Hulp voor kinderen die rouwen

Het is niet makkelijk om aan een volwassene te vertellen dat een dierbare overleden is, maar om zoiets aan een kind te vertellen is nog veel moeilijker.

VEEL kinderen vinden het heel verwarrend en zelfs beangstigend als een familielid of vriend overlijdt. Vooral voor ouders die zelf rouwen en dus ook emotionele steun nodig hebben, is het een hele uitdaging om een kind door deze periode heen te helpen.

Sommige ouders proberen de pijn te verzachten door bijvoorbeeld te zeggen dat de persoon op reis is gegaan. Maar dat is misleidend en kan tot misverstanden leiden. Hoe kun je dan wel met je kind over de dood praten?

Renato en Isabelle kwamen voor die uitdaging te staan. Toen Nicolle, hun dochtertje van drieënhalf, overleed, moesten ze hun zoon Felipe, die toen vijf was, helpen met dat verlies om te gaan.

Ontwaakt!: Hoe hebben jullie aan Felipe uitgelegd dat Nicolle overleden was?

Isabelle: We deden ons best om er heel open en eerlijk met hem over te praten. We moedigden hem aan om vragen te stellen en probeerden die altijd te beantwoorden op een manier die een kind van zijn leeftijd kon begrijpen. Nicolle is overleden aan een bacteriële infectie, dus we hebben hem verteld dat er een beestje in haar lichaam was gekomen dat de dokters niet dood konden maken.

Ontwaakt!: Hebben jullie Felipe verteld wat jullie geloven over de dood?

Renato: We zijn Getuigen van Jehovah, en we wisten dat het een troost voor Felipe zou zijn om hem te vertellen wat de Bijbel over de dood zegt. Daarin staat heel duidelijk dat de doden geen bewustzijn hebben (Prediker 9:5). We dachten dat dit Felipe kon helpen om niet bang te zijn — bijvoorbeeld als hij ’s nachts alleen in zijn slaapkamer was.

Isabelle: De Bijbel leert ook dat mensen die gestorven zijn opnieuw kunnen leven in een paradijs op aarde. Daar zijn we echt van overtuigd, en we dachten dat die hoop ook Felipe zou helpen. Dus praatten we met hem over wat de Bijbel leert. We vertelden hem het verhaal over Jezus die de twaalfjarige dochter van Jaïrus uit  de dood opwekte. Toen legden we uit dat Nicolle ook een opstanding zal krijgen. Dat is wat de Bijbel leert (Markus 5:22-24, 35-42; Johannes 5:28, 29).

Ontwaakt!: Denken jullie dat Felipe dat allemaal kon begrijpen?

Renato: Ja. Kinderen kunnen het beste met een sterfgeval omgaan als ze een eenvoudige, duidelijke en eerlijke uitleg krijgen. Je hoeft er niet geheimzinnig over te doen. De dood is een realiteit, die helaas nog steeds bij het leven hoort. Dus moeten ouders hun kinderen leren hoe ze daarmee om moeten gaan. We hebben onze jongste zoon, Vinicius, daar later ook bij geholpen. *

Ontwaakt!: Hebben jullie Felipe meegenomen naar de uitvaart?

Renato: Nadat we de voor- en nadelen hadden afgewogen, besloten we hem niet mee te nemen. Kinderen van zijn leeftijd zijn heel gevoelig voor indrukken. Natuurlijk zullen sommige ouders besluiten hun kind wel mee te nemen, en het ene kind kan meer aan dan het andere. Als je een kind wel meeneemt, is het verstandig hem precies uit te leggen hoe de uitvaart zal verlopen.

Ontwaakt!: Na de dood van Nicolle hebben jullie het natuurlijk heel moeilijk gehad. Vonden jullie het erg als Felipe jullie zag huilen?

Isabelle: We hebben onze gevoelens nooit voor Felipe proberen te verbergen. Ook Jezus „liet zijn tranen de vrije loop” toen een dierbare overleed (Johannes 11:35, 36). Dan is er toch ook niks mis mee als Felipe ons ziet huilen? Door open te zijn over ons verdriet, leerden we hem dat het niet verkeerd is om te huilen. Het is gewoon een manier om je emoties te uiten. We wilden Felipe het gevoel geven dat ook hij zijn gevoelens kon uiten en dat hij ze niet moest opkroppen.

Renato: Als een gezin getroffen wordt door een tragedie, worden de kinderen vaak onzeker. Wanneer ouders open en eerlijk over hun gevoelens  praten, zullen de kinderen dat ook doen. Als je goed luistert naar wat ze dwarszit, kun je ze geruststellen en zullen ze minder angstig zijn.

Ontwaakt!: Hebben jullie hulp van anderen gekregen?

Renato: Ja, we hebben ongelofelijk veel steun gehad van onze geloofsgenoten. Door al hun bezoekjes, telefoontjes en kaartjes kon Felipe zien hoeveel ze om ons gaven.

Isabelle: Ook onze familie heeft veel voor ons gedaan. Na het overlijden van Nicolle besloot mijn vader elke ochtend met ons te komen ontbijten. Dat vonden we heel lief. En voor Felipe was het echt een hulp dat hij zijn opa om zich heen had.

Renato: De geestelijke aanmoediging die we op de christelijke bijeenkomsten kregen, was heel waardevol. We deden moeite om geen bijeenkomsten over te slaan, hoewel we onze tranen soms niet konden inhouden. Vaak kwamen er namelijk herinneringen aan Nicolle boven. Maar we wisten dat we vooral ter wille van Felipe door moesten zetten.

[Voetnoot]

[Kader/Illustraties op blz. 14]

De boeken hieronder kunnen troost bieden aan mensen die een dierbare verloren hebben. Ze worden uitgegeven door Jehovah’s Getuigen.

VOOR VOLWASSENEN:

Wat leert de bijbel echt?

Hoofdstuk 6: Waar zijn de doden?

Hoofdstuk 7: Echte hoop voor uw geliefden die gestorven zijn

VOOR KINDEREN:

Mijn boek met bijbelverhalen

Verhaal 92: Jezus wekt doden op

 

Lessen van de Grote Onderwijzer

Hoofdstuk 34: Wat gebeurt er als we doodgaan?

Hoofdstuk 35: We kunnen wakker worden uit de dood!

Hoofdstuk 36: Wie zullen er worden opgewekt? Waar zullen ze leven?

VOOR JONGEREN:

Wat jonge mensen vragen — Praktische antwoorden, Deel 1

Hoofdstuk 16: Is het normaal dat ik zo veel verdriet heb?

[Kader/Illustratie op blz. 15]

PRAKTISCHE TIPS

● Moedig aan om vragen te stellen. Zorg voor een sfeer waarin het kind zich vrij voelt om te praten over de dood en wat het betekent.

● Gebruik geen vage, abstracte uitdrukkingen om te vertellen dat iemand is overleden, zoals ’hij is op reis gegaan’.

● Leg in eenvoudige, concrete termen uit wat de dood betekent. Sommigen zeggen gewoon dat het lichaam van de persoon ’niet meer werkte’ en ’niet gemaakt kon worden’.

● Vertel het kind wat hij bij de uitvaart kan verwachten; leg uit dat de overledene niet kan zien of horen wat er gebeurt.

● Verberg je verdriet niet. Zo leert het kind dat het normaal is om verdriet te hebben.

● Er bestaat niet zoiets als de enige juiste manier om te rouwen. Elk kind en elke situatie is anders.

[Verantwoording]

Bron: www.kidshealth.org

[Illustratie op blz. 15]

Met de klok mee vanaf links: Felipe, Renato, Isabelle en Vinicius