Hoe de King James Version populair werd

ER ZIJN dit jaar in Engeland heel wat herdenkingsactiviteiten geweest rond het vierhonderdjarig bestaan van de King James Version, een Bijbelvertaling die ook wel bekendstaat als de Authorized Version. Er zijn speciale tv- en radiodocumentaires over gemaakt, en er zijn congressen, lezingen en seminars aan gewijd.

Prins Charles nam het voortouw in het herdenken van dit nationale erfgoed, dat de naam van koning Jacobus (James) I van Engeland draagt. Maar hoe is de King James Version, die in mei 1611 gepubliceerd werd, in de Engelssprekende wereld zo geliefd geworden?

Het vertaalwerk komt in een stroomversnelling

Halverwege de zestiende eeuw waren er in Europa steeds meer mensen die zich in de leringen van de Bijbel wilden verdiepen. Zo’n twee eeuwen eerder, rond het jaar 1380, had John Wyclif de interesse van de Engelssprekende bevolking gewekt met een Bijbelvertaling uit het Latijn. In de twee daaropvolgende eeuwen lieten zijn volgelingen, de lollarden, in het hele land handgeschreven Bijbelgedeelten circuleren.

Een volgende mijlpaal was het Nieuwe Testament van de Bijbelgeleerde William Tyndale, dat hij in 1525 vanuit het oorspronkelijke Grieks naar het Engels had vertaald. In 1535 publiceerde Miles Coverdale zijn Engelse vertaling van de volledige Bijbel. Een jaar daarvoor had Hendrik VIII de banden met Rome verbroken en een strategische zet gedaan. Hij had toestemming gegeven voor een Bijbelvertaling in het Engels, de Great Bible, om zijn positie als hoofd van de anglicaanse kerk te versterken. Deze Bijbelvertaling werd in 1539 gedrukt, in groot formaat en met een zwaar, gotisch lettertype.

Later vestigden puriteinen en andere protestantse ballingen uit heel Europa zich in Genève (Zwitserland). In 1560 werd de Genèvebijbel gepubliceerd, de eerste Engelse Bijbel in een makkelijk leesbaar lettertype en met een hoofdstuk- en versindeling. Deze Bijbel werd ook in Engeland geïntroduceerd en werd daar al snel populair. Uiteindelijk, in 1576, werd de Genèvebijbel ook in Engeland gedrukt. De tekst werd verduidelijkt met kaarten en kanttekeningen. Maar sommige lezers ergerden zich aan de kanttekeningen omdat die het pauselijk gezag ondermijnden.

Een grote uitdaging

Omdat de Great Bible niet algemeen geaccepteerd werd en de Genèvebijbel omstreden kanttekeningen en voetnoten bevatte, werd besloten een herziene Bijbelvertaling uit te geven. De Great Bible werd als basis gekozen. De taak werd  toevertrouwd aan de bisschoppen van de anglicaanse kerk, en in 1568 werd de Bishops’ Bible uitgegeven. Het was een grote bijbel met veel gravures. Maar de calvinisten, die niets van religieuze titels moesten hebben, namen aanstoot aan het woord bishops. Deze vertaling werd in Engeland dus niet algemeen geaccepteerd.

Nadat koning Jacobus I in 1603 * koning van Engeland was geworden, verleende hij toestemming om een nieuwe Bijbelvertaling te maken. Hij bepaalde dat de vertalers omstreden kanttekeningen en voetnoten weg moesten laten, zodat de vertaling voor iedereen acceptabel zou zijn.

Koning Jacobus steunde het project. Uiteindelijk werkten verspreid over het land 47 geleerden in zes groepen aan delen van de tekst. Ze gingen uit van het werk van Tyndale en Coverdale, dus in feite maakten ze een herziening van de Bishops’ Bible. Maar ze raadpleegden ook de Genèvebijbel en de rooms-katholieke Reims-vertaling van het Nieuwe Testament uit 1582.

Jacobus was niet alleen hoofd van de anglicaanse kerk maar ook een gerespecteerd Bijbelgeleerde, en als eerbetoon werd de vertaling opgedragen aan „de allerhoogste en machtigste vorst, Jacobus”. Door zijn initiatieven werd hij gezien als iemand die eenheid binnen het rijk tot stand wist te brengen.

Een literair meesterwerk

De geestelijken waren blij om uit handen van hun koning een bijbel te krijgen die, zoals de titelpagina zei, was „aangewezen om in de kerken gelezen te worden”. Maar het was de vraag hoe deze nieuwe Bijbelvertaling door het volk ontvangen zou worden.

In het oorspronkelijke uitgebreide voorwoord gaven de vertalers aan dat ze zich afvroegen of deze nieuwe vertaling wel zou worden geaccepteerd. Maar de King James Version werd goed ontvangen. Toch zou het nog zo’n dertig jaar duren voordat de populariteit van de Genèvebijbel erdoor werd overtroffen.

Het boek The Bible and the Anglo-Saxon People zegt: „Tegen die tijd was het de Authorized Version [geautoriseerde vertaling] geworden, hoewel die autorisatie uitsluitend gebaseerd was op haar eigen uitmuntendheid.” Een naslagwerk trekt de conclusie: „De tekst ervan kreeg een heiligheid die in feite alleen toegeschreven kon worden aan de rechtstreekse stem van God; voor veel Engelssprekende christenen leek het  bijna heiligschennis om iets te veranderen aan de woorden van de King James Version” (The Cambridge History of the Bible).

Tot de verste uithoeken

De eerste Engelse kolonisten die in Noord-Amerika aankwamen, hadden de Genèvebijbel bij zich. Maar later werd de King James Version ook in Amerika steeds meer geaccepteerd. Naarmate het Britse Rijk zich verder uitbreidde, raakte deze vertaling dankzij het werk van protestantse zendelingen steeds meer ingeburgerd. En omdat velen die de Bijbel in hun eigen taal vertaalden het Bijbelse Hebreeuws en Grieks niet kenden, werd de Engelse King James Version de basis van hun vertaling.

Volgens de British Library is „de King James Version of Authorised Version de meest verspreide tekst die in de Engelse taal gepubliceerd is”. Volgens sommige schattingen zijn er wereldwijd meer dan een miljard exemplaren van de King James Version gedrukt.

Tijd voor een verandering

Door de eeuwen heen geloofden veel mensen dat de King James Version de enige ’ware’ Bijbel was. In 1870 werd er in Engeland een begin gemaakt met een volledige herziening ervan, die resulteerde in de English Revised Version. Een minder omvangrijke Amerikaanse herziening daarvan werd later uitgegeven onder de naam American Standard Version *. In het voorwoord van een recentere herziening, de Revised Authorised Version uit 1982, staat dat er moeite is gedaan om „de poëtische stijl die in de Authorised Version [van 1611] zo gewaardeerd werd, te behouden”.

De Bijbel blijft het best verkochte boek ter wereld en de King James Version is nog steeds de populairste vertaling. Toch zei Richard G. Moulton, hoogleraar literatuur: „We hebben bijna alles gedaan wat met deze Hebreeuwse en Griekse geschriften mogelijk is. (...) We hebben ze vertaald [en] de vertalingen herzien (...) Maar er is nog één ding dat we met de Bijbel moeten doen: er gewoon in lezen.”

De King James Version is absoluut een literair meesterwerk, dat wordt gewaardeerd vanwege zijn ongeëvenaarde taalkundige schoonheid. Maar hoe zit het met het belang van de boodschap erin? De Bijbel is onder leiding van God geschreven en laat zien wat de blijvende oplossing is voor de problemen van deze moeilijke tijd. Welke vertaling u ook gebruikt, Jehovah’s Getuigen willen u graag helpen om de Bijbel beter te begrijpen.

[Voetnoten]

[Kader/Illustratie op blz. 23]

DE AMERICAN STANDARD VERSION

In 1901 werd de American Standard Version gepubliceerd, die gebaseerd was op de tekst van de King James Version. In het voorwoord stond: „Wij zijn ons bewust van de terecht geprezen schoonheid en uitdrukkingskracht van de stijl van de Authorized [King James] Version.” Toch werd in de American Standard Version een opvallende verandering aangebracht.

Het voorwoord geeft als uitleg: „Na een zorgvuldige beschouwing kwamen de Amerikaanse herzieners tot de unanieme overtuiging dat een joods bijgeloof — op grond waarvan men de godsnaam als te heilig beschouwde om uitgesproken te worden — niet langer in de Engelse of in een andere vertaling van het Oude Testament diende te domineren, zoals gelukkig niet het geval is in de vele vertalingen van hedendaagse zendelingen.”

Het is niet zo dat Gods naam, Jehovah, helemaal niet in de King James Version voorkomt. De naam komt op vier plaatsen voor: in Exodus 6:3, Psalm 83:18, Jesaja 12:2 en Jesaja 26:4. Maar in de American Standard Version van 1901 werd Gods naam ongeveer zevenduizend keer gebruikt, op alle plaatsen waar die in de oorspronkelijke tekst stond.

[Illustratie

1901

[Kader/Illustratie op blz. 24]

EEN SPECIALE EDITIE

In 1907 werd in de Verenigde Staten een Bijbelonderzoekersuitgave van de King James Version gedrukt voor de Watch Tower Bible and Tract Society. Die bevatte een uitgebreide appendix die het „Bereeërhandboek voor Bijbelonderricht” werd genoemd. Later drukten Jehovah’s Getuigen de King James Version op hun eigen persen. Tegen 1992 hadden de Getuigen 1.858.368 exemplaren gedrukt.

[Illustratie]

1907

[Kader/Illustratie op blz. 24]

EEN WAARDEVOLLE, NAUWKEURIGE VERTALING

De afgelopen vijftig jaar zijn er veel Bijbelvertalingen gepubliceerd, waarvan sommige in meerdere talen. Een vertaling die velen heel waardevol vinden is de Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift. Tot dusver zijn er van de hele Nieuwe-Wereldvertaling of een deel ervan meer dan 170 miljoen exemplaren gedrukt in honderd talen. De studie-uitgave bevat kaarten, een index en een appendix, die een hulp zijn om de actuele boodschap van de Bijbel nog beter te begrijpen.

[Illustratie]

1961

[Illustratie op blz. 22]

1611

[Illustratieverantwoording op blz. 22]

Art Resource, NY