De grootste bloem ter wereld

„KOM, meneer, kom kijken: een bloem, heel groot, schitterend, prachtig”, zei de gids van Joseph Arnold opgewonden. De Engelse botanicus was op plantenexpeditie op Sumatra. Hij ging met de gids mee en zag toen iets wat hij beschreef als „werkelijk verbluffend”. Het was een magnifieke bloem. Zo’n tweehonderd jaar later wordt de bloemensoort die hij in 1818 op zijn expeditie zag — de spectaculaire rafflesia — nog steeds gezien als de grootste ter wereld.

In de regenwouden van Zuidoost-Azië groeien tientallen rafflesiasoorten. En er worden nog steeds nieuwe soorten ontdekt. De variëteit die de grootste bloemen produceert is de Rafflesia arnoldii, vernoemd naar Joseph Arnold en zijn expeditiepartner, Sir Thomas Stamford Raffles, de stichter en gouverneur van Singapore. Maar hoe mooi de bloem ook is, ze is niet zo geschikt voor een boeket.

In de eerste plaats vanwege de afmetingen. De rafflesia kan wel een meter in doorsnee worden — zo groot als de band van een vrachtwagen — en zo’n elf kilo wegen. * De bloem heeft vijf dikke, roodbruine, vlezige bloembladen die bedekt zijn met bleke, wratachtige stippen. De bloembladen komen samen in een grote holte die op een pot lijkt en tot wel zes liter water kan bevatten.

Dan is er nog de geur. Die is weleens beschreven als de stank van „het kadaver van een buffel in verregaande staat van ontbinding”. Daarom heeft de bloem ook bijnamen gekregen  als aasbloem en stinkende lijklelie. * De bestuiving vindt met name plaats door aasvliegen, die deze lucht onweerstaanbaar vinden.

De rafflesia heeft geen stengel, bladeren of wortels. Ze groeit als een parasiet op de wortels van bepaalde lianen op de bodem van het regenwoud. Als een nieuwe rafflesiaknop door de bast van zijn ’gastheer’ heen is gebroken, groeit hij nog tien maanden door, vaak tot de omvang van een grote kool. Vervolgens gaat de knop binnen enkele uren open en worden de vlezige bloembladen in hun volle glorie zichtbaar. In het midden van de bloem zitten puntige uitsteeksels. Over de functie ervan is weinig bekend, hoewel sommige wetenschappers denken dat deze uitsteeksels warmte verspreiden en op die manier de stank vergroten.

Deze zeldzame verschijning is maar van korte duur. Al na een paar dagen sterft de bloem af en begint te rotten totdat er alleen nog een slijmerige zwarte massa over is.

De Rafflesia arnoldii is een bedreigde plantensoort. Hoe komt dat? Mannelijke en vrouwelijke planten moeten bij elkaar in de buurt bloeien om elkaar te kunnen bestuiven. Maar de meeste knoppen worden nooit groot genoeg om te kunnen bloeien. Veel knoppen worden namelijk geoogst voor traditionele medicijnen of om als delicatesse gegeten te worden. Hierdoor is het aantal rafflesia’s dat in de natuur voorkomt, sterk afgenomen. Een ander groot gevaar is de ontbossing van de gebieden waar de rafflesia groeit.

Het is een unieke ervaring om deze rafflesia te zien. De omvang is indrukwekkend, de geur is op z’n zachtst gezegd onvergetelijk en de vorm en kleur zijn fascinerend. Natuurlijk is de grootste bloem ter wereld slechts één van de ontelbare werken van onze Schepper. Psalm 104:24 zegt: „Hoe talrijk zijn uw werken, o Jehovah! Gij hebt ze alle in wijsheid gemaakt. De aarde is vol van uw voortbrengselen.”

[Voetnoten]

[Kaart op blz. 17]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

MALEISIË

SUMATRA

[Illustratie op blz. 17]

Een rafflesiaknop die op het punt staat open te gaan