De efficiënte zwemstijl van de zalm
Toeval of ontwerp?
De efficiënte zwemstijl van de zalm
● Veel zalmsoorten zwemmen stroomopwaarts naar paaigebieden en krijgen onderweg te maken met onstuimige wateren. Hoe doorstaan ze die afmattende reis zonder aan uitputting te sterven? In plaats van zich door het ruwe water te laten overweldigen, doen deze vissen er in feite hun voordeel mee. Op welke manier?
Wetenswaardigheid: Zalmen worstelen zich niet gewoon door woelig water heen. Wanneer ze stroomopwaarts zwemmen, sparen ze juist hun energie door gebruik te maken van kleine draaikolken die ontstaan op plekken waar de stroming door rotsen, takken of andere dingen wordt gehinderd. Omdat die wervelingen in het water wisselend aan beide kanten van een voorwerp ontstaan, krommen de vissen hun lichaam van links naar rechts en glijden ze tussen de turbulentiegebieden door. (Zie tekening.) Sommige scholen vis gebruiken de wervelingen die worden veroorzaakt door de vissen die vóór ze zwemmen, waarbij ze zich in feite in hun kielzog verplaatsen. De vissen kunnen zelfs profiteren van de turbulentie die ze zelf veroorzaken!
Wetenschappers hopen van de efficiënte zwemstijl van de zalm te leren hoe ze energie kunnen halen uit langzaam stromend water. Traditionele waterkrachtcentrales wekken meestal elektriciteit op met water dat met een snelheid van tien kilometer per uur of sneller stroomt. Nu kan een prototype dat gebruikmaakt van door wervelingen opgewekte vibraties elektriciteit opwekken uit water dat met een snelheid van slechts drie kilometer per uur stroomt. * Maar de technologie haalt in de verste verte nog niet het niveau van efficiëntie dat bij vissen zoals de zalm wordt aangetroffen. Professor Michael Bernitsas van de Universiteit van Michigan (VS) geeft toe: „We zijn in dit opzicht niet zo slim als vissen.”
Wat denkt u? Is het vermogen van de zalm om energie uit turbulentie in het water te halen, door toeval ontstaan of is het ontworpen?
[Voetnoot]
^ ¶5 Dat lijkt veelbelovend omdat de meeste rivieren op aarde langzamer dan vijf kilometer per uur stromen.
[Illustratieverantwoording op blz. 25]
Top: © photolibrary. All rights reserved.
