Waarom perfectionisme overwinnen?

Streeft u er altijd serieus naar uw uiterste best te doen? Zo ja, dan kan dit u en de mensen om u heen beslist in veel opzichten ten goede komen. Hier staat tegenover dat sommigen de kwestie te ver doorvoeren en perfectionisten zijn geworden. Wat houdt dit in?

ÉÉN betekenis van het woord „perfectionisme” is „een neiging om alles wat niet helemaal perfect is, als onaanvaardbaar te beschouwen”. U zult ongetwijfeld mensen met een dergelijke instelling hebben ontmoet. Het zal u duidelijk zijn dat de extreme eisen die zij aan anderen stellen, veel problemen kunnen veroorzaken, waardoor er een klimaat van ontevredenheid en ontmoediging ontstaat. De meeste evenwichtige mensen erkennen dat perfectionisme in de betekenis van extreme en onredelijke eisen op alle terreinen van het leven niet echt wenselijk is. Het is een neiging die men de baas moet worden. De moeilijkheid doet zich echter voor dat wanneer het op onze eigen houding of instelling aankomt, het een probleem kan zijn een dergelijke neiging te herkennen, hetgeen het moeilijk maakt ze te overwinnen.

Nelson draagt nogal veel verantwoordelijkheid en moet allerlei problemen oplossen. Hij analyseert geregeld statistieken, en productie is een prioriteit. Perfectionisme wordt op een prestatiegerichte arbeidsmarkt vaak als noodzakelijk voor succes beschouwd. Hoewel sommigen Nelsons efficiëntie zullen waarderen, bezorgt zijn perfectionisme hem fysieke problemen, zoals hoofdpijn en stress. Herkent u zichzelf in dit voorbeeld van Nelson?

Jonge mensen hebben ook last van perfectionisme. Als kind ging Rita, uit Rio de Janeiro, graag naar school. Zij deed haar best niet ambitieus te lijken; toch zat zij diep in de put als zij niet de hoogste cijfers haalde. Rita zegt: „Vanaf mijn kinderjaren vergeleek ik mijzelf met anderen die over voldoende tijd beschikten, terwijl ik altijd gestresst was en moest jakkeren om dingen klaar te krijgen. Ik had nooit het gevoel dat ik tijd had om te rusten omdat er altijd van alles en nog wat gedaan moest worden.”

 Als klein meisje huilde Maria van frustratie wanneer haar tekenwerk niet zo goed was als dat van anderen. Ook voelde zij zich in haar streven naar artistieke perfectie in muziek vaak gestresst en maakte zij zich zorgen in plaats van te genieten van haar spel of zang. Een ander Braziliaans meisje, Tânia, die haar best deed om bescheiden te zijn en rivaliteit te vermijden, gaf toe dat zij zich zowel op school als thuis nog altijd te hoge doeleinden stelde. Zij had het gevoel dat als haar werk niet volmaakt was, de mensen haar niet aardig zouden vinden. Bovendien verwachtte Tânia soms te veel van anderen, wat haar teleurstelde en droevig stemde.

Hoewel bekwaamheid, ijver en een gevoel van persoonlijke voldoening belangrijk zijn, kan het stellen van onbereikbare doeleinden aanleiding geven tot negatieve gevoelens, zoals faalangst. Ouders of anderen kunnen een norm van perfectie in schoolwerk of in sport stellen waaraan jonge mensen moeilijk kunnen voldoen. Zo had Ricardo’s moeder hoge verwachtingen met betrekking tot haar zoon en wilde zij dat hij arts werd, piano kon spelen en een aantal talen kon spreken. Kunt u begrijpen dat zo’n benadering, wanneer deze te ver wordt doorgevoerd, tot problemen of teleurstellingen kan leiden?

Waarom perfectionisme vermijden?

Er is vraag naar werk van superieure kwaliteit, werk dat aan hoge normen van precisie en uitnemendheid voldoet. Dus moeten mensen op de arbeidsmarkt met elkaar wedijveren. Nog een factor die velen ertoe brengt zich steeds meer in te spannen, is de vrees dat zij hun middelen voor levensonderhoud verliezen. Sommigen worden als de atleet die extreme offers brengt om een nieuw record te vestigen. Wanneer hij vervolgens met felle competitie te maken krijgt, kan hij zich gedwongen voelen om nog meer te trainen en misschien chemische producten te gebruiken teneinde betere prestaties te leveren en — naar hij hoopt — te winnen. In plaats van een gezond streven naar uitnemendheid te zijn, brengt perfectionisme mensen ertoe „gedreven te worden door faalangst” of „ernaar te streven nummer één te zijn”. — The Feeling Good Handbook.

Toegegeven, sommigen zijn van mening dat wat zij op het gebied van kunst of sport presteren altijd verbeterd kan worden. Maar volgens dr. Robert S. Eliot „komt perfectionisme neer op een verwachting die nooit te realiseren is”. Hij voegt eraan toe: „Het wordt gekenmerkt door een combinatie van schuld, een defensieve houding en de vrees bespot te worden.” Hoe waar zijn derhalve de woorden van de wijze koning Salomo: „Ikzelf heb al het harde werk en al de bedrevenheid in het werk gezien, dat het de wedijver betekent van de een tegenover de ander; ook dit is ijdelheid en een najagen van de wind.” — Prediker 4:4.

Wat kunt u doen als u een neiging tot perfectionisme hebt? Is het zo dat hoe meer u uw best doet, des te teleurgestelder u raakt? Zou u graag minder veeleisend zijn en u meer ontspannen voelen? Wat houdt perfectie of volmaaktheid in? Is het niet uw vurige wens al uw mogelijkheden te gebruiken zonder perfectionistisch te zijn? Als onvolmaakte mensen hun door God geschonken vermogens kunnen gebruiken om dingen te ontdekken die anderen tot voordeel strekken, denk u dan eens in wat de mensheid onder volmaakte omstandigheden en goddelijke leiding zal kunnen bewerkstelligen!

[Illustratie op blz. 4]

Ouders of anderen kunnen perfectie verlangen, hetgeen voor jongeren niet haalbaar is