De echte waarde van bloed

„De mondiale samenleving heeft een gemeenschappelijke levensbron: bloed. Het is de levenskracht van alle mensen, ongeacht kleur, ras of religie.” — De voorzitter van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

IN DEZE uitspraak zit ongetwijfeld een kern van waarheid. Bloed is essentieel voor elk menselijk leven. Het is een waardevolle substantie. Maar bent u ervan overtuigd dat het voor mensen veilig en verstandig is die vloeistof voor medische doeleinden met anderen te delen?

Zoals we hebben gezien, verschillen de veiligheidsnormen per land sterk, en behandelingen met bloed zijn gevaarlijker dan veel mensen denken. Bovendien verschilt het gebruik van bloed door artsen aanzienlijk, afhankelijk van hun opleiding, kundigheid en zienswijze. Toch worden velen steeds voorzichtiger met het toedienen van bloed. Een aanzienlijk, nog steeds groeiend aantal artsen geeft de voorkeur aan medische behandelingen zonder het gebruik van bloed.

Dat brengt ons terug bij een vraag die in het eerste artikel van deze serie werd gesteld. Wat maakt bloed nu eigenlijk zo waardevol? Als het medische gebruik van bloed steeds twijfelachtiger wordt, vervult bloed dan nog een ander doel?

Onze Schepper en bloed

In de tijd van Noach, een voorouder van de hele mensheid, gaf God een bijzondere wet. Hoewel hij mensen het recht gaf  het vlees van dieren te eten, verbood hij hun bloed tot zich te nemen (Genesis 9:4). Hij vertelde hun ook de reden daarvoor, namelijk dat bloed gelijkstaat aan de ziel, oftewel het leven, van het schepsel. Later zei hij: „De ziel [het leven] is in het bloed.” In de ogen van de Schepper is bloed heilig. Het vertegenwoordigt de kostbare gave van het leven dat iedere levende ziel heeft. God heeft dit beginsel keer op keer herhaald. — Leviticus 3:17; 17:10, 11, 14; Deuteronomium 12:16, 23.

Kort nadat het christendom zo’n tweeduizend jaar geleden was gesticht, kregen de gelovigen het goddelijke gebod zich te „onthouden . . . van bloed”. Dat verbod werd niet gegeven om gezondheidsredenen maar vanwege de heiligheid van bloed (Handelingen 15:19, 20, 29). Sommigen beweren dat dit door God gegeven gebod alleen van toepassing is op het eten van bloed, maar het woord ’onthouden’ spreekt voor zich. Als een arts ons zei dat we ons van alcohol moesten onthouden, zouden we vast niet denken dat het toegestaan was het in onze aderen te spuiten.

De bijbel legt ook uit waarom bloed zo heilig is. Het vergoten bloed van Jezus Christus, dat het menselijk leven vertegenwoordigt dat hij voor de mensheid heeft gegeven, is de basis voor de hoop van christenen. Het betekent vergeving van zonden en de hoop op eeuwig leven. Als een christen zich onthoudt van bloed, geeft hij in feite uiting aan zijn geloof dat alleen het vergoten bloed van Jezus Christus hem echt kan verlossen en zijn leven kan redden. — Efeziërs 1:7.

Jehovah’s Getuigen staan erom bekend dat ze deze bijbelse geboden serieus nemen. Ze weigeren alle transfusies van vol bloed en de vier hoofdbestanddelen van bloed: rode bloedcellen, plasma, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Over de fracties die uit deze  bestanddelen worden gewonnen en over producten die zulke fracties bevatten zegt de bijbel niets. Daarom neemt elke Getuige zelf een beslissing over dat soort zaken. Houdt dit bijbelse standpunt in dat Getuigen medische behandelingen afwijzen of dat ze hun gezondheid en leven niet belangrijk vinden? Absoluut niet! — Zie het kader „Jehovah’s Getuigen en gezondheid”.

De afgelopen jaren hebben heel wat artsen erkend dat de Getuigen er medisch gezien voordeel van hebben dat ze zich aan de maatstaf van de bijbel houden. Zo sprak een neurochirurg zich onlangs uit ten gunste van alternatieven voor bloedtransfusies. Hij zei: „Het is absoluut het veiligst, niet alleen voor Jehovah’s Getuigen, maar voor iedereen.”

Tot een weloverwogen beslissing komen op het gebied van de gezondheid kan heel wat stress veroorzaken en is vaak moeilijk. Merk op wat longarts en medisch directeur dr. Dave Williams zei over de gewoonte bloedtransfusies te geven: „Het is belangrijk dat we iemands wensen respecteren, . . . en we moeten heel voorzichtig zijn met wat we in ons lichaam stoppen.” Die woorden lijken nu meer op te gaan dan ooit tevoren.

[Kader/Illustraties op blz. 11]

Wat zijn zuurstofdragers op hemoglobinebasis?

Iedere rode bloedcel bevat ongeveer 300 miljoen hemoglobinemoleculen. Hemoglobine vertegenwoordigt ongeveer een derde van het volume van een rijpe rode bloedcel. Iedere molecule bevat het eiwit globine en de kleurstof heem, die een ijzeratoom bevat. Als een rode bloedcel de longen passeert, dringen zuurstofmoleculen de cel binnen en hechten ze zich aan de hemoglobinemoleculen. Enkele seconden later wordt de zuurstof afgegeven aan de weefsels in het lichaam, waardoor de cellen in leven gehouden worden.

Sommige fabrikanten verwerken nu hemoglobine die ze uit rode bloedcellen van mensen of runderen hebben gewonnen. Deze hemoglobine wordt vervolgens gefilterd om onzuiverheden te verwijderen, chemisch gemodificeerd en gezuiverd, vermengd met een oplossing, en verpakt. Het eindproduct, dat in de meeste landen nog niet voor gebruik is goedgekeurd, wordt een HBOC (hemoglobin-based oxygen carrier), oftewel een zuurstofdrager op hemoglobinebasis, genoemd. Aangezien de heem verantwoordelijk is voor de helderrode kleur van het bloed, ziet een eenheid HBOC er net zo uit als een eenheid rode bloedcellen, het hoofdbestanddeel waaruit het is gewonnen.

Anders dan rode bloedcellen, die gekoeld en binnen enkele weken gebruikt moeten worden, kan HBOC bewaard worden bij kamertemperatuur en maanden later nog gebruikt worden. En aangezien het celmembraan met zijn unieke antigenen verdwenen is, zijn ernstige reacties als gevolg van verkeerde bloedgroepen niet langer een bedreiging. Maar vergeleken met andere bloedfracties vormt HBOC een grotere uitdaging voor gewetensvolle christenen, die Gods wet ten aanzien van bloed willen gehoorzamen. Waarom? Zolang HBOC uit bloed gewonnen wordt, kunnen er twee bezwaren genoemd worden. Ten eerste voert HBOC de belangrijkste functie uit van een hoofdbestanddeel van bloed, de rode bloedcellen. Ten tweede maakt hemoglobine, waaruit HBOC wordt gewonnen, een groot deel uit van dat bestanddeel. Ten aanzien van dit en andere producten staan christenen dan ook voor een ernstige beslissing. Ze moeten onder gebed goed over bijbelse beginselen in verband met de heiligheid van bloed mediteren. Omdat ze graag een goede band met Jehovah willen behouden, moet elk van hen zich laten leiden door zijn door de bijbel gevormde geweten. — Galaten 6:5.

[Illustratie]

HEMOGLOBINEMOLECULE

[Kader/Illustratie op blz. 12]

Een aantrekkelijke mogelijkheid

„Steeds meer ziekenhuizen bieden een alternatief: ’bloedvrije’ chirurgie”, meldde The Wall Street Journal. „Oorspronkelijk ontwikkeld om Jehovah’s Getuigen van dienst te zijn, is dit inmiddels een belangrijke trend geworden, en veel ziekenhuizen promoten hun programma’s voor bloedvrije chirurgie nu bij het algemene publiek.” Overal in de wereld ontdekken ziekenhuizen talloze voordelen, vooral voor de patiënten, als ze behandelingen toepassen waarbij het gebruik van bloed wordt teruggedrongen. Momenteel behandelen duizenden artsen patiënten zonder gebruik te maken van transfusies.

[Kader/Illustratie op blz. 12]

Jehovah’s Getuigen en gezondheid

Jehovah’s Getuigen, onder wie zich ook artsen en verpleegkundigen bevinden, staan er wereldwijd om bekend dat ze geen transfusies aanvaarden van vol bloed of de hoofdbestanddelen van bloed. Is hun gemeenschappelijke standpunt gebaseerd op een menselijk dogma of op de overtuiging dat iemands geloof medische kwalen kan genezen? Absoluut niet!

De Getuigen zien het leven als een gave van God en proberen zo goed mogelijk naar de bijbel te leven, een boek waarvan ze geloven dat het „door God geïnspireerd” is (2 Timotheüs 3:16, 17; Openbaring 4:11). Dat boek moedigt aanbidders van God aan om gebruiken en gewoonten te vermijden die de gezondheid kunnen schaden of het leven in gevaar kunnen brengen, zoals te veel eten, alcoholmisbruik, roken en drugs gebruiken. — Spreuken 23:20; 2 Korinthiërs 7:1.

Als ze hun lichaam en hun omgeving schoonhouden en om gezondheidsredenen wat beweging nemen, is dat in overeenstemming met bijbelse beginselen (Mattheüs 7:12; 1 Timotheüs 4:8). Wanneer Jehovah’s Getuigen ziek worden, geven ze blijk van redelijkheid door medische zorg te zoeken en gebruik te maken van de meeste beschikbare behandelingen (Filippenzen 4:5). Het is waar dat ze gehoor geven aan het bijbelse gebod zich te „blijven onthouden van . . . bloed”, en daarom per se medische zorg zonder bloed willen (Handelingen 15:29). En deze keuze leidt vaak tot een kwalitatief betere behandeling.