De zienswijze van de Bijbel

Is bijgeloof verenigbaar met de Bijbel?

EEN journalist reisde een jaar lang niet met het vliegtuig omdat een waarzegger had voorspeld dat hij bij een vliegtuigongeluk zou omkomen. Mensen van alle rangen en standen, onder wie politici, zakenlieden, acteurs, sporters en studenten, nemen hun toevlucht tot bijgelovige gebruiken. In tijden van onzekerheid, stress of zorgen hebben ze het gevoel dat die dingen hen beschermen tegen gevaar of een hulp zijn om hun doelen te bereiken.

Veel vormen van bijgeloof worden bezien als grappig of als een onschuldige bron van psychische steun. De antropologe Margaret Mead heeft ooit opgemerkt: „Bijgelovige ideeën weerspiegelen hoe graag we willen dat iets uitkomt, of dat iets slechts niet gebeurt. Met de halve aanvaarding en halve ontkenning die eigen zijn aan bijgeloof kunnen we van twee walletjes eten.” Maar degenen die graag Gods goedkeuring willen hebben, dienen zich af te vragen of een christen eigenlijk wel bijgelovig mag zijn.

De oorsprong van bijgeloof

De mensheid in het algemeen wordt door angsten geteisterd: de angst voor de dood, voor het onbekende en voor het hiernamaals, om er maar enkele te noemen. Satan, de rebellerende tegenstander van God die vastbesloten is mensen in slavernij te brengen, voedt zulke angsten met kwaadaardige leugens (Johannes 8:44; Openbaring 12:9). Satan staat niet alleen in zijn pogingen om mensen bij God weg te lokken. In de Bijbel wordt Satan „de heerser der demonen” genoemd  (Mattheüs 12:24-27). Wie zijn de demonen? In de tijd van Noach sloten een aantal engelen zich bij Satan aan in zijn opstand tegen God en maakten zichzelf daarmee tot demonen. Vanaf die tijd proberen ze de geest van mensen te beïnvloeden. Bijgeloof is een van hun trucs. — Genesis 6:1, 2; Lukas 8:2, 30; Judas 6.

Een van Satans leugens heeft de basis gelegd voor bijgeloof. Dat is de overtuiging dat er na de dood van iemands lichaam nog iets onzichtbaars voortleeft dat terug kan komen om de levenden iets aan te doen. Maar de Bijbel zegt: „Wat de doden betreft, zij zijn zich van helemaal niets bewust”, en ook dat er „geen werk noch overleg noch kennis noch wijsheid” is nadat iemand is gestorven. — Prediker 9:5, 10.

„Iets verfoeilijks voor Jehovah”

Veel mensen hebben ervoor gekozen Satans leugens te geloven. Toch gaf God jaren geleden zijn volk Israël duidelijke richtlijnen over deze kwestie. „Er dient onder u niemand te worden gevonden”, zegt zijn Woord, „die aan waarzeggerij doet, geen beoefenaar van magie, noch iemand die voortekens zoekt, noch een tovenaar, noch iemand die anderen door een banspreuk bindt, noch iemand die een geestenmedium of beroepsvoorzegger van gebeurtenissen raadpleegt, noch iemand die de doden ondervraagt. Want iedereen die deze dingen doet, is iets verfoeilijks voor Jehovah.” — Deuteronomium 18:10-12.

Helaas sloegen de Israëlieten niet altijd acht op deze waarschuwing. In de dagen van de profeet Jesaja bijvoorbeeld geloofden sommigen dat „de god van het Geluk” gunstig moest worden gestemd om een goede oogst te krijgen — een bijgelovig idee met trieste consequenties, want ze verloren Jehovah’s goedkeuring en zegen. — Jesaja 65:11, 12.

Jehovah’s kijk op bijgeloof is met de komst van het christendom niet veranderd. Paulus drong er bij de bijgelovige mensen in de stad Lystra op aan ’zich van deze ijdele dingen [„dit bijgeloof”, Het Nieuwe Testament in de taal van onze tijd] af te keren en zich te wenden tot de levende God, die de hemel en de aarde en de zee en alles wat daarin is, heeft gemaakt’. — Handelingen 14:15.

Loskomen van bijgeloof

Er bestaan talloze bijgelovige gebruiken, en ze hebben één ding gemeen: ze missen een logische verklaring. Bijgeloof kan mensen er onder andere toe brengen hun tegenslagen aan het noodlot toe te schrijven in plaats van verantwoordelijkheid te nemen voor hun daden.

Gelukkig hebben velen zich losgemaakt van bijgeloof. Jezus zei: „Gij zult de waarheid kennen en de waarheid zal u vrijmaken” (Johannes 8:32). Clementina, een Braziliaanse die 25 jaar waarzegster is geweest, zei: „Waarzeggerij was mijn enige bron van inkomsten. Maar de Bijbelse waarheid heeft me bevrijd van bijgeloof.” Geregelde Bijbelstudie en oprechte gebeden tot Jehovah God kunnen ons helpen innerlijke kracht te ontwikkelen. Daardoor kunnen we kalm en logisch gaan denken, zodat we verstandige beslissingen kunnen nemen waarmee rampen worden voorkomen en angst wordt verminderd. — Filippenzen 4:6, 7, 13.

De Bijbel vraagt: „Wat heeft licht met duisternis gemeen? Welke overeenstemming bestaat er voorts tussen Christus en Belial [Satan]?” Daarom moeten christenen zich afzijdig houden van bijgeloof. — 2 Korinthiërs 6:14-16.

WAT DENKT U?

▪ In wie stelden de bijgelovige Israëlieten in de tijd van Jesaja hun vertrouwen in plaats van God? — Jesaja 65:11, 12.

▪ Waartoe spoorde Paulus de bijgelovige mensen in Lystra aan? — Handelingen 14:15.

▪ Mag een christen bijgelovig zijn? — 2 Korinthiërs 6:14-16.

[Illustraties op blz. 10]

Bijgeloof geeft mensen een vals gevoel van zekerheid