Jonge mensen vragen

Hoe verwerk ik de dood van mijn vader of moeder?

„Toen mijn moeder overleed, voelde ik me leeg en verloren. Zij was degene die ons gezin bijeenhield.” — Karyn. *

ER ZIJN maar weinig dingen die meer invloed op je leven hebben dan de dood van je vader of moeder. Je moet de intense pijn van het verlies verwerken. Bovendien ziet je toekomst er nu waarschijnlijk heel anders uit dan je verwacht had.

Misschien had je gehoopt dat je lieve vader of moeder erbij zou zijn als je eindelijk je rijbewijs of je schooldiploma haalde, of dat hij of zij op je bruiloft zou zijn. Nu is die hoop vervlogen en blijf je verdrietig, gefrustreerd of misschien zelfs boos achter. Hoe kun je alle emoties verwerken die op je afkomen als je vader of moeder overlijdt?

’Ben ik wel normaal?’

Als het tot je doordringt dat je vader of moeder echt dood is, komen er misschien allerlei emoties in je op die je nog nooit eerder hebt gehad. Brian, die nog maar dertien was toen zijn vader aan een hartaanval overleed, weet nog: „De avond dat we het hoorden, hebben we alleen maar gehuild en elkaar omhelsd.” Natalie was tien toen haar vader aan kanker stierf. Ze vertelt: „Ik wist niet wat ik eigenlijk moest voelen, dus voelde ik niks. Ik was helemaal verdoofd.”

Iedereen reageert anders op een sterfgeval. De Bijbel zegt zelfs dat iedereen „zijn eigen plaag en zijn eigen smart” heeft (2 Kronieken 6:29). Denk er daarom eens over na welke uitwerking de dood van jouw vader of moeder op jou gehad heeft. Schrijf hieronder op (1) hoe je je voelde toen je voor het eerst hoorde dat hij of zij dood was en (2) hoe je je nu voelt. *

(1) ․․․․․

(2) ․․․․․

 Misschien blijkt uit je antwoorden dat je emoties iets minder heftig worden. Dat is normaal. Het betekent niet dat je je vader of moeder vergeten bent. Maar het kan ook zijn dat je emoties nog even heftig of zelfs nog intenser zijn. Misschien is je verdriet te vergelijken met golven die komen en gaan, met zo nu en dan een onverwacht hoge golf. Ook dat is normaal, zelfs als je vader of moeder al jaren dood is. De vraag is: hoe kun je je verdriet verwerken, in welke vorm het ook komt?

Manieren om het te verwerken

Houd je tranen niet in! Huilen helpt de pijn en het verdriet te verzachten. Maar misschien voel je je net als Alicia, die negentien was toen haar moeder overleed: „Ik had het idee dat anderen zouden denken dat ik niet genoeg geloof had als ik te veel emoties zou tonen.” Maar denk eens na over het volgende: Jezus Christus was volmaakt en had een sterk geloof in God. Toch huilde hij over de dood van zijn goede vriend Lazarus (Johannes 11:35). Wees dus niet bang om te huilen. Het wil niet zeggen dat je geen geloof hebt! Alicia zegt: „Later heb ik veel gehuild, zelfs elke dag.” *

Doe iets tegen schuldgevoelens. „Voor ik naar bed ging, gaf ik mijn moeder altijd een zoen”, vertelt Karyn, die dertien was toen haar moeder overleed. „Eén keer deed ik dat niet. De volgende ochtend overleed mijn moeder. Hoe onrealistisch het ook klinkt, ik voelde me schuldig dat ik die avond niet naar haar toe was gegaan — en ook voor alles wat er de volgende ochtend gebeurde. Mijn vader ging op zakenreis en wilde dat mijn zus en ik even bij Ma gingen kijken. Maar we versliepen ons. Toen ik de slaapkamer binnenkwam, ademde mijn moeder niet meer. Ik voelde me afschuwelijk, omdat er nog niks aan de hand was toen mijn vader de deur uitging!”

Net als Karyn voel je je misschien schuldig over dingen die je niet gedaan hebt. Misschien kwel je jezelf wel door te denken: ’Had ik maar tegen mijn vader gezegd dat hij naar de dokter moest gaan.’ ’Was ik maar eerder bij mijn moeder gaan kijken.’ Als je zulke gedachten niet van je af kunt zetten, is het goed te bedenken dat het normaal is spijt te hebben van dingen die je achteraf anders had willen doen. Je zou die dingen ook anders aangepakt hebben als je had geweten wat er zou gebeuren. Maar dat wist je niet. Daarom zijn je schuldgevoelens niet terecht. Je bent niet verantwoordelijk voor de dood van je vader of moeder! *

Praat over je gevoelens. Spreuken 12:25 zegt: ’Een hartelijk woord beurt een mens op’ (De Nieuwe Bijbelvertaling). Als je je gevoelens opkropt, kan het moeilijker worden je verdriet  te verwerken. Maar door over je gevoelens te praten met iemand die je vertrouwt, zul je ’hartelijke woorden’ te horen krijgen die je opbeuren op momenten dat je het hard nodig hebt. Probeer een of meer van de volgende tips eens uit.

Praat met je vader of moeder. Hoewel het voor je vader of moeder een moeilijke tijd is, zal hij of zij je ongetwijfeld de hulp willen geven die je nodig hebt. Vertel hem of haar daarom hoe je je voelt. Zulke gesprekken zullen je verdriet waarschijnlijk een beetje verzachten en jullie dichter bij elkaar brengen.

Als hulp om het gesprek op gang te brengen, kun je het volgende doen: schrijf twee of drie dingen op die je altijd al over je overleden vader of moeder had willen weten, en vraag dan aan de ouder die nog leeft of hij of zij je daarover wil vertellen. *

․․․․․

Praat met goede vrienden. De Bijbel zegt dat goede vrienden ’geboren worden voor de tijd dat er benauwdheid is’ (Spreuken 17:17). Alicia zegt: „Soms kan iemand van wie je het helemaal niet verwacht je helpen. Dus wees niet bang erover te praten.” Zo’n gesprek verloopt misschien niet heel makkelijk omdat jullie allebei naar woorden moeten zoeken. Maar op de lange termijn zal het je goeddoen met anderen over je verdriet te praten. David, die pas negen was toen zijn vader een fatale hartaanval kreeg, vertelt: „Ik kropte al mijn gevoelens op. Het zou veel beter voor me zijn geweest als ik er meer over had gepraat. Dan had ik het beter kunnen verwerken.”

 Praat met God. Waarschijnlijk zul je je een stuk beter voelen nadat je je hart bij God hebt uitgestort in gebed (Psalm 62:8). Dit is niet gewoon een soort therapie. Als je bidt, praat je tot „de God van alle vertroosting, die ons vertroost in al onze verdrukking” (2 Korinthiërs 1:3, 4).

Eén manier waarop Jehovah ons troost is door middel van zijn heilige geest. Die kan je de kracht geven „die datgene wat normaal is te boven gaat” om de pijn van het verdriet te dragen (2 Korinthiërs 4:7). Jehovah voorziet ook in „vertroosting uit de Schriften” (Romeinen 15:4). Vraag hem dus om zijn geest en neem de tijd om de opbeurende woorden in de Bijbel te lezen (2 Thessalonicenzen 2:16, 17). Je kunt bijvoorbeeld een lijstje bij de hand houden van Bijbelteksten waar je veel troost in vindt. *

Komt er ooit een eind aan de pijn?

Het kost tijd om de dood van je vader of moeder te verwerken. „Daar kom je niet zomaar overheen”, zegt Brianne, die haar moeder verloor op haar zestiende. „Er zijn dagen dat ik mezelf gewoon in slaap huil. Andere keren probeer ik me niet op het verlies te concentreren, maar op de vervulling van Jehovah’s beloften waarvan ik in het Paradijs samen met mijn moeder kan genieten.”

De Bijbel zegt over het Paradijs waar Brianne het over heeft: „De dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geschreeuw, noch pijn zal er meer zijn” (Openbaring 21:3, 4). Waarschijnlijk zul jij ook merken dat mediteren over die beloften je helpt het verlies van je vader of moeder te verwerken.

Meer artikelen uit de „Jonge mensen vragen”-serie vind je op www.watchtower.org/ypo

[Voetnoten]

OM OVER NA TE DENKEN

▪ Welke tips uit dit artikel ga je gebruiken? ․․․․․

▪ Schrijf hieronder een paar Bijbelteksten op die je zullen troosten als je door verdriet overmand wordt. ․․․․․

[Kader op blz. 11]

HET IS NIET ERG OM TE HUILEN . . . ZIJ HUILDEN OOK!

Abraham — Genesis 23:2.

Jozef — Genesis 50:1.

David — 2 Samuël 1:11, 12; 18:33.

Maria, de zus van Lazarus — Johannes 11:32, 33.

Jezus — Johannes 11:35.

Maria Magdalena — Johannes 20:11.

[Kader/Illustratie op blz. 12]

HOUD EEN DAGBOEK BIJ

Je gedachten opschrijven over de ouder die je verloren hebt, kan een grote hulp zijn om je verdriet te verwerken. Er zijn veel dingen waarover je kunt schrijven. Hier volgen een paar tips:

▪ Maak een lijstje van mooie herinneringen aan je vader of moeder.

▪ Schrijf op wat je nog tegen je vader of moeder had willen zeggen.

▪ Stel je voor dat een jonger broertje of zusje schuldgevoelens heeft over de dood van je vader of moeder. Schrijf op wat je zou zeggen om hem of haar te troosten. Dat kan jou helpen anders tegen je eigen schuldgevoel aan te kijken.

[Kader op blz. 13]

VOOR DE ACHTERGEBLEVEN OUDER

Het verlies van een partner is een heel pijnlijke ervaring. Maar het is u overkomen op een moment dat uw kind uw hulp nodig heeft. Hoe kunt u hem helpen zijn verdriet te verwerken zonder uw eigen verdriet te negeren? *

Geef niet toe aan de neiging uw gevoelens te verbergen. Uw kind heeft veel van de waardevolste lessen in zijn leven geleerd door u gade te slaan. Leren hoe je verdriet verwerkt, zal daar geen uitzondering op zijn. Denk dus niet dat u sterk moet zijn voor het kind door al uw verdriet voor hem te verbergen. Daardoor leert uw kind waarschijnlijk alleen dat hij hetzelfde moet doen. Als u in plaats daarvan uiting geeft aan uw emotionele pijn, leert hij dat gevoelens vaak beter geuit dan onderdrukt kunnen worden en dat het normaal is dat hij zich verdrietig, gefrustreerd of zelfs boos voelt.

Stimuleer uw kind om te praten. Spoor uw kind aan zich te uiten, zonder hem onder druk te zetten. Als hij daar moeite mee heeft, zou u samen met hem dit artikel kunnen doornemen. Praat ook over alle mooie herinneringen die u aan uw overleden partner hebt. Vertel hoe moeilijk u het vindt om gewoon door te gaan. Als u openlijk uw gevoelens uit, zal dat uw kind leren hetzelfde te doen.

Erken uw beperkingen. Natuurlijk wilt u uw kind in deze moeilijke tijd graag steunen. Maar zelf bent u ook getroffen door het verlies van uw partner. Daarom kan uw emotionele, mentale en lichamelijke uithoudingsvermogen een tijdlang wat minder groot zijn (Spreuken 24:10). Het kan dan ook nodig zijn dat u andere volwassen familieleden en vrienden om steun vraagt. Om hulp vragen is alleen maar verstandig. Spreuken 11:2 zegt: „Wijsheid is bij de bescheidenen.”

De beste steun die u kunt krijgen, komt van Jehovah God zelf, die zijn aanbidders belooft: „Ik, Jehovah uw God, grijp uw rechterhand vast, die tot u zegt: ’Wees niet bevreesd. Ikzelf wil u helpen’” (Jesaja 41:13).

[Voetnoot]

[Illustratie op blz. 11]

Verdriet kan zijn als golven die je af en toe overvallen