Interview met een biochemicus

IN 1996 verscheen van Michael J. Behe, nu professor in de biochemie aan de Lehigh-universiteit in Pennsylvania (VS), het boek De zwarte doos van Darwin — Het biochemische vraagteken bij de evolutie. In de Ontwaakt! van 8 mei 1997 stond een serie artikelen met de titel „Hoe zijn wij hier gekomen? — Toeval of ontwerp?”, waarin naar het boek van Behe werd verwezen. In de tien jaar sinds de publicatie van De zwarte doos van Darwin hebben evolutionaire wetenschappers veel moeite gedaan om de argumenten van Behe te weerleggen. Critici hebben hem ervan beschuldigd dat hij zijn wetenschappelijke oordeel heeft laten aantasten door zijn geloofsovertuiging (hij is rooms-katholiek). Anderen beweren dat zijn redenaties niet wetenschappelijk zijn. Ontwaakt! heeft professor Behe geïnterviewd om te vernemen waarom zijn ideeën zo’n controverse veroorzaakt hebben.

ONTWAAKT!: WAAROM VINDT U DAT HET LEVEN BLIJK GEEFT VAN INTELLIGENT ONTWERP?

PROFESSOR BEHE: Als we complexe functionele systemen zien, gaan we altijd uit van ontwerp. Neem bijvoorbeeld de apparaten die we dagelijks gebruiken, zoals een grasmaaier, een auto of zelfs simpeler dingen. Ik gebruik graag het voorbeeld van een muizenval. Je concludeert dat die ontworpen is omdat je ziet dat de verschillende delen zijn samengevoegd om zo te functioneren dat ze een muis kunnen vangen.

De wetenschap is nu ver genoeg gevorderd om het meest elementaire niveau van het leven te kunnen onderzoeken. En tot onze grote verrassing hebben wetenschappers op het moleculaire niveau van het leven functionele, complexe systemen gevonden. Zo bevinden zich in levende cellen kleine moleculaire ’vrachtwagens’ die voorraden van de ene kant van de cel naar de andere vervoeren. Er zijn minuscule moleculaire ’wegwijzers’ die deze ’vrachtwagens’ vertellen waar ze links- of rechtsaf moeten. Sommige cellen hebben moleculaire ’buitenboordmotoren’ die de cellen door vloeistoffen heen stuwen. In elke andere context waar zo’n functionele complexiteit zichtbaar is, zouden mensen de conclusie trekken dat iets ontworpen was. We hebben geen andere verklaring voor deze complexiteit, wat de darwinistische evolutie ook mag beweren. Aangezien we steeds weer ervaren dat zulke systemen op ontwerp duiden, is het gerechtvaardigd te denken dat achter deze moleculaire systemen ook een intelligent ontwerper zit.

ONTWAAKT!: WAAROM ZIJN VEEL VAN UW COLLEGA’S HET VOLGENS U NIET EENS MET UW CONCLUSIES IN VERBAND MET INTELLIGENT DESIGN?

PROFESSOR BEHE: Veel wetenschappers zijn het niet met mijn conclusies eens omdat ze inzien dat de idee van intelligent design buitenwetenschappelijke implicaties heeft — dat het sterk op iets hogers dan  de natuur wijst. Veel mensen voelen zich ongemakkelijk bij die conclusie. Mij is echter altijd geleerd dat de wetenschap het bewijs moet volgen, waarheen dat ook leidt. Naar mijn mening is het een gebrek aan durf om terug te schrikken voor iets waar het bewijsmateriaal zo sterk op wijst simpelweg omdat je vindt dat de conclusie onwenselijke filosofische implicaties heeft.

ONTWAAKT!: WAT ZEGT U TEGEN CRITICI DIE BEWEREN DAT HET AANVAARDEN VAN DE IDEE VAN INTELLIGENT DESIGN ONWETENDHEID ZOU BEVORDEREN?

PROFESSOR BEHE: De conclusie dat de natuur ontworpen is, komt niet voort uit onwetendheid. Het komt niet voort uit wat we niet weten, maar uit wat we wel weten. Toen Darwin 150 jaar geleden zijn boek De oorsprong der soorten publiceerde, leek het leven heel eenvoudig. Wetenschappers dachten dat de cel zo simpel was dat die gewoon spontaan uit zeemodder naar boven kon komen borrelen. Maar sinds die tijd heeft de wetenschap ontdekt dat cellen ongelofelijk complex zijn, veel complexer dan de machines van onze 21ste eeuw. Die functionele complexiteit getuigt van ontwerp met een doel.

ONTWAAKT!: HEEFT DE WETENSCHAP BEWIJZEN GEVONDEN DIE STAVEN DAT EVOLUTIE DOOR MIDDEL VAN NATUURLIJKE SELECTIE DE COMPLEXE MOLECULAIRE SYSTEMEN HEEFT KUNNEN CREËREN WAAR U HET OVER HEBT?

PROFESSOR BEHE: Als je er de wetenschappelijke literatuur op naslaat, blijkt dat niemand een serieuze poging, in de vorm van een experiment of een gedetailleerd wetenschappelijk model, heeft ondernomen waarmee verklaard wordt hoe zulke moleculaire systemen door middel van darwinistische processen zijn ontstaan. Dit ondanks het feit dat in de tien jaar sinds de publicatie van mijn boek veel wetenschappelijke organisaties, zoals de Amerikaanse Nationale Academie van Wetenschappen en de Amerikaanse Vereniging ter Bevordering van de Wetenschap, hun leden dringend hebben verzocht al het mogelijke te doen om de idee te weerleggen dat het leven blijk geeft van intelligent design.

ONTWAAKT!: WAT ZEGT U TEGEN MENSEN DIE OP KENMERKEN VAN PLANTEN EN DIEREN WIJZEN DIE VOLGENS HEN SLECHT ONTWORPEN ZIJN?

PROFESSOR BEHE: Dat wij de reden voor een bepaald kenmerk van een organisme niet kennen, wil niet zeggen dat het geen belangrijke rol kan spelen. Van de zogenoemde rudimentaire organen werd bijvoorbeeld eens gedacht dat ze aantoonden dat het menselijk lichaam en andere organismen slecht ontworpen waren. Zo werd van de blindedarm en de amandelen eens gedacht dat het rudimentaire organen waren en werden ze routinematig verwijderd. Maar inmiddels is ontdekt dat deze organen een rol spelen in het immuunsysteem en worden ze niet langer als rudimentair beschouwd.

Nog iets om in gedachte te houden is dat in de biologie bepaalde dingen kennelijk toevallig gebeuren. Maar het feit dat mijn auto een deuk of een lekke band heeft, wil nog niet zeggen dat de auto of de band niet ontworpen is. Zo wil ook het feit dat sommige dingen in de biologie bij toeval gebeuren nog niet zeggen dat de geavanceerde, complexe moleculaire levenssystemen bij toeval ontstaan zijn. Dat argument is gewoon niet logisch.

[Inzet op blz. 12]

„Naar mijn mening is het een gebrek aan durf om terug te schrikken voor iets waar het bewijsmateriaal zo sterk op wijst simpelweg omdat je vindt dat de conclusie onwenselijke filosofische implicaties heeft”