De Tower Bridge — Een poort naar Londen

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN GROOT-BRITTANNIË

BUITENLANDERS die nog nooit in Engeland zijn geweest weten hem te herkennen. Jaarlijks trekt hij duizenden toeristen. Dagelijks gaan er Londenaren overheen, misschien zonder er bewust naar te kijken of te denken aan zijn ontstaansgeschiedenis. De Tower Bridge is een van de bekendste historische monumenten van Londen.

Er bestaat een bepaald verband tussen de Tower Bridge (niet te verwarren met zijn buurman de London Bridge) en de nabijgelegen Tower of London. In 1872 nam het Engelse parlement een wetsvoorstel in behandeling in verband met de bouw van een brug over de Theems. Ondanks bezwaren van de gouverneur van de Tower besloot het parlement het idee van een extra brug door te zetten, onder de voorwaarde dat het ontwerp ervan zou passen bij de stijl van de Tower. Dat officiële voorstel was het begin van de huidige Tower Bridge.

In de achttiende en negentiende eeuw waren de oevers van de Theems met elkaar verbonden door talloze bruggen, waarvan de Old London Bridge de beroemdste was. Tegen 1750 waren de funderingen van die brug niet meer betrouwbaar en vormde hij een knelpunt voor overstekend verkeer. Beneden de brug, stroomafwaarts, verdrongen zich schepen uit de hele wereld voor een plekje in de drukke haven. In die tijd was er zo veel scheepsverkeer dat er werd gezegd dat men kilometers over de aaneengrenzende dekken van afgemeerde schepen kon lopen.

In opdracht van de Londense gemeenteraad kwam de stadsarchitect Horace Jones met het voorstel van een gotische ophaalbrug die stroomafwaarts van de London Bridge gebouwd zou worden. Die brug zou vrije doorgang verschaffen aan schepen die in westelijke richting de Theems opvoeren naar de havens. In zijn ontwerp zat een element dat voor velen revolutionair was.

 Een bijzonder ontwerp

Jones was een bereisd man en de kleine ophaalbruggen over de kanalen en grachten in Nederland hadden hem op het idee van een basculebrug gebracht. Op de tekentafel van zijn team ontstond de inmiddels beroemde vorm van de Tower Bridge waarvoor moderne bouwmethoden werden gebruikt: de brug kreeg een stalen skelet met een bekleding van steen.

De Tower Bridge heeft twee hoofdtorens die op grote hoogte door twee loopbruggen met elkaar verbonden zijn. Die bevinden zich 34 meter boven het brugdek en zo’n 42 meter boven het gemiddelde hoogwaterpeil van de rivier. Vanaf beide oevers van de rivier lopen wegen die eindigen in een bascule. Deze enorme vallen van de brug wegen elk zo’n 12 ton en zwaaien uit elkaar en omhoog tot een hoek van 86 graden. Schepen tot een tonnage van 10.000 kunnen er veilig onderdoor varen.

Aandrijving voor de bascules

Hydraulische energie zorgde ervoor dat de bascules van de brug werden opgehaald, de passagiersliften tussen het wegniveau en de voetgangerspaden op en neer gingen en zelfs de verkeerslichten werkten. Ja, er werd gebruik gemaakt van water om de brug te laten functioneren! En het water leverde een overvloed aan energie — twee keer zo veel als nodig was.

De vier kolengestookte ketels onder de zuidelijke toegangsweg van de brug, die stoom produceerden met een druk van zo’n vijf en een halve kilo per vierkante centimeter, dreven twee enorme pompen aan. Die leverden op hun beurt water met een druk van zestig kilo per vierkante centimeter. Om altijd genoeg energie te hebben om de bascules omhoog te heffen, werd het drukwater in zes grote accumulatoren opgeslagen. Die voedden de acht motoren waarmee de bascules werden aangedreven. Als het mechaniek werd aangezet, zwaaiden de met een contragewicht uitgeruste bascules, op een draaipunt van vijftig centimeter doorsnee, omhoog. Binnen één minuut konden ze tot hun maximale stand worden opgehaald.

Een bezoek aan de moderne Tower Bridge

Inmiddels is de stoomkracht vervangen door elektriciteit. Maar zodra de Tower Bridge opengaat, komt het verkeer nog net als vroeger tot stilstand.  Voetgangers, toeristen en andere bezoekers kijken vol bewondering naar de werking van de brug.

Er klinken waarschuwingssignalen, slagbomen komen naar beneden om de weg af te sluiten, de laatste auto rijdt ervan af en de brugwachters geven het teken dat de weg vrij is. De vier bouten die de bascules met elkaar verbinden, gaan geluidloos open en de klappen van de bascules zwaaien omhoog. Dan wordt de aandacht verlegd naar de rivier. Of het nu een sleepboot, een plezierboot of een zeilschip is, alle ogen volgen zijn doorvaart. Enkele minuten later klinken er andere signalen. De bascules gaan naar beneden en de slagbomen omhoog. Fietsers schieten voor de auto’s langs om als eerste over te steken. Een paar seconden later staat de Tower Bridge er weer bewegingloos bij; tot de volgende keer dat hij in actie moet komen.

De belangstellende bezoeker komt niet alleen om deze vaak herhaalde aaneenschakeling van gebeurtenissen gade te slaan. Hij neemt net als andere mensen in de noordelijke toren de lift naar boven. Daar bewondert hij de details van de geschiedenis van de brug, met zorg gepresenteerd in de „Tower Bridge Experience”, een tentoonstelling met een bewegende en sprekende robot. De technische staaltjes en de uitbundige openingsceremonie staan afgebeeld op schilderijen van kunstenaars. Displays en korrelige, sepiakleurige foto’s geven een beeld van het wonder van de Tower Bridge.

Vanaf de hooggelegen voetgangerspaden kan de bezoeker genieten van een schitterend uitzicht op de skyline van Londen. In westelijke richting zijn St. Paul’s Cathedral en de bankgebouwen van het financiële centrum te zien en in de verte de Post Office Tower. Oostwaarts verwacht men uitzicht op de havens, maar die bevinden zich nu een eind stroomafwaarts van de moderne hoofdstad. In plaats daarvan ziet men in het Docklandsgebied, na een indrukwekkende stadsvernieuwing, de meest verrassende en innovatieve gebouwen. Spectaculair, boeiend, interessant — al deze termen zijn van toepassing op het uitzicht vanaf dit beroemde historische monument in Londen.

Waarom zou u zich tijdens een bezoek aan Londen niet eens verdiepen in dit historische bouwwerk? Dit opmerkelijke staaltje van techniek zal een blijvende indruk op u maken.

[Illustratie op blz. 16]

Een van de twee stoompompen die ooit de energie leverden voor de motoren

[Verantwoording]

Copyright Tower Bridge Exhibition

[Illustratie op blz. 16, 17]

De twee bascules van de brug worden binnen een minuut tot hun maximale stand opgehaald

[Verantwoording]

©Alan Copson/Agency Jon Arnold Images/age fotostock

[Illustratieverantwoording op blz. 15]

© Brian Lawrence/SuperStock