Toeval of ontwerp?

De graaftechniek van het mesheft

● Het mesheft, ook wel zwaardschede of scheermes genoemd, ziet er niet uit alsof het genoeg kracht heeft om door zand heen te ploegen. Toch kan dit schelpdier zich zo snel een weg door compact zand banen dat het wel „de Ferrari onder de onderwatergravers” genoemd is. Dat intrigeerde onderzoekers. „We wisten dat ze iets slims deden”, zegt Anette Hosoi, hoofddocent aan het Massachusetts Institute of Technology. Wat is het geheim van dit schelpdier?

Wetenswaardigheid: Het mesheft wurmt zijn voet in het zand en creëert daardoor een klein gat dat zich snel met water en zand vult. Vervolgens beweegt het dier zich op en neer en opent en sluit daarbij zijn schelp. Daardoor ontstaat er een waterig mengsel waar het makkelijk doorheen kan graven. Het mesheft kan zich zo’n zeventig centimeter diep ingraven met een snelheid van een centimeter per seconde. Als het zich eenmaal ingegraven heeft, kan het niet makkelijk uit het zand getrokken worden. Wanneer we kijken naar de houdkracht van het mesheft en de hoeveelheid energie die het gebruikt om zichzelf in te graven, is het tien keer zo efficiënt als de beste door mensen gemaakte ankers.

Technici hebben zich door het mesheft laten inspireren tot het ontwerpen van wat ze het eerste ’slimme’ anker noemen. Hosoi zegt daarover: „Het opent en sluit zich en beweegt op en neer, net als een mesheft.” Zo’n sterk, energiebesparend anker kan nuttig zijn voor vaartuigen voor onderwateronderzoek, drijvende booreilanden, en graafmachines waarmee mijnen vernietigd worden.

Wat denkt u? Heeft het mesheft zijn graaftechniek te danken aan toeval of aan ontwerp?

[Illustraties op blz. 23]

Dit prototype van een ’slim’ anker imiteert de graaftechniek van het mesheft

[Verantwoording]

Razor clams: © Philippe Clement/naturepl.com; “smart” anchor: Courtesy of Donna Coveney, Massachusetts Institute of Technology