Wat weet u over hekserij?

HEKSERIJ! Waaraan doet dat woord u denken?

Voor velen valt hekserij onder de noemer bijgeloof en fantasie, onzin die men niet serieus moet nemen. Heksen bestaan volgens hen alleen maar in de verbeelding — als oude toverkollen, gekleed in een cape met hoge punthoed, die vleermuisvleugels in een pruttelend brouwsel gooien, mensen in kikkers veranderen en boosaardig krijsend op een bezemsteel langs de nachtelijke hemel vliegen.

Voor anderen is hekserij een serieuze zaak. Sommige onderzoekers zeggen dat meer dan de helft van de wereldbevolking gelooft dat heksen echt bestaan en het leven van anderen kunnen beïnvloeden. Miljoenen geloven dat hekserij slecht en gevaarlijk is, iets waar men doodsbang voor moet zijn. In een boek over Afrikaanse religie wordt bijvoorbeeld gezegd: „Het geloof in de werking en de gevaren van zwarte magie, toverij en hekserij is diep in het Afrikaanse leven geworteld . . . Heksen en tovenaars zijn de meest gehate mensen in hun gemeenschap. Zelfs in deze tegenwoordige tijd is het op bepaalde plaatsen en bij bepaalde gelegenheden voorgekomen dat zij door de rest van de bevolking werden doodgeslagen.”

In westerse landen vertoont hekserij zich echter onder een nieuw masker van achtenswaardigheid. Boeken, televisieprogramma’s en films hebben er in grote mate toe bijgedragen de angst voor hekserij weg te nemen. Amusementsanalist David Davis merkt op: „Heksen zijn plotseling jonger en aantrekkelijker, absoluut aantrekkelijker. Hollywood is er snel bij om op trends in te spelen. . . . Door de heksen aantrekkelijker en sympathieker uit te beelden, kunnen zij een groter publiek aanspreken, met inbegrip van vrouwen en jongere kinderen.” Hollywood weet van elke trend wel een winstgevende zaak te maken.

Sommigen beweren dat hekserij een van de snelst groeiende spirituele bewegingen in de Verenigde Staten is geworden. In de hele geïndustrialiseerde wereld zoeken steeds meer mensen, geïnspireerd door feministische bewegingen en teleurgesteld door de grote gevestigde religies, hun geestelijke levensvervulling in verscheidene vormen van hekserij. Er zijn feitelijk zo veel vormen van hekserij, dat men het zelfs oneens is over de betekenis van het woord „heks”. Degenen die naar eigen zeggen heks zijn, identificeren zich echter vaak met Wicca — dat in een woordenboek gedefinieerd wordt als „een heidense natuurreligie, met wortels in het voorchristelijke West-Europa, die een twintigste-eeuwse opleving doormaakt”. * Vandaar dat velen zich ook als paganisten of neopaganisten aanduiden.

 De hele geschiedenis door zijn heksen gehaat, vervolgd, gemarteld en zelfs gedood. Geen wonder dat de hedendaagse beoefenaars van hekserij hun imago graag willen opvijzelen. Bij één onderzoek werd aan tientallen heksen gevraagd welke boodschap zij het liefst aan het publiek zouden willen overbrengen. Hun antwoord, samengevat door onderzoekster Margot Adler, luidde: „Wij zijn niet boosaardig. Wij zijn geen duivelaanbidders. Wij doen mensen geen kwaad en verleiden hen niet. Wij zijn niet gevaarlijk. Wij zijn gewone mensen net als u. Wij hebben een gezin, een baan, hoopvolle verwachtingen en dromen. Wij zijn geen sekte. Wij zijn niet griezelig. . . . U hoeft niet bang voor ons te zijn. . . . Wij hebben veel meer met u gemeen dan u denkt.”

Die boodschap wordt in toenemende mate aanvaard. Maar betekent dit dat er geen reden is om zich over de beoefening van hekserij zorgen te maken? Laten wij die vraag in het volgende artikel beschouwen.

[Voetnoot]