Jicht: Oorzaken en risicofactoren

JICHT is een van de meest voorkomende vormen van artritis en kan erg veel pijn veroorzaken. Het boek Arthritis zegt: „Jicht is een stoornis in de stofwisseling van urinezuur.” Het is „een aandoening met een duidelijke oorzaak: de aanwezigheid van urinezuurkristallen in de gewrichtsvloeistof (...), met name in de grote teen”.

Urinezuur is een afvalproduct dat door de afbraak van bepaalde stoffen (purines) in de bloedsomloop terechtkomt. Als er te veel urinezuur in het bloed komt, meestal doordat er niet voldoende via de urine uitgescheiden wordt, kunnen zich naaldachtige kristallen afzetten in het gewricht aan de basis van de grote teen, hoewel ook andere gewrichten getroffen kunnen worden. Het gewricht kan ontstoken raken en opzwellen, warm aanvoelen en ontzettend pijnlijk worden. * „Zelfs de lichtste aanraking veroorzaakt een ondraaglijke, stekende pijn”, vertelt Alfred, die zelf jicht heeft.

De Merck Manual zegt: „De eerste paar aanvallen tasten gewoonlijk slechts één gewricht aan en duren een paar dagen. De symptomen verdwijnen geleidelijk, de functie van het gewricht herstelt zich en er doen zich geen symptomen meer voor tot de volgende aanval. Wanneer de aandoening echter voortschrijdt, duren onbehandelde aanvallen langer; ze komen vaker voor en tasten verscheidene gewrichten aan. Aangetaste gewrichten kunnen blijvend worden beschadigd. Er kan ernstige, chronische jicht ontstaan.”

Jicht is een van de best te behandelen vormen van artritis. Vaak worden er ontstekingsremmers voorgeschreven. Bij terugkerende of erg zware aanvallen wordt ook wel allopurinol gebruikt, een middel dat de productie van urinezuur vermindert. Zijn jichtaanvallen te  voorkomen? In sommige gevallen wel, als de patiënt weet welke factoren de kans op een aanval vergroten.

Risicofactoren

De voornaamste risicofactoren hebben te maken met leeftijd, geslacht en erfelijkheid. Sommige deskundigen zeggen dat jicht bij meer dan 50 procent van de patiënten in de familie zit. Alfred vertelt: „Zowel mijn vader als mijn opa had jicht.” Vooral mannen tussen de veertig en vijftig lopen een verhoogd risico. Jicht komt zelfs drie tot vier keer zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen, die het bijna nooit vóór de overgang krijgen.

Overgewicht en voeding: De Encyclopedia of Human Nutrition zegt dat bij jicht tegenwoordig meestal „minder de nadruk wordt gelegd op het vermijden van voedingsmiddelen die veel purine bevatten, en meer op de behandeling van stofwisselingsstoornissen die vaak in verband worden gebracht met jicht: obesitas, het insulineresistentiesyndroom en hyperlipidemie”, oftewel een abnormaal hoog gehalte aan vetten in het bloed in de vorm van lipoproteïnen, zoals cholesterol.

Toch geven sommige deskundigen ook het advies om het gebruik van voedingsmiddelen die veel purine bevatten te beperken, zoals gist, sommige vissoorten en bepaalde soorten rood vlees. *

Alcohol: Een overmatige alcoholconsumptie zorgt voor een toename in de productie van urinezuur en belemmert de uitscheiding ervan via de nieren.

Medische problemen: Volgens de Amerikaanse Mayo Clinic kan jicht onder andere worden veroorzaakt door onbehandelde hoge bloeddruk, en chronische aandoeningen als diabetes, hyperlipidemie en arteriosclerose (vernauwing van de slagaders). Jichtaanvallen kunnen ook worden uitgelokt door nieraandoeningen, „een plotselinge of ernstige ziekte of verwonding, en langdurig stilliggen in bed”. Vaak wordt met name de grote teen getroffen vanwege de slechtere bloedsomloop en lagere temperatuur — twee factoren die kunnen bijdragen tot de ophoping van urinezuurkristallen.

Medicijnen: Middelen die de kans op jicht verhogen zijn onder meer plaspillen, aspirine in lage dosering, medicijnen tegen afstoting na een transplantatie, en chemokuren.

Vijf manieren om de kans op jichtaanvallen te verkleinen

Omdat jichtaanvallen vaak in verband gebracht worden met leefstijl, kunnen de volgende suggesties een hulp zijn om de kans op aanvallen te verkleinen. *

1. Jicht is een stofwisselingsziekte, dus patiënten moeten proberen een gezond gewicht te houden door hun calorie-inname te beperken. Overgewicht verhoogt ook de druk op de gewrichten.

2. Volg geen dieet waarbij u in korte tijd veel afvalt, want daardoor kan het urinezuurgehalte in het bloed tijdelijk stijgen.

3. Eet niet te veel dierlijke eiwitten. Vaak wordt het advies gegeven om niet meer dan 170 gram mager vlees (met inbegrip van gevogelte) of vis per dag te eten.

4. Als u alcohol drinkt, doe dat dan met mate. Tijdens een jichtaanval kan het verstandig zijn om helemaal geen alcohol te drinken.

5. Drink veel water en andere niet-alcoholische dranken. Hierdoor wordt het urinezuur verdund en wordt het makkelijker door het lichaam uitgescheiden. *

Deze voorzorgsmaatregelen herinneren ons misschien aan de Bijbelse raad om „matig in gewoonten” te zijn, ook wat alcohol betreft (1 Timotheüs 3:2, 8, 11). Onze liefdevolle Schepper weet beslist wat goed voor ons is.

[Voetnoten]

[Diagram/Illustratie op blz. 24]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Ontstoken gewricht

Gewrichtsvlies

[Illustratie]

Afzetting van urinezuurkristallen