De favoriete vrucht van parfumeurs

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN ITALIË

PARFUMS bestaan al heel lang. In Bijbelse tijden werden ze door iedereen die het zich kon veroorloven gebruikt om huizen, kleding, bedden en hun lichaam lekker te laten ruiken. De ingrediënten waren onder andere aloë, balsemolie, kaneel en andere kruiden. — Spreuken 7:17; Hooglied 4:10, 14.

Plantenextracten zijn nog steeds essentieel voor het maken van parfum. We zijn afgereisd naar Calabrië, de meest zuidelijke streek van het Italiaanse schiereiland, om eens te kijken waar zo’n ingrediënt geproduceerd wordt. Misschien klinkt de naam bergamot u niet bekend in de oren, maar het aroma van deze vrucht komt naar verluidt voor in ongeveer een derde van alle vrouwenparfums die er op de markt zijn en de helft van alle mannengeurtjes. We willen u graag wat meer uitleg geven over de bergamot.

De bergamotboom is een altijdgroene citrusboom. Hij bloeit in de lente, en zijn gele vruchten met een gladde schil, die ongeveer zo groot zijn als een sinaasappel, rijpen in de late herfst of vroege winter. Veel deskundigen zijn van mening dat de bergamot een kruising is, en het ontstaan ervan is min of meer een mysterie. Bergamotbomen groeien nergens in het wild, en ze kunnen ook niet gekweekt worden uit zaad. Om nieuwe bomen te krijgen, moeten kwekers scheuten van bestaande bomen enten op planten van vergelijkbare soorten, zoals de tropische citroen en de pomerans.

Voor parfumeurs hebben bergamotcitroenen unieke eigenschappen. Een boek over dit onderwerp legt uit dat het extract uit deze vruchten het zeldzame kenmerk heeft „verschillende aroma’s te laten samensmelten en vast te houden, ze te vermengen tot één enkele geur en aan elk mengsel dat dit extract bevat een zekere frisheid te verlenen”. *

Verbouw in Calabrië

Historische bronnen geven te kennen dat er zeker al in het begin van de achttiende eeuw bergamotbomen in Calabrië groeiden en dat de plaatselijke bevolking het extract zo nu en dan aan voorbijkomende reizigers verkocht. De commerciële verbouw hing echter samen met het succes van eau de cologne. In 1704 produceerde Gian Paolo Feminis, een Italiaanse immigrant in Duitsland, een eau de toilette die hij Aqua admirabilis of „bewonderenswaardig water” noemde. Het voornaamste bestanddeel was bergamotextract. Het reukwater kwam bekend te staan als eau de cologne (Keuls water), naar de stad waar het geproduceerd werd.

Rond 1750 werden in Reggio di Calabria de eerste bergamotbomen aangeplant, en de flinke opbrengst van de verkoop van bergamotextract was een stimulans voor verdere verbouw. De bomen hebben zacht weer nodig en een ligging op het zuiden, beschut tegen de koude noordenwind. Ze houden niet van harde wind, plotselinge  temperatuurschommelingen en aanhoudende vochtigheid. Het ideale microklimaat heerst op een smalle strook land van slechts 5 kilometer breed en 150 kilometer lang, langs de meest zuidelijke kust van het vasteland van Italië. Hoewel er pogingen worden ondernomen om ook op andere plaatsen bergamotbomen te kweken, komt een groot percentage van de wereldwijde productie uit de provincie Reggio di Calabria. De enige andere producent van belang is Ivoorkust (Afrika).

Bergamotolie, een groenachtig gele vloeistof, wordt gewonnen uit de schil. De traditionele methode om deze olie te verkrijgen was de vrucht in tweeën te snijden, het vruchtvlees eruit te halen en de schil tegen een spons te persen zodat het extract uit de gekleurde buitenlaag van de schil spoot en in de spons terechtkwam. Er moesten zo’n honderd kilo bergamotcitroenen bewerkt worden om slechts een halve kilo extract te krijgen. Tegenwoordig wordt bijna al het extract verkregen met behulp van machines, die door middel van ruwe schijven of walsen de schil van de hele vrucht afraspen.

Weinig bekend maar veel gebruikt

Deze vrucht mag dan buiten Calabrië vrijwel onbekend zijn, maar volgens één bron „is bergamot onder kenners een magisch woord”. De fruitige geur van de bergamot is niet alleen terug te vinden in parfum, maar ook in producten als zeep, deodorant, tandpasta en crème. Als smaakstof wordt bergamotextract gebruikt in ijs, thee, snoep en dranken. Omdat bergamotolie het bruinen bevordert, wordt hij ook gebruikt als ingrediënt voor zonnebrandmiddelen. Vanwege zijn antiseptische en bacteriedodende eigenschappen is hij voor de farmaceutische industrie waardevol als desinfecterend middel in de chirurgie, oogheelkunde en dermatologie. En uit bergamot verkregen pectine, een krachtige geleivormende stof, wordt toegepast in bloedstelpende preparaten en middelen tegen diarree.

Scheikundigen hebben zo’n 350 bestanddelen van bergamotextract geïsoleerd, die bijdragen tot zijn unieke geur en zijn talrijke andere goede eigenschappen. En dat allemaal in één enkele vrucht!

Het is onwaarschijnlijk dat de Bijbelschrijvers bekend waren met de bergamot. Maar iedereen die de moeite neemt zich te verdiepen in de kenmerken van deze citrusvrucht en de wijsheid van de Schepper ervan, zal zeker reden hebben om in te stemmen met de woorden van de psalmist: „Looft Jehovah . . ., gij vruchtbomen.” — Psalm 148:1, 9.

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 25]

Bergamotextract wordt verkregen door de schil van de hele vrucht af te raspen

[Verantwoording]

© Danilo Donadoni/Marka/age fotostock