In het land van de thermaalbaden

RUIM tweeduizend jaar geleden stichtten de Kelten in de buurt van enkele minerale bronnen een nederzetting die ze Ak-Ink noemden, wat „Waterrijk” betekent. Tegenwoordig staat Ak-Ink bekend onder de naam Boedapest — de hoofdstad van Hongarije en een van de oudste steden van Europa. De vroege inwoners konden zich ontspannen in een van de warmwaterbronnen, die verkwikkend waren en verlichting gaven bij pijnen en kwalen.

In de eerste eeuw van onze jaartelling kwam dit deel van Europa onder Romeinse overheersing. De Romeinen breidden de nederzetting uit en bouwden er een militair kamp dat ze Aquincum noemden. Men veronderstelt dat de naam is afgeleid van het Keltische woord voor water, of van de Latijnse uitdrukking aqua quinque, wat „vijf wateren” betekent. De Romeinen bouwden aquaducten, rioleringen en particuliere en openbare badhuizen. De badhuizen van Boedapest hebben dus een lange geschiedenis.

Pas eeuwen na de val van het Romeinse Rijk begonnen de badhuizen weer in trek te raken. In de vijftiende eeuw werd er vol lof geschreven over de thermaalbaden in de buurt van de Hongaarse hoofdstad, wat de populariteit van de stad bevorderde. Naar verluidt liet koning Matthias I Corvinus, die van 1458 tot 1490 over Hongarije regeerde, een overdekte gang aanleggen tussen het koninklijk paleis en zijn favoriete minerale bron, het Ráczbad. Zo was de bron ongeacht het weer altijd bereikbaar.

In de zestiende en zeventiende eeuw werd een groot deel van Hongarije, waaronder de hoofdstad, bezet door de Turken. Ze bouwden er stoom- en warmwaterbaden, die een belangrijke rol spelen bij het islamitische ceremonieel baden en die een essentieel onderdeel vormen van het Turkse maatschappelijk leven. De prachtige badhuizen met hun koepelvormige daken hadden bassins met trappen rondom. Het water reikte ongeveer tot schouderhoogte. Rond de bassins bevonden zich badkuipen en rustplaatsen die afwisselend door mannen en vrouwen werden gebruikt. Sommige van die badhuizen zijn nog steeds in gebruik.

 In 1673 beschreef een reisverhaal de badhuizen in het gebied dat nu als Boedapest bekendstaat als de beste van Europa wegens „hun vele warmwaterbronnen en hun geneeskrachtige werking, en ook vanwege de grootte van de gebouwen en het prachtige ontwerp ervan”. In de negentiende eeuw werd de badcultuur verrijkt toen het Finse stoombad, oftewel de sauna, bekender werd. Na verloop van tijd kregen de badhuizen in Boedapest ook sauna’s, stoomruimten en koudwaterbaden.

De geologie van het gebied

Elke dag spuit er zo’n zeventig miljoen liter water uit de 123 warmwater- en de 400 bitterwaterbronnen in Boedapest. Waar komt al dat water vandaan? Het antwoord is te vinden in de geologie van het gebied.

De Donau, die door Boedapest stroomt, vormt een scheiding tussen de heuvels van Boeda op de westoever en de laagvlakten van Pest op de oostoever. In het verre verleden werd dit gebied bedekt door de zee, die een afzetting van kalksteen en dolomiet achterliet. Hier kwamen weer lagen klei, mergel, zand en steenkool bovenop.

Door scheuren in het aardoppervlak kan neerslag tot diep in de grond doordringen, waar hete, mineraalrijke rotsen het water verwarmen. Dat kokendhete water staat onder druk en komt spuitend naar de oppervlakte via putten of scheuren.

Deze geologische omstandigheden komen niet alleen in Boedapest voor maar ook elders in Hongarije. Daarom hebben veel plaatsen in het land mineraalrijk water en prachtige baden waaraan sommigen geneeskrachtige eigenschappen toeschrijven. *

Warmwaterbronnen worden al heel lang in veel delen van de wereld naar waarde geschat. Zelfs in de tijd van de Bijbelse patriarchen werd melding gemaakt van de ontdekking ervan in de wildernis van Seïr, tussen de Dode Zee en de Golf van Akaba. — Genesis 36:24.

Er valt nog veel te leren over de complexiteit van de planeet waarop we wonen. Hoe heeft God bijvoorbeeld vorm gegeven aan de grondvesten van de aarde en alle wonderbare dingen daarin gemaakt? Als godvrezende mensen over zulke vragen nadenken, krijgen ze nog meer ontzag voor de ondoorgrondelijke wijsheid van de Schepper. — Job 38:4-6; Romeinen 1:20.

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 24, 25]

Een thermaalbad in het Gellérthotel

[Illustratie op blz. 24]

Het Rudasbadhuis, gebouwd door de Turken

[Illustratie op blz. 24, 25]

Het Széchenyibadhuis in de winter

[Illustratieverantwoording op blz. 24]

All photos: Courtesy of Tourism Office of Budapest