Klimaatconferenties — Blijft het bij woorden?

„De wereld moet zich verenigen in de strijd tegen de klimaatverandering. De meeste wetenschappers zijn het erover eens dat niets doen tot meer droogte, honger en volksverhuizingen zal leiden, waardoor er de komende jaren meer conflicten zullen ontstaan.” — Barack Obama, president van de VS.

SOMMIGE wetenschappers zeggen dat onze planeet ziek is en koorts heeft. Volgens hen nadert de temperatuur op aarde het zogenoemde omslagpunt: de subtiele grens waarbij een kleine stijging in de temperatuur „een drastische verandering in het milieu kan veroorzaken die weer een veel grotere stijging in de temperatuur op aarde tot gevolg heeft”, zegt de Britse krant The Guardian.

Hoe is het zover gekomen? Kan de situatie nog teruggedraaid worden? Kunnen mensen wel een oplossing vinden voor de opwarming van de aarde? En dan hebben we het nog niet eens over alle andere grote problemen waarmee de mensheid geconfronteerd wordt.

Veel wetenschappers denken dat mensen zelf in grote mate tot het probleem hebben bijgedragen, onder andere door de industriële revolutie. Die leidde tot een toename in het gebruik van fossiele brandstoffen, zoals kolen en olie. Een andere factor is buitensporige ontbossing. Bossen zijn de longen van onze planeet. Bomen absorberen bepaalde broeikasgassen die verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde. Maar door grootschalige houtkap blijven die gassen in steeds grotere hoeveelheden in de atmosfeer achter. Om deze problemen aan te pakken, hebben wereldleiders klimaatconferenties georganiseerd.

Het Kyotoprotocol

In 1997 werden in het protocol of verdrag van Kyoto nieuwe doelstellingen vastgelegd in verband met de CO₂-uitstoot. Met de ondertekening van het protocol verplichtten de landen van de Europese Unie en 37 andere geïndustrialiseerde landen zich ertoe hun uitstoot ten opzichte van het niveau van 1990 met gemiddeld 5 procent omlaag te brengen, en dat over een periode van vijf jaar, van 2008 tot 2012.

Maar het Kyotoprotocol had een aantal ernstige gebreken. Het werd bijvoorbeeld niet geratificeerd door de Verenigde Staten. En opkomende industrielanden zoals China en India legden niet vast met welk percentage ze hun uitstoot zouden terugdringen. Toch zijn de Verenigde Staten en China alleen al verantwoordelijk voor zo’n 40 procent van de wereldwijde CO₂-uitstoot.

De klimaattop van Kopenhagen

Het doel van de klimaattop van Kopenhagen (COP15 *) in december 2009 was het Kyotoprotocol te vervangen en met ingang van 2012 nieuwe, bindende afspraken te maken. De conferentie werd bijgewoond door vertegenwoordigers van 192 landen, onder wie 119 staatshoofden. COP15 stond voor de volgende belangrijke uitdagingen:

1. Het maken van juridisch bindende afspraken. Ontwikkelde landen zouden misschien weigeren akkoord te gaan met de noodzakelijke  uitstootlimieten en het was de vraag of de grote ontwikkelingslanden bereid waren de toename in de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

2. Het financieren van een duurzame oplossing. De ontwikkelingslanden zouden jarenlang miljarden dollars nodig hebben om de toenemende gevolgen van het broeikaseffect te bestrijden en over te stappen op schonere technologie.

3. Het opzetten van een systeem voor controle op de uitstoot. Dat zou afzonderlijke landen helpen om zich aan de uitstootlimieten te houden. Het zou ook garanderen dat ontwikkelingslanden het geschonken geld zouden gebruiken voor het doel waarvoor het bestemd was.

Is het gelukt om hier afspraken over te maken? De onderhandelingen verliepen zo moeizaam dat zelfs een veel minder ambitieuze overeenkomst niet haalbaar leek. In de laatste uren van de conferentie werkten de leiders van 28 landen met veel moeite een intentieverklaring uit: het Kopenhagen-akkoord. Dit akkoord werd volgens Reuters formeel aanvaard met de vrij nietszeggende woorden: ’De conferentie neemt nota van het Akkoord van Kopenhagen.’ Met andere woorden, het werd aan de landen zelf overgelaten wat ze ermee zouden doen.

Wat nu?

Inmiddels zijn er nieuwe conferenties gehouden en er zullen er nog meer volgen, maar veel mensen zijn sceptisch. „De planeet zal steeds warmer worden”, zei Paul Krugman, columnist bij de New York Times en winnaar van de Nobelprijs voor de Economie. Maar al te vaak winnen politieke en economische voordelen op korte termijn het van milieufactoren op lange termijn, wat een stimulans is om op dezelfde voet door te gaan. „Als je het verzet wilt begrijpen tegen maatregelen om het klimaat te redden, kijk dan waar het geld heen gaat”, aldus Krugman. Hij schreef ook dat de daadkracht rondom de klimaatverandering om zeep geholpen werd door „de gebruikelijke combinatie: hebzucht en [politieke] lafheid”.

De opwarming van de aarde is in sommige opzichten te vergelijken met een orkaan. Meteorologen kunnen de kracht van een orkaan meten en de eventuele baan ervan behoorlijk nauwkeurig in kaart brengen, wat heel nuttig is voor de mensen die zich in die baan bevinden. Maar alle wetenschappers, politici en zakenlieden bij elkaar kunnen een orkaan niet tegenhouden. Hetzelfde lijkt op te gaan voor de opwarming van de aarde, wat doet denken aan de volgende woorden in de Bijbel: ’Het is niet aan de aardse mens zijn weg te bepalen. Het staat niet aan een man die wandelt, zelfs maar zijn schrede te richten’ (Jeremia 10:23).

God zal een eind maken aan de opwarming van de aarde

De Bijbel zegt dat „de Formeerder van de aarde en de Maker ervan (...) haar niet louter voor niets heeft geschapen” (Jesaja 45:18). Er staat ook in: „De aarde blijft altijd bestaan” (Prediker 1:4, De Nieuwe Bijbelvertaling).

God zal niet toelaten dat de aarde onbewoonbaar wordt. Hij zal ingrijpen en een eind maken aan het falende menselijke bestuur en aan degenen die geen respect voor de aarde hebben. Tegelijkertijd zal hij alle mensen die integer zijn en echt moeite doen om zijn goedkeuring te krijgen, in leven houden. Spreuken 2:21, 22 zegt: „De oprechten zijn het die op de aarde zullen verblijven, en de onberispelijken zijn het die erop zullen overblijven.” Over slechte mensen die God niet trouw zijn wordt gezegd: „Zij zullen van de aarde zelf worden afgesneden.”

[Voetnoot]

[Kader op blz. 13]

Een broeikasgas is een element in de atmosfeer dat warmtestraling absorbeert van het oppervlak van de aarde. Veel van de gassen die bij moderne industriële processen worden uitgestoten in de atmosfeer, zijn broeikasgassen. Het gaat onder andere om CO₂, cfk’s, methaan en distikstofmonoxide. Alleen al de uitstoot van CO₂ bedraagt elk jaar meer dan 25 miljard ton. Uit onderzoek is gebleken dat de hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer sinds het begin van het industriële tijdperk met 40 procent is toegenomen.

[Illustratieverantwoording op blz. 12]

Earth: NASA/The Visible Earth (http://visibleearth.nasa.gov/); Barack Obama: ATTILA KISBENEDEK/AFP/Getty Images