DE MEESTE mensen willen niet te lang stilstaan bij het onderwerp kindermisbruik. Alleen al de gedachte eraan maakt ouders van streek! Helaas is het in deze wereld een angstaanjagende, afschuwelijke realiteit, en het kan een verwoestende uitwerking hebben op kinderen. Is het wel een onderwerp om bij stil te staan? Waarschijnlijk vindt u de veiligheid van uw kind heel belangrijk. Dan is het het beslist waard u te verdiepen in dit onprettige onderwerp. Dat kan echt van belang zijn voor hun veiligheid.

Laat u de moed niet ontnemen doordat kindermisbruik zo veel voorkomt. Op zijn minst hebt u iets wat uw kind niet heeft: eigenschappen waarover uw kind jaren zal doen om ze te krijgen. Door de jaren heen hebt u heel wat kennis, ervaring en wijsheid opgedaan. Het is belangrijk deze sterke punten bij uzelf te verbeteren en ze te gebruiken om uw kind te beschermen. We zullen drie stappen bespreken die iedere ouder kan doen om kindermisbruik te voorkomen: 1) wees zelf een bescherming, 2) geef de voorlichting die uw kind nodig heeft en 3) maak uw kind weerbaar.

De verantwoordelijkheid om kinderen tegen misbruik te beschermen, ligt in de eerste plaats bij de ouders en niet bij de kinderen. Ouders moeten zich dus eerst in het onderwerp verdiepen voordat ze hun kinderen erover kunnen vertellen. Als u kinderen hebt, zijn er een paar dingen die u over kindermisbruik moet weten, namelijk wat voor mensen kinderen misbruiken en hoe ze te werk gaan. Ouders denken vaak dat het onbekenden zijn, kinderlokkers die op de loer liggen om kinderen te ontvoeren en te verkrachten. En zulke monsters bestaan, zoals in de media vaak onder onze aandacht wordt gebracht. Toch  komt het relatief weinig voor. In zo’n 90 procent van de gevallen van kindermisbruik kent en vertrouwt het kind de dader.

Natuurlijk vindt u het een vervelend idee dat een aardige buurman, leraar, dokter, trainer of familielid met verkeerde bedoelingen naar uw kind zou kunnen kijken. En de meeste mensen doen dat ook niet. U hoeft niet iedereen in uw omgeving met wantrouwen te gaan bekijken. Maar u kunt uw kind beschermen door u erin te verdiepen hoe de meeste kindermisbruikers te werk gaan. — Zie het  kader op blz. 6.

Wanneer u als ouder met hun werkwijze bekend bent, bent u beter in staat uw kind te beschermen. Stel dat u iemand kent die meer met kinderen optrekt dan met volwassenen en dat hij uw kind speciale aandacht en cadeautjes geeft of aanbiedt gratis op te passen of uitstapjes met uw kind te maken, wat moet u dan doen? De conclusie trekken dat het een pedofiel is? Nee. Trek geen overhaaste conclusies. Het hoeft niets te betekenen. Toch kan het een waarschuwingssignaal zijn. De Bijbel zegt: „Wie onnozel is, hecht aan ieder woord geloof, wie verstandig is, let op elke stap.” — Spreuken 14:15, De Nieuwe Bijbelvertaling.

Lijkt een aanbod te mooi om waar te zijn, dan is het dat misschien ook. Als iemand aanbiedt tijd alleen met uw kind door te brengen, ga dan na wat voor persoon het is. Laat hem weten dat u op elk willekeurig moment kunt binnenkomen om te kijken hoe het met uw kind gaat. Melissa en Brad hebben drie zoons en ze laten hun kinderen niet zomaar alleen met een volwassene. Toen een van hun zoons thuis muziekles kreeg, zei Melissa tegen de leraar: „Terwijl u hier bent, kom ik af en toe even een kijkje nemen.” Dat klinkt misschien extreem, maar deze ouders willen liever geen risico nemen.

Wees actief betrokken bij de activiteiten, de vriendschappen en het schoolwerk van uw kind. Als er een uitstapje gepland staat, ga dan na wat er precies op het programma staat. Een psychiater die 33 jaar lang gevallen van seksueel misbruik heeft behandeld, merkt op dat hij talloze gevallen heeft gezien die voorkomen hadden kunnen worden als de ouders gewoon  wat oplettender waren geweest. Hij vertelt dat een veroordeelde kindermisbruiker zei: „We krijgen de kinderen letterlijk aangeboden door de ouders. . . . Ze maakten het me heel makkelijk.” Bedenk dat de meeste plegers graag een makkelijke prooi uitkiezen. Als ouders actief bij het leven van hun kinderen betrokken zijn, zijn hun kinderen een minder makkelijk doelwit.

Nog een manier om uw kind te beschermen is een goede luisteraar te zijn. Kinderen zullen bijna nooit uit zichzelf over misbruik vertellen; ze schamen zich en zijn bang voor de reactie. Dus luister goed, ook naar subtiele aanwijzingen. * Als uw kind iets zegt waar u zich ongerust over maakt, blijf dan rustig en gebruik vragen om hem aan de praat te krijgen. * Als hij zegt dat hij niet wil dat een bepaalde oppas terugkomt, vraag dan waarom. Als hij zegt dat een volwassene rare spelletjes met hem doet, vraag dan: „Wat voor spelletjes? Wat doet hij precies?” Als hij klaagt dat iemand hem gekieteld heeft, vraag dan: „Waar heeft hij je gekieteld?” Neem de antwoorden van het kind serieus. Kindermisbruikers vertellen een kind dat niemand hem zal geloven, en maar al te vaak is dat ook zo. Als een kind dat misbruikt is geloofd en gesteund wordt door zijn ouders, is dat een belangrijke hulp bij het herstel.

In een naslagwerk over kindermisbruik wordt een veroordeelde kindermisbruiker aangehaald die zei: „Geef me een kind dat niets van seks weet en ik heb mijn volgende slachtoffer.” Deze beangstigende uitspraak is een nuttige waarschuwing voor ouders. Kinderen die niets van seks weten kunnen door kindermisbruikers veel  makkelijker voor de gek gehouden worden. De Bijbel zegt dat kennis en wijsheid ons kunnen beschermen tegen mensen met verdorven bedoelingen (Spreuken 2:10-12). Dat wilt u toch ook voor uw kind? Als tweede belangrijke stap om uw kind te beschermen moet u dus voorlichting geven over dit belangrijke onderwerp.

Hoe kunt u dat het beste doen? Heel wat ouders vinden het nogal gênant om met hun kinderen over seks te praten. Uw kind geneert zich misschien nog meer, en waarschijnlijk zal hij het onderwerp niet ter sprake brengen. Neem dus zelf het initiatief. Melissa zegt: „We vertelden hun al vroeg hoe de lichaamsdelen heten. We gebruikten volwassen woorden en geen babytaal, zodat ze zouden begrijpen dat geen enkel deel van het lichaam raar is of iets om je voor te schamen.” Na zo’n gesprek is het makkelijker om over misbruik te beginnen. Veel ouders vertellen hun kinderen heel eenvoudig dat de lichaamsdelen die door een badpak bedekt worden, speciaal en alleen van henzelf zijn.

Heather zegt: „Scott en ik vertelden ons zoontje dat zijn penis iets persoonlijks en geen speelgoed is. Niemand mag ermee spelen — mama niet, papa niet en zelfs de dokter niet. Als hij naar de dokter moet, leg ik uit dat hij alleen maar gaat kijken of alles in orde is, en dat dat de reden is dat hij hem daar mag aanraken.” Allebei de ouders praten van tijd tot tijd met hem over dat onderwerp, en ze verzekeren hun kind ervan dat hij altijd naar hen toe kan komen als iemand hem aanraakt op een manier die verkeerd is of die hij niet prettig vindt. Deskundigen op het gebied van kinderverzorging en het voorkomen van misbruik geven ouders het advies dergelijke gesprekjes met hun kinderen te hebben.

Velen gebruiken het boek Lessen van de Grote Onderwijzer * om dit onderwerp ter sprake te brengen. Hoofdstuk 32, „Hoe Jezus werd beschermd”, vertelt kinderen op een rechtstreekse maar geruststellende manier over de gevaren van misbruik en hoe belangrijk het is voorzichtig te zijn. „Het boek was een goede aanvulling op wat we onze kinderen zelf al verteld hadden”, zegt Melissa.

In deze wereld moeten kinderen weten dat er mensen zijn die kinderen op een verkeerde manier willen aanraken of die willen dat kinderen hen op die manier aanraken. Deze waarschuwingen hoeven kinderen niet bang te maken of ertoe te leiden dat ze alle volwassenen gaan wantrouwen. „Het is gewoon een waarschuwing tegen gevaar”, zegt Heather. „En we geven veel meer waarschuwingen, die vaak niks met misbruik te maken hebben. Mijn zoon is er echt niet bang door geworden.”

Het is belangrijk dat u uw kind een evenwichtige kijk op gehoorzaamheid leert. Dat is een belangrijke en moeilijke les (Kolossenzen 3:20). Maar zulke lessen kunnen ook te ver gaan. Als een kind leert dat hij alle volwassenen altijd moet gehoorzamen, wordt hij kwetsbaar. Kindermisbruikers hebben het snel in de gaten als kinderen te meegaand zijn. Verstandige ouders leren hun kinderen dat gehoorzaamheid iets relatiefs is. Voor christenen is dat niet zo ingewikkeld als het klinkt. Het betekent gewoon dat u tegen uw kinderen zegt: „Als iemand zegt dat je iets moet doen wat Jehovah verkeerd vindt,  dan hoef je dat niet te doen. Ook papa en mama mogen je nooit iets laten doen wat Jehovah niet goedvindt. En als iemand je iets verkeerds wil laten doen, kun je dat altijd aan papa of mama vertellen.”

Ten slotte moet u uw kind vertellen dat niemand hem mag vragen iets voor u geheim te houden. Als iemand dat vraagt, moet hij dat altijd aan u vertellen. Zelfs als iemand dreigt dat er iets ergs zal gebeuren of beweert dat het zijn schuld is, mag hij altijd naar papa of mama toe gaan en hun er alles over vertellen. Zulke instructies hoeven uw kind niet angstig te maken. U kunt hem de verzekering geven dat de meeste mensen hem nooit zouden aanraken waar dat niet mag en hem nooit zouden vragen God ongehoorzaam te zijn of iets geheim te houden. Net als een vluchtroute voor het geval er brand uitbreekt, zijn dit gewoon ’voor het geval dat’-waarschuwingen, die waarschijnlijk nooit nodig zullen zijn.

De derde stap is uw kind enkele eenvoudige dingen te leren die hij moet doen wanneer iemand hem probeert te verleiden als u er niet bent. Eén methode die vaak wordt aanbevolen is ’stel dat’-oefeningen te doen. U zou kunnen zeggen: „Stel dat we in de winkel zijn en we elkaar kwijtraken, hoe kun je me dan weer vinden?” Misschien geeft het kind niet precies het antwoord waarop u gehoopt had, maar u kunt hem sturen met meer vragen, zoals „Kun je een veiliger manier bedenken?

U kunt soortgelijke vragen gebruiken om het kind uit te leggen wat de beste reactie zou zijn als iemand hem op een verkeerde manier probeert aan te raken. Als het kind snel van slag raakt door zulke vragen, kunt u proberen een verhaaltje over een ander kind te vertellen. Bijvoorbeeld: „Een klein meisje is bij een familielid dat ze aardig vindt, maar dan probeert hij haar ergens aan te raken waar dat niet mag. Wat moet ze volgens jou doen om zich te beschermen?”

Wat moet u uw kind leren in zulke situaties te doen? Eén schrijver zei: „Een duidelijk ’Nee!’, ’Niet doen!’ of ’Blijf van me af!’ zal kindermisbruikers vaak afschrikken en ertoe leiden dat ze zich nog eens bedenken voordat ze uw kind als slachtoffer kiezen.” Laat uw kind situaties kort naspelen, zodat hij zich zeker genoeg voelt om resoluut te weigeren, snel weg te gaan en u te vertellen wat er gebeurd is. Een kind dat de gegeven instructies goed lijkt te begrijpen, kan die binnen enkele weken of maanden weer vergeten zijn. Herhaal dit dus geregeld.

Alle personen die bij de directe zorg voor het kind betrokken zijn, met inbegrip van mannen — vaders, stiefvaders of andere mannelijke familieleden — dienen bij deze besprekingen betrokken te worden. Waarom? In feite beloven ze het kind daarmee dat ze hem nooit zullen misbruiken. Helaas vindt misbruik vaak juist binnen het gezin plaats. In het volgende artikel wordt besproken hoe u uw gezin tot een veilige haven kunt maken in een verdorven wereld.