Toeval of ontwerp?

Het facetoog

▪ „Vele lagen van perfect geordende structuren.” Zo beschrijft professor Luke Lee van de Universiteit van Californië (VS) het facetoog van veel insecten.

Wetenswaardigheid: Het facetoog (samengesteld oog) van bepaalde insecten, zoals de honingbij en de libel, bestaat uit een groot aantal lenzen, die elk in een andere richting wijzen. De beelden die met deze individuele lenzen worden waargenomen, vormen samen één groot mozaïekbeeld waarmee het insect uitstekend bewegingen kan registreren.

Wetenschappers doen onderzoek naar manieren om het facetoog van insecten na te bootsen in het ontwerp van ultrasnelle bewegingsmelders en ultraplatte, multidirectionele camera’s. Zulke apparaten worden voor veel toepassingen ingezet: in de medische wereld worden ze bijvoorbeeld gebruikt bij maagonderzoeken. Een dergelijk apparaatje wordt beschreven als een „piepklein systeem” dat de patiënt kan inslikken. Eenmaal in de maag zou zo’n apparaatje dan via zijn facetoog informatie verzamelen en die vervolgens draadloos doorsturen.

Een team van biotechnici heeft al een kunstmatig facetoog ontwikkeld met ruim 8500 lenzen die samen niet groter zijn dan tweeënhalve millimeter. Maar deze technologie verbleekt bij het facetoog dat in de insectenwereld voorkomt. De libel bijvoorbeeld heeft in elk oog zo’n 30.000 lenzen!

Om over na te denken: Is dit optische wonder — het samengestelde oog van insecten — bij toeval ontstaan? Of is het ontworpen?

[Illustratie op blz. 26]

Uitvergroting van een deel van het facetoog van een honingbij

[Illustratieverantwoording op blz. 26]

Background: © Stephen Dalton/Photo Researchers, Inc.; close-up: © Raul Gonzalez Perez/Photo Researchers, Inc.