De Evangeliën — Het dispuut duurt voort

Zijn de evangelieverslagen over de geboorte van Jezus Christus waar?

Heeft hij de Bergrede gehouden?

Is Jezus werkelijk uit de dood opgewekt?

Heeft hij echt gezegd: „Ik ben de weg en de waarheid en het leven”? — JOHANNES 14:6.

DERGELIJKE kwesties worden tijdens het Jezus-seminar, dat sinds 1985 tweemaal per jaar wordt gehouden, door zo’n tachtig geleerden besproken. Deze groep geleerden beantwoordt zulke vragen op een ongebruikelijke wijze. De deelnemers aan het seminar brengen hun stem uit over elke uitspraak die in de Evangeliën aan Jezus wordt toegeschreven. Een rood balletje vertegenwoordigt de mening dat de verklaring inderdaad door Jezus is gedaan. Een roze balletje betekent dat een verklaring lijkt op  iets wat Jezus gezegd zou kunnen hebben. Een grijs balletje geeft te kennen dat de ideeën een bepaalde overeenkomst vertonen met die van Jezus maar dat de verklaring niet van Jezus afkomstig is. Een zwart balletje is absoluut negatief en houdt in dat de verklaring uit een latere traditie afkomstig is.

Met gebruikmaking van deze methode hebben de deelnemers aan het Jezus-seminar alle vier de aan het begin in vragende vorm gestelde punten verworpen. Zij hebben het zwarte balletje zelfs voor 82 procent van de in de Evangeliën aan Jezus toegeschreven woorden gebruikt. Volgens hen lijkt slechts zestien procent van de gebeurtenissen die in de Evangeliën en andere geschriften in verband met Jezus worden verhaald, authentiek te zijn.

Een dergelijke kritiek op de Evangeliën is niet nieuw. In 1774 verscheen er een aanval op de Evangeliën in de vorm van een 1400 bladzijden tellend manuscript van de hand van Hermann Reimarus, hoogleraar oosterse talen te Hamburg, dat postuum werd gepubliceerd. Reimarus uitte hierin ernstige twijfels over de historiciteit van de Evangeliën. Zijn conclusies waren gebaseerd op een taalkundige analyse en op schijnbare tegenstrijdigheden in de vier evangelieverslagen over Jezus’ leven. Sindsdien hebben critici vaak twijfels tot uitdrukking gebracht over de authenticiteit van de Evangeliën, waardoor zij het vertrouwen dat het publiek in deze geschriften stelt, in zekere mate ondermijnen.

De gemeenschappelijke noemer die voor zulke geleerden geldt, is dat zij de evangelieverslagen als een religieus verdichtsel bezien dat door verscheidene personen is overgeleverd. De gebruikelijke vragen die door twijfelende geleerden worden opgeworpen, zijn: Zouden de schrijvers van de vier evangeliën er door hun religieuze overtuiging toe gebracht kunnen zijn de werkelijke feiten op te smukken? Heeft wedijver om macht binnen de vroege christelijke gemeenschap ertoe geleid dat Jezus’ verhaal is bewerkt of van toevoegingen is voorzien? Welke delen van de Evangeliën kunnen waarschijnlijk als serieuze berichtgeving in plaats van als mythevorming worden aangemerkt?

Mensen die in een atheïstische of geseculariseerde samenleving zijn opgegroeid, geloven dat de bijbel — met inbegrip van de Evangeliën — vol staat met legenden en mythen. Weer anderen zijn ontsteld over de geschiedenis van bloedvergieting, onderdrukking, tweedracht en goddeloos gedrag van de christenheid. Zulke mensen zien niet in waarom zij aandacht zouden moeten schenken aan geschriften die in de christenheid als heilig worden beschouwd. Zij zijn van mening dat werken die een huichelachtige religie hebben voortgebracht, op waardeloze fabels gebaseerd moeten zijn.

Hoe denkt u hierover? Dient u toe te laten dat een aantal geleerden die de historiciteit van de Evangeliën in twijfel trekken, soortgelijke twijfels in uw geest doen ontstaan? Wanneer u hoort dat de evangelieschrijvers zich aan mythevorming schuldig gemaakt zouden hebben, dient u hierdoor dan toe te laten dat uw vertrouwen in hun geschriften wordt geschokt? Dient het goddeloze bericht dat de christenheid heeft opgebouwd, u ertoe te brengen de betrouwbaarheid van de Evangeliën in twijfel te trekken? Wij nodigen u uit enkele van de feiten aan een onderzoek te onderwerpen.

[Illustratie op blz. 4]

Bevatten de Evangeliën fabels of feiten?

[Verantwoording]

Jesus Walking on the Sea/The Doré Bible Illustrations/Dover Publications

[Illustratieverantwoording op blz. 3]

Background, pages 3-5 and 8: Courtesy of the Freer Gallery of Art, Smithsonian Institution, Washington, D.C.