Ontstressen in Vanuatu

AFSPELEN

Ontstressen in Vanuatu

DOOR EEN ONTWAAKT!-MEDEWERKER IN NIEUW-CALEDONIË

Bent u gestrest? Moet u er even tussenuit? Stel u dan eens voor dat u zich heerlijk aan het ontspannen bent op een zonovergoten tropisch eiland. Zie uzelf lekker zwemmen in een turkooiskleurige zee, zwerven door weelderige regenwouden of contact leggen met exotische stammen. Bestaat er nog wel zo’n paradijs? Absoluut! Op de afgelegen eilanden van Vanuatu.

VANUATU is een Y-vormige archipel van zo’n tachtig eilandjes in het zuidwesten van de Grote Oceaan, tussen Australië en Fiji. Volgens geologen kwamen op dit punt enorme aardschollen met elkaar in botsing, waardoor er indrukwekkend hoge bergen ontstonden die zich voor het grootste deel onder water bevinden. De pieken van de hoogste bergen rezen tot boven het wateroppervlak en vormden zo de rotsachtige eilanden van Vanuatu. In deze tijd veroorzaakt het over elkaar schuiven van de schollen talrijke aardtrillingen en voedt het negen vulkanen. Toeristen die het aandurven kunnen zelfs gesmolten lava van dichtbij bekijken.

De eilanden zijn begroeid met weelderige regenwouden. Hier groeit ook de imposante banyan, een boom waarvan de lommerrijke kroon zich over een enorme oppervlakte kan uitstrekken. In de dichte ondergroei van de wouden komen ruim 150 soorten orchideeën en 250 soorten varens voor. De ongerepte wateren vol bontgekleurde vissen en koraal worden omzoomd door prachtige stranden en puntige kliffen. Van over de hele wereld komen ecotoeristen naar het eiland Epi om met de zachtaardige maar speelse doejongs * te zwemmen.

Kannibalen en cargocults

In 1606 kwamen er voor het eerst ontdekkingsreizigers in Vanuatu aan. * Er woonden woeste stammen, en kannibalisme was heel gewoon. In die tijd waren de eilanden bedekt met sandelbossen. Deze leverden een geurige houtsoort die in Azië veel opbracht. Europese handelaars, die winst roken, plunderden de bossen systematisch. Daarna richtten ze zich op de slaven- of Kanakenjacht.

De Kanakenjacht hield in dat oorspronkelijke eilandbewoners, Kanaken genoemd, werden aangetrokken om te gaan werken op suiker- en katoenplantages in Samoa, Fiji en Australië. In theorie tekenden de arbeiders vrijwillig voor een periode van drie jaar. Maar in de praktijk werden de meesten van hen ontvoerd. Op het hoogtepunt van de handel, aan het eind van de negentiende eeuw, werkte van sommige eilanden van Vanuatu meer dan de helft van alle volwassen mannen in het buitenland. De meesten van hen keerden nooit terug. Alleen al in Australië stierven bijna tienduizend van die slavenarbeiders, in de meeste gevallen aan een of andere ziekte.

Europese ziekten eisten ook hun tol op de eilanden van Vanuatu. De eilandbewoners hadden weinig of geen weerstand tegen de mazelen, cholera, de pokken of andere ziekten. „Een verkoudheid bleek hele bevolkingen uit te kunnen roeien”, zegt een bron.

Zendelingen van de christenheid kwamen in 1839 in Vanuatu aan en werden al snel uitgenodigd voor een etentje — ze waren naar verluidt zelf de hoofdschotel! Veel van hun opvolgers ondergingen hetzelfde lugubere lot. Maar na verloop van tijd kregen protestantse en katholieke kerken op alle eilanden vaste voet. Tegenwoordig zegt ruim 80 procent van de inwoners van Vanuatu lid te zijn van een kerk. Ondanks dat, zo merkt de auteur Paul Raffaele op, „tonen veel bewoners nog steeds diepe eerbied voor de tovenaar van hun dorp, die met behulp van door geesten bezeten stenen magische rituelen kan uitvoeren om een nieuwe liefde te laten opbloeien, een varken vet te maken of een vijand te doden”.

Vanuatu kent ook een van de langst bestaande cargocults ter wereld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben in totaal een half miljoen Amerikaanse soldaten zich in Vanuatu gelegerd, vanwaaruit ze naar de slagvelden in de Grote Oceaan trokken. De eilandbewoners stonden versteld van de grote hoeveelheid luxegoederen of ’cargo’ die de soldaten meebrachten. Toen de oorlog voorbij was, lieten de Amerikanen de boel zo in de steek. Er werd voor miljoenen dollars aan overtollige uitrusting en voorraden in zee gedumpt. Religieuze groeperingen, cargocults genoemd, bouwden pieren en landingsbanen en voerden exercities uit met nagemaakte militaire uitrusting om de bezoekers terug te lokken. Zelfs nu nog bidden honderden dorpsbewoners op het eiland Tanna tot ene John Frum, een Amerikaanse ’messias’ die volgens hen op een dag zal terugkeren met vrachtladingen van grote waarde.

Culturele diversiteit

Het is verbazingwekkend hoeveel verschillende talen en gebruiken deze eilandengroep kent. Een reisgids zegt: „Vanuatu maakt er aanspraak op het land te zijn met het grootste aantal talen per hoofd van de bevolking.” In de hele archipel worden op zijn minst 105 talen en talrijke dialecten gesproken. Bislama (de nationale lingua franca), Engels en Frans zijn alle drie officiële talen.

Alle eilanden hebben echter één ding gemeen: elk aspect van het leven wordt beheerst door rituelen. Een oude vruchtbaarheidsrite op het eiland Pentecost heeft zelfs als inspiratie gediend voor de wereldwijde rage van bungeejumpen. Elk jaar bij de jaarlijkse oogst van de yamswortel duiken mannen en jongens van houten torens die twintig tot dertig meter hoog zijn. Een lange liaan die aan hun enkels wordt vastgemaakt, is het enige wat hen van een wisse dood redt. Door met hun hoofd langs de grond te strijken, hopen ze de aarde vruchtbaar te maken voor de oogst van het komende jaar.

Op het eiland Malakula hebben sommige dorpen zich pas recentelijk opengesteld voor buitenstaanders. Hier wonen de stammen die bekendstaan als de Grote Namba’s en de Kleine Namba’s. Dit waren ooit woeste kannibalen, maar naar verluidt hebben ze in 1974 hun laatste slachtoffer gegeten. En het is ook al weer jaren geleden dat ze gestopt zijn met hun gewoonte om de hoofden van jongetjes strak in te binden om ’aantrekkelijke’ langwerpige schedels te vormen. Tegenwoordig zijn de Namba’s uitzonderlijk vriendelijk en delen ze hun culturele erfgoed graag met bezoekers.

In het paradijs

De meeste bezoekers komen naar Vanuatu om even te kunnen ontstressen. Maar Jehovah’s Getuigen zijn er zo’n zeventig jaar geleden naartoe gegaan om mensen te helpen meer over God te leren. De inspanningen van de Getuigen in deze ’ver verwijderde streek op aarde’ hebben mooie resultaten voortgebracht (Handelingen 1:8). (Zie het kader „Van kawaverslaafde tot christen”.) In 2006 besteedden de vijf gemeenten van Getuigen in het land er ruim 80.000 uur aan om de Bijbelse boodschap over een komend paradijs op aarde met anderen te delen (Jesaja 65:17-25). Gelukkig zal dat toekomstige paradijs blijvende verlossing bieden van de druk en zorgen van het moderne leven! — Openbaring 21:4.

[Voetnoten]

^ ¶5 Een doejong (een soort zeekoe) is een plantenetend zeezoogdier dat ruim drie meter lang kan worden en wel 400 kilo kan wegen.

^ ¶7 Vóór hun onafhankelijkheid in 1980 heetten de eilanden de Nieuwe Hebriden.

[Kader/Illustratie op blz. 17]

DE BLIJE EILANDEN

In 2006 stond Vanuatu boven aan de Happy Planet Index. Deze index, opgesteld door de Britse denktank de New Economics Foundation, rangschikte 178 landen op nationaal geluk, levensverwachting en effect op het milieu. „[Vanuatu] stond helemaal bovenaan omdat de inwoners er gelukkig zijn, gemiddeld bijna zeventig jaar oud worden en de planeet zo goed als niet aantasten”, zei de krant Vanuatu Daily Post.

[Illustratie]

Traditionele dracht

[Verantwoording]

[Kader/Illustratie op blz. 17]

VAN KAWAVERSLAAFDE TOT CHRISTEN

Willie, een oorspronkelijke bewoner van het eiland Pentecost, was van zijn jeugd af een zware kawadrinker. Deze sterk bedwelmende drank wordt bereid uit de verpulverde wortels van een peperstruik. Elke avond waggelde hij dronken van de kawabar naar huis. Zijn schulden stapelden zich op. Vaak werd hij agressief en sloeg hij zijn vrouw, Ida. Op een dag moedigde een collega, een van Jehovah’s Getuigen, hem aan de Bijbel te bestuderen. Willie ging op het aanbod in. In het begin was Ida erop tegen. Maar toen het gedrag van haar man verbeterde, veranderde ze van gedachten en begon ze ook te studeren. Samen maakten ze goede geestelijke vorderingen. Na verloop van tijd overwon Willie zijn slechte gewoonten. Hij en Ida werden in 1999 als Getuigen van Jehovah gedoopt.

[Kaart op blz. 15]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

NIEUW-ZEELAND

AUSTRALIË

GROTE OCEAAN

FIJI

[Illustratie op blz. 16]

Deze levensgevaarlijke sprong is onderdeel van een vruchtbaarheidsrite

[Verantwoording]

[Illustratieverantwoording op blz. 15]

[Illustratieverantwoording op blz. 16]

ONTWAAKT!