Heeft de wetenschap het bestaan van God weerlegd?

VIJFTIG jaar lang genoot de Britse filosoof Antony Flew onder zijn collega’s veel aanzien als atheïst. „Theology and Falsification”, een artikel van zijn hand uit 1950, werd „de meest herdrukte filosofische publicatie van de twintigste eeuw”. In 1986 werd Flew „de diepzinnigste van de huidige critici van het theïsme” genoemd. Daarom kwam het voor velen als een grote schok toen hij in 2004 bekendmaakte dat hij van mening was veranderd.

Wat deed Flew van gedachten veranderen? De wetenschap. Hij raakte ervan overtuigd dat het universum, de natuurwetten en het leven zelf niet door toeval ontstaan konden zijn. Is dat een redelijke conclusie?

Hoe zijn de natuurwetten ontstaan?

De natuurkundige en auteur Paul Davies wijst erop dat het de wetenschap heel goed lukt natuurkundige verschijnselen zoals de regen te verklaren. Maar hij zegt: „Wanneer het aankomt op (...) vragen als ’Waarom zijn er natuurwetten?’, is de situatie minder duidelijk. Dit soort vragen wordt niet zozeer door specifieke wetenschappelijke ontdekkingen aangetast: veel van de echt grote vragen zijn sinds de geboorte van de beschaving onveranderd gebleven en plagen ons tot op heden.”

Flew schreef in 2007: „Van belang is hier niet alleen dat er regelmatigheden in de natuur bestaan, maar dat deze regelmatigheden wiskundig exact, universeel en ’onderling verbonden’ zijn. Einstein noemde ze ’de geïncarneerde rede’. De vraag die wij moeten stellen is hoe de natuur deze opmaak heeft meegekregen. Wetenschappers van Newton tot Einstein en Heisenberg hebben zeker deze vraag gesteld — en beantwoord. Hun antwoord: het Verstand van God.”

Er zijn heel wat zeer gerespecteerde wetenschappers die het niet onwetenschappelijk vinden om in een intelligente Eerste Oorzaak te geloven. En het idee dat het universum, de natuurwetten en het leven gewoon door toeval zijn ontstaan is intellectueel niet bevredigend. Uit wat we om ons heen zien, weten we dat voor ieder ontwerp, en vooral voor geavanceerde ontwerpen, een ontwerper nodig is.

 Welk geloof zult u kiezen?

Hoewel de nieuwe atheïsten zich graag onder de banier van de wetenschap scharen, is het een feit dat noch het atheïsme noch het theïsme volledig op wetenschap gebaseerd is. Voor beide is geloof nodig: voor het atheïsme in doelloos blind toeval en voor het theïsme in een intelligente Eerste Oorzaak. De nieuwe atheïsten promoten het idee dat „al het religieuze geloof blind geloof is”, schrijft John Lennox, hoogleraar wiskunde aan de Universiteit van Oxford. Hij voegt daaraan toe: „We moeten sterk beklemtonen dat dat niet waar is.” De vraag is daarom: welk geloof blijft bij nader onderzoek overeind — dat van de atheïst of dat van de gelovige? Neem bijvoorbeeld het ontstaan van het leven.

Evolutionisten geven eerlijk toe dat het ontstaan van het leven een mysterie blijft, hoewel er veel tegenstrijdige theorieën zijn. Een vooraanstaand nieuw atheïst, Richard Dawkins, beweert dat gezien het ongelofelijk grote aantal planeten dat er in het universum moet zijn, het onvermijdelijk was dat er ergens leven zou ontstaan. Maar veel gerenommeerde wetenschappers zijn daar niet zo zeker van. Professor John Barrow van de Universiteit van Cambridge zegt: „In elk stadium van de evolutie van het leven en van het menselijk brein bestond het risico van een evolutionaire doodlopende straat. In een complexe en vijandige omgeving zijn er zoveel manieren waarop de evolutie van het leven fout kan lopen, dat het onbeschaamd zou zijn om te stellen dat alles mogelijk is als er maar voldoende koolstof en voldoende tijd beschikbaar is.”

Houd ook in gedachte dat het leven geen willekeurige verzameling chemische elementen is. Het is gebaseerd op een uitzonderlijk geavanceerde informatievorm, die gecodeerd is in DNA. Als we het over het ontstaan van het leven hebben, hebben we het dus ook over het ontstaan van de biologische informatie. Zou door toeval complexe informatie kunnen ontstaan zoals een computerprogramma, een wiskundige formule, een encyclopedie of zelfs maar het recept voor een taart? Natuurlijk niet. Maar als het op complexiteit en efficiëntie aankomt, kunnen de genoemde voorbeelden niet tippen aan de informatie die in de genetische code van levende organismen opgeslagen is.

Toeval als eerste oorzaak — Een wetenschappelijk feit?

Volgens atheïsten „is het universum zoals het is, mysterieus, en het staat toevallig leven toe”, legt Paul Davies uit. „Was het anders geweest,” zeggen atheïsten, „dan zouden we hier niet zijn om erover te praten. Het universum kan al dan niet een diepe onderliggende eenheid hebben, maar er is geen ontwerp, doel of zin — in ieder geval niets wat voor ons hout zou snijden.” Davies merkt op: „Het voordeel van dit standpunt is dat het gemakkelijk is aan te houden — maar het is bijna een uitvlucht.”

De moleculair bioloog Michael Denton trok de conclusie dat de evolutietheorie „meer weg heeft van middeleeuwse astrologie dan van een serieuze (...) wetenschappelijke theorie” (Evolution: A Theory in Crisis). Hij noemde de darwinistische evolutietheorie een van de grootste mythen van deze tijd.

Om toeval een eerste oorzaak te noemen, heeft inderdaad iets weg van een mythe. Ter illustratie: Een archeoloog ziet een ruwe steen die  min of meer vierkant is. Hij kan die vorm aan het toeval toeschrijven, en dat zou redelijk zijn. Maar later vindt hij een steen die precies de vorm heeft van een borstbeeld, tot in de kleinste details. Zal hij dat ook aan het toeval toeschrijven? Nee, op grond van logica zegt hij: ’Dit is door iemand gemaakt.’ Met een vergelijkbare redenatie zegt de Bijbel: „Natuurlijk wordt elk huis door iemand gebouwd, maar hij die alle dingen heeft gebouwd, is God” (Hebreeën 3:4). Kunt u zich in die uitspraak vinden?

Professor Lennox zegt: „Naarmate we meer over ons universum te weten komen, wordt de hypothese dat er een Schepper-God is, die het universum met een doel geschapen heeft, steeds geloofwaardiger als de beste verklaring voor de reden waarom we hier zijn.”

Helaas wordt het geloof in God onder andere ondermijnd door het kwaad dat in zijn naam gedaan wordt. Daarom hebben sommigen de conclusie getrokken dat de mensheid zonder religie beter af zou zijn. Wat vindt u daarvan?