Woede beheersen

MEER dan tweeduizend jaar geleden gebruikte de Griekse filosoof Aristoteles de term catharsis om de ’loutering’ of emotionele ontlading te omschrijven die plaatsvond als iemand naar een drama of treurspel keek. Het idee erachter was dat deze ontlading zou leiden tot een gevoel van psychische bevrijding.

Begin vorige eeuw had de Oostenrijkse neuroloog en psychiater Sigmund Freud een vergelijkbare visie. Hij beweerde dat mensen die hun negatieve emoties opkropten of onderdrukten, later een psychische stoornis zouden krijgen, zoals hysterie. Volgens Freud kon woede daarom beter geuit dan onderdrukt worden.

Wetenschappers die in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw onderzoek deden naar de catharsistheorie, vonden daarvoor weinig tot geen bewijsmateriaal. Naar aanleiding hiervan schreef de psychologe Carol Tavris:  „Het wordt tijd dat we voorgoed afrekenen met de catharsishypothese. De opvatting dat naar geweld kijken (of ’stoom afblazen’) een eind maakt aan agressie heeft nauwelijks een wetenschappelijke basis.”

Een andere psycholoog, Gary Hankins, zei: „Uit onderzoek is gebleken dat al je woede op een cathartische manier uiten vaak tot meer woede leidt in plaats van minder.” Waarschijnlijk zullen psychologen het nooit helemaal eens worden over dit onderwerp. Maar veel mensen hebben profijt gehad van een andere bron van wijsheid: de Bijbel.

„Pas op voor woede”

De psalmist David beschrijft hoe belangrijk het is woede in bedwang te houden: „Wees niet jaloers, pas op voor woede, verbittering, dat brengt alleen maar ellende” (Psalm 37:8, Groot Nieuws Bijbel). Als je niet iets wilt doen of zeggen waar je later spijt van krijgt, is voorkomen dat je boos wordt essentieel. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Maar het kan wel! Hier volgen drie tips om woede in bedwang te houden.

Zorg dat de boosheid afneemt

Om de intensiteit van woede te verminderen is het belangrijk gas terug te nemen en te ontspannen. Zeg niet meteen het eerste dat bij je opkomt. Als je merkt dat je je te veel opwindt en dat je de controle over je emoties lijkt te verliezen, pas dan het Bijbelse advies toe: „Het begin van een twist is als iemand die aan wateren de vrije loop laat; verwijder u dus vóórdat de ruzie is uitgebroken” (Spreuken 17:14).

Dat heeft Jack bijvoorbeeld geholpen om iets te doen tegen zijn driftbuien. Hij had een vader die vaak dronken was en woedeaanvallen had. Toen Jack opgroeide, ontwikkelde ook hij een gewelddadige persoonlijkheid. Hij zegt: „Als ik boos werd, had ik het gevoel dat ik in brand stond. Dan begon ik te schelden en te slaan.”

Daar kwam verandering in toen Jack de Bijbel begon te bestuderen met Jehovah’s Getuigen. Hij ging inzien dat hij met Gods hulp kon veranderen en kon leren zijn woede te beheersen, en dat ging steeds beter. Hij vertelt hoe hij reageerde toen hij op een keer door een collega werd uitgescholden: „Ik werd heel boos vanbinnen. Mijn eerste neiging was hem beet te pakken en tegen de grond te gooien.”

Wat hielp Jack om te kalmeren? „Ik weet nog dat ik bad: ’Jehovah, help me alstublieft om rustig te worden!’ Toen voelde ik voor het eerst een gevoel van kalmte over me komen, en het lukte me om weg te lopen.” Hij ging door met zijn studie van de Bijbel. Ook bad hij veel en dacht hij na over Bijbelteksten als Spreuken 26:20: „Waar geen hout is, gaat het vuur uit.” Uiteindelijk leerde hij zijn woede te beheersen.

Leer te ontspannen

„Een kalm hart is het leven van het vleselijke organisme” (Spreuken 14:30). Die fundamentele Bijbelse waarheid toepassen kan iemands gezondheid in emotioneel, lichamelijk en geestelijk opzicht verbeteren. Begin met het leren van eenvoudige ontspanningstechnieken die helpen gevoelens van boosheid te verminderen.  De volgende aanpak is effectief gebleken tegen stressgerelateerde boosheid:

● Haal diep adem. Dat is een van de beste en snelste manieren om de intensiteit van woede te verminderen.

● Herhaal een woord of zinnetje dat je rustig maakt, zoals ’Blijven ademen’, ’Het komt goed’ of ’Rustig blijven’.

● Ga iets doen wat je leuk vindt, zoals lezen, muziek luisteren, tuinieren of iets anders wat je ontspant.

● Doe geregeld aan lichaamsbeweging en eet gezond.

Stel je verwachtingen bij

Misschien is het niet mogelijk om alle prikkels te vermijden die woede uitlokken, maar je kunt wel leren om je reactie erop onder controle te houden. Daarvoor is het nodig je manier van denken te veranderen.

Mensen met erg hoge verwachtingen hebben vaker last van problematische boosheid. Hoe komt dat? Als iets of iemand niet aan hun hoge eisen voldoet, zijn ze snel teleurgesteld en boos. Als je tegen zo’n perfectionistische instelling wilt vechten, is het goed om het volgende in gedachte te houden: „Er is geen rechtvaardige, zelfs niet één (...) Allen zijn afgeweken” (Romeinen 3:10, 12). We zullen dus steeds teleurgesteld worden als we denken dat wij of anderen volmaakt moeten zijn.

In de Bijbel staat: „Wij allen struikelen vele malen. Indien iemand in woorden niet struikelt, die is een volmaakt man” (Jakobus 3:2). „Er is geen mens rechtvaardig op de aarde, die voortdurend doet wat goed is en niet zondigt” (Prediker 7:20). Het is dus verstandig om niet te veel te verwachten. Als we doen alsof we iets zijn wat we niet zijn — volmaakt — zal ons leven uit een en al frustratie en boosheid bestaan.

We worden allemaal van tijd tot tijd boos. Maar we hebben zelf in de hand hoe we die boosheid uiten. De apostel Paulus gaf geloofsgenoten de waarschuwing: „Weest toornig en zondigt toch niet; laat de zon niet ondergaan terwijl gij in een geërgerde stemming verkeert” (Efeziërs 4:26). Als we onze boosheid in bedwang houden, kunnen we onze gevoelens op een positieve manier uiten. Dat zal een goede uitwerking op onszelf en op anderen hebben.

[Kader/Illustraties op blz. 8, 9]

LEER TE ONTSPANNEN

Haal diep adem

Ga iets doen wat je leuk vindt

Doe regelmatig aan beweging