Bent u kleurenblind?

„Als ik me aankleed, controleert mijn vrouw of de kleuren die ik uitkies wel bij elkaar passen”, zegt Rodney. „Bij het ontbijt kiest ze een stuk fruit voor me uit omdat ik niet kan zien of het rijp is. Op kantoor weet ik soms niet waar ik moet klikken op het computerscherm, omdat veel dingen alleen door kleur van elkaar te onderscheiden zijn. Als ik met de auto rijd, zie ik bij het verkeerslicht geen verschil tussen rood of groen, dus kijk ik of het bovenste of onderste licht brandt. Horizontale verkeerslichten kunnen dan ook een probleem opleveren.”

 RODNEY lijdt aan kleurenblindheid, ook wel daltonisme genoemd. Hij heeft een genetische fout geërfd die een afwijking veroorzaakt in het netvlies — het lichtgevoelige vlies dat de binnenkant van het oog bekleedt. Rodney heeft deze afwijking gemeen met zo’n één op de twaalf mannen van Europese afkomst en ongeveer één op de tweehonderd vrouwen. * Net als de overgrote meerderheid van mensen met kleurenblindheid kan Rodney verschillende kleuren zien — het is niet zo dat hij alles in zwart-wit ziet. Maar sommige kleuren ziet hij anders dan mensen met een normaal gezichtsvermogen.

Het netvlies van het menselijke oog bevat normaal gesproken drie soorten kegelvormige kleurgevoelige cellen. Elke soort is afgesteld op de golflengte van een andere grondkleur van licht: blauw, groen of rood. Licht van verschillende golflengten activeert de overeenkomende kegeltjes, die een signaal doorgeven aan de hersenen en ervoor zorgen dat iemand kleuren kan zien. * Maar bij mensen die kleurenblind zijn, is de gevoeligheid van de kegeltjes voor één of meer kleuren minder of verschoven in golflengte, zodat ze anders reageren op kleur. De meeste mensen met deze afwijking kunnen moeilijk het verschil zien tussen geel, groen, oranje, rood en bruin. Deze afwijking kan het moeilijk maken om groene schimmel te zien op bruin brood of gele kaas, of om het verschil te zien tussen een blondine met blauwe ogen en een roodharige met groene ogen. Als iemands roodgevoelige kegeltjes heel zwak zijn, zal een rode roos zwart lijken. Het komt zelden voor dat iemand geen blauw kan zien.

Kleurenblindheid en kinderen

Stoornissen in kleurwaarneming worden gewoonlijk overgeërfd en zijn al vanaf de geboorte aanwezig. Kinderen die deze afwijking hebben, leren die vaak onbewust te compenseren. Ook al kunnen ze bijvoorbeeld geen verschil zien tussen bepaalde tinten, ze nemen misschien wel verschillen waar in contrast en helderheid en associëren die variaties met de namen die aan de kleuren gegeven worden. Ook kunnen ze voorwerpen leren herkennen aan de patronen en structuren van hun oppervlak in plaats van aan hun kleur. Veel jonge mensen zijn zich zelfs tijdens heel hun jeugd niet bewust van hun afwijking.

Omdat scholen vaak gebruikmaken van onderwijshulpmiddelen met kleurcodes, vooral op de kleuterschool, kunnen ouders en leerkrachten onterecht denken dat een kind een leerstoornis heeft terwijl hij eigenlijk kleurenblind is. Eén onderwijzeres heeft zelfs een keer een vijfjarig jongetje gestraft omdat hij een tekening had gemaakt met roze wolken, groene mensen en bomen met bruine bladeren. Maar voor een kind dat kleurenblind is, kunnen deze kleuren heel normaal lijken. Het is daarom niet zonder reden dat sommige autoriteiten aanraden om kinderen in de vroege kinderjaren te testen op kleurenblindheid.

Hoewel er geen behandeling voor deze aandoening bekend is, wordt ze niet erger met het ouder worden en verhoogt ze ook niet het risico op andere stoornissen in het gezichtsvermogen. * Ondanks dat kan kleurenblindheid frustrerend zijn. Maar onder de regering van Gods koninkrijk zal Jezus Christus bij godvrezende mensen alle sporen van onvolmaaktheid verwijderen. Dan zullen mensen die ooit de een of andere gezichtsstoornis hadden, het prachtige werk van Jehovah’s handen kunnen zien. — Jesaja 35:5; Mattheüs 15:30, 31; Openbaring 21:3, 4.

[Voetnoten]

[Kader/Diagrammen op blz. 18]

TESTS VOOR KLEURENBLINDHEID

Bij tests om de soort en mate van kleurenblindheid bij iemand te ontdekken, wordt vaak gebruikgemaakt van patronen van bolletjes in diverse tinten. De veelgebruikte Ishihara-test telt wel 38 verschillende patronen. Als iemand met een normaal gezichtsvermogen bijvoorbeeld een van de testpatronen (zie links) bij daglicht bekijkt, zou hij de getallen 42 en 74 moeten zien, terwijl iemand met een rood-groenkleurenblindheid — de meest voorkomende — waarschijnlijk boven geen getal ziet en beneden het getal 21. *

Als een test een stoornis onthult, kan een oogarts verdere tests aanbevelen om vast te stellen of de stoornis erfelijk is of een andere oorzaak heeft.

[Voetnoot]

[Verantwoording]

Color test plates on page 18: Reproduced with permission from the Pseudoisochromatic Plate Ishihara Compatible (PIPIC) Color Vision Test 24 Plate Edition by Dr. Terrace L. Waggoner/www.colorvisiontesting.com

[Kader op blz. 19]

WAAROM VOORAL MANNEN?

Kleurenblindheid wordt veroorzaakt door een afwijkend gen op het X-chromosoom. Vrouwen hebben twee X-chromosomen, terwijl mannen één X- en één Y-chromosoom hebben. Als een vrouw dus een stoornis in het gezichtsvermogen op een X-chromosoom overerft, zal dit waarschijnlijk worden opgeheven door het normale gen in het andere chromosoom en zal haar gezichtsvermogen goed zijn. Maar een man die een afwijkend gen op zijn X-chromosoom erft, heeft geen tweede X-chromosoom om op terug te vallen.

[Diagram/Illustraties op blz. 18]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

HOE WE KLEUREN ZIEN

Van voorwerpen afkomstig licht gaat door het hoornvlies en de lens en komt in één punt samen op het netvlies

Hoornvlies

Lens

Netvlies

Het beeld is omgekeerd, wat later door de hersenen gecorrigeerd wordt

DE GEZICHTSZENUW geleidt gezichtsimpulsen naar de hersenen

HET NETVLIES bevat kegeltjes en staafjes. Samen zorgen ze voor alle aspecten van het gezichtsvermogen

Staafjes

Kegeltjes

DE KEGELTJES zijn gevoelig voor rood, groen of blauw licht

Rood

Groen

Blauw

[Illustraties]

Bij normaal gezichtsvermogen

Bij kleurenblindheid