Hoe vindt u waar geluk?

EEN boeddhistische religieuze leider, de dalai lama, zei: „Ik geloof dat de werkelijke zin van ons leven het zoeken naar geluk is.” Hij legde vervolgens uit dat hij ervan overtuigd was dat geluk bereikt kan worden door de geest en het hart te oefenen of te leren beheersen. „Een geest”, zo zei hij, „is het enige wat we nodig hebben om volmaakt gelukkig te worden.” Geloof in God is naar zijn mening overbodig. *

Beschouw in tegenstelling hiermee eens Jezus, die een krachtig geloof in God bezat en wiens leringen eeuwenlang invloed hebben uitgeoefend op het leven van honderden miljoenen mensen. Jezus interesseerde zich voor menselijk geluk. Hij begon zijn welbekende Bergrede met negen „zaligsprekingen” — negen uitspraken die beginnen met de woorden: „Gelukkig zijn . . .” (Mattheüs 5:1-12). In dezelfde toespraak onderwees hij zijn toehoorders om hun geest en hart te onderzoeken, te zuiveren en streng te onderrichten — door gewelddadige, immorele en zelfzuchtige gedachten te vervangen door vredige, reine en liefdevolle gedachten (Mattheüs 5:21, 22, 27, 28; 6:19-21). Overeenkomstig de aansporing die een van zijn discipelen later gaf, dienen we ’dingen te blijven bedenken die waar, van ernstig belang, rechtvaardig, eerbaar, lieflijk, deugdzaam en lofwaardig zijn en waarover gunstig wordt gesproken’. — Filippenzen 4:8.

Jezus wist dat voor waar geluk een band met anderen nodig is. Wij mensen zijn van nature sociale schepselen, en daarom kunnen we niet echt gelukkig zijn als we ons isoleren of voortdurend in onmin leven met de mensen om ons heen. We kunnen alleen gelukkig zijn als we ons bemind voelen en ook zelf anderen liefhebben. Fundamenteel voor die liefde, zo leerde Jezus, is onze band met God. Vooral op dit punt verschilt Jezus’ leer van die van de dalai lama, want Jezus onderwees dat mensen onafhankelijk van God niet echt gelukkig kunnen zijn. Waarom is dat zo? — Mattheüs 4:4; 22:37-39.

Denk aan uw geestelijke behoeften

Een van de zaligsprekingen is: „Gelukkig zijn zij die zich bewust zijn van hun geestelijke nood” (Mattheüs 5:3). Waarom zei Jezus dit? Omdat we, in tegenstelling tot dieren, geestelijke behoeften hebben. We zijn naar Gods beeld geschapen en kunnen derhalve in zekere mate goddelijke eigenschappen, zoals liefde, gerechtigheid, barmhartigheid en wijsheid, aankweken (Genesis 1:27; Micha 6:8; 1 Johannes 4:8). Tot onze geestelijke behoeften behoort ook de behoefte een zinvol leven te leiden.

Hoe kunnen we zulke geestelijke behoeften bevredigen? Niet door transcendente meditatie of puur zelfonderzoek. Jezus zei veeleer: „De mens moet niet van brood alleen leven, doch van elke uitspraak die uit Jehovah’s mond voortkomt” (Mattheüs 4:4). Merk op dat Jezus God de bron noemde van „elke uitspraak” die van wezenlijk belang is voor ons leven. Op sommige vragen kunnen we alleen met Gods hulp antwoord  krijgen. Dat inzicht is vooral in deze tijd actueel, gezien het toenemende aantal theorieën over het doel van het leven en de weg naar geluk. Boekwinkels wijden hele afdelingen aan werken die de lezers gezondheid, rijkdom en geluk beloven. Er zijn internetsites opgezet die specifiek over geluk handelen.

Menselijk denken op deze terreinen is echter vaak onjuist. Het komt gemakkelijk tegemoet aan zelfzuchtige verlangens of aan het ego. Het is gebaseerd op beperkte kennis en ervaring en berust vaak op verkeerde vooronderstellingen. Zo bestaat er onder schrijvers van boeken voor zelfhulp een toenemende tendens hun ideeën te baseren op de theorie van „evolutionaire psychologie”, waarbij men ervan uitgaat dat menselijke emoties geworteld zijn in onze veronderstelde dierlijke afkomst. Het is een feit dat wanneer we bij onze pogingen om geluk te vinden uitgaan van een theorie waarbij de rol van onze Schepper wordt genegeerd, dit niet zinnig kan zijn en uiteindelijk tot teleurstelling zal leiden. Een profeet uit de oudheid zei eens: „De wijzen zijn beschaamd geworden. . . . Ziet! Zij hebben Jehovah’s wóórd verworpen, en wat voor wijsheid hebben zij dan?” — Jeremia 8:9.

Jehovah God weet hoe we in elkaar zitten en wat ons werkelijk gelukkig zal maken. Hij weet waarom hij de mens op aarde heeft geplaatst en wat de toekomst inhoudt, en hij deelt die informatie met ons in de bijbel. Wat hij in dat geïnspireerde boek onthult, raakt bij mensen met de juiste instelling een gevoelige snaar en inspireert tot geluk (Lukas 10:21; Johannes 8:32). Dit was het geval met twee van Jezus’ discipelen. Ze waren na zijn dood terneergeslagen. Maar na uit de mond van de uit de dood opgewekte Jezus zelf gehoord te hebben wat zijn rol in Gods voornemen met betrekking tot de redding van de mensheid is, zeiden ze: „Brandde ons hart niet toen hij onderweg tot ons sprak, toen hij de Schriften volledig voor ons opende?” — Lukas 24:32.

Deze vreugde neemt toe wanneer we toelaten dat ons leven door de bijbelse waarheid wordt geleid. Geluk kan in dit opzicht met een regenboog worden vergeleken. Deze verschijnt onder gunstige omstandigheden, maar wordt helderder — en wordt zelfs een dubbele regenboog — wanneer de omstandigheden ideaal zijn. Laten we nu eens een paar voorbeelden bekijken die aantonen hoe het toepassen van bijbelse leringen ons geluk kan vergroten.

Houd uw leven eenvoudig

Kijk eerst eens naar Jezus’ raad met betrekking tot de kwestie van rijkdom. Na zijn toehoorders ontraden te hebben rijkdom tot het belangrijkste doel in hun leven te maken, deed Jezus een treffende uitspraak. Hij zei: „Wanneer dan uw oog zuiver is, zal uw hele lichaam licht zijn” (Mattheüs 6:19-22). Eigenlijk zei hij dat als we begerig uit zijn op rijkdom of macht of welk ander doel maar ook dat mensen zich stellen, we belangrijker dingen zullen verspelen. Want, zoals Jezus bij een andere gelegenheid zei, „ook al heeft  iemand overvloed, zijn leven spruit niet voort uit de dingen die hij bezit” (Lukas 12:15). Als we de dingen die werkelijk belangrijk zijn, zoals onze band met God, gezinsaangelegenheden en andere daarmee verband houdende zaken, op de eerste plaats stellen, zal ons „oog zuiver”, onbezoedeld, blijven.

Merk op dat Jezus geen ascetisme of extreme zelfverloochening propageerde. Jezus zelf was immers geen asceet (Mattheüs 11:19; Johannes 2:1-11). Hij onderwees veeleer dat degenen die het leven als louter een gelegenheid bezagen om rijkdom te vergaren, het leven in wezen misliepen.

Een psychotherapeut in San Francisco zei over sommigen die al vroeg in het leven heel rijk geworden waren, dat geld voor hen „de bron van stress en verwarring” is. Deze mensen, zo zei hij verder, „kopen twee of drie huizen en een auto en geven geld uit aan allerlei spullen. En als dat hen niet gelukkig heeft gemaakt, worden ze depressief, voelen ze zich innerlijk leeg en weten ze niet wat ze met hun leven moeten doen.” In tegenstelling hiermee hebben degenen die acht slaan op Jezus’ raad om in materieel opzicht een eenvoudiger leven te leiden en ruimte te laten voor geestelijke dingen, veel meer kans werkelijk geluk te vinden.

Tom, een aannemer die in Hawaii woont, bood zich als vrijwilliger aan om hulp te bieden bij de bouw van plaatsen van aanbidding op eilanden in de Grote Oceaan, waar de bevolking weinig bezit op stoffelijk gebied. Tom merkte bij deze nederige mensen iets op. Hij zei: „Mijn christelijke broeders en zusters op deze eilanden waren echt gelukkig. Ze hielpen me duidelijker in te zien dat geld en bezittingen niet het geheim van geluk vormen.” Hij observeerde ook de vrijwilligers die op de eilanden met hem samenwerkten en merkte op hoe tevreden ze waren. „Ze hadden veel geld kunnen verdienen”, zei Tom. „Maar ze gaven er de voorkeur aan geestelijke dingen op de eerste plaats te stellen en een eenvoudige levensstijl aan te houden.” Aangespoord door deze voorbeelden, vereenvoudigde Tom zijn eigen leven, zodat hij meer tijd aan zijn gezin en aan geestelijke zaken kon besteden — een stap waar hij nooit spijt van heeft gehad.

Geluk en eigenwaarde

Een gevoel van persoonlijke waardigheid, oftewel eigenwaarde, is uiterst belangrijk voor geluk. Wegens menselijke onvolmaaktheid en de daaruit voortvloeiende zwakheden hebben sommigen een negatieve kijk op zichzelf, en voor velen dateren zulke gevoelens uit de kinderjaren. Het kan moeilijk zijn diepgewortelde gevoelens te overwinnen, maar het is mogelijk. De oplossing is gelegen in het toepassen van Gods Woord.

De bijbel onthult hoe de Schepper over ons denkt. Is zijn kijk niet belangrijker dan de kijk van welk mens maar ook — zelfs die van onszelf? Als de personificatie van liefde beziet God ons zonder vooroordeel of kwaadwilligheid. Hij beziet ons zoals we zijn, en ook hoe we kunnen worden (1 Samuël 16:7; 1 Johannes 4:8). Hij beziet degenen die hem willen behagen in feite als kostbaar, ja, als begeerlijk, ongeacht hun onvolmaaktheden. — Daniël 9:23; Haggaï 2:7.

Natuurlijk negeert God onze zwakheden en de door ons begane zonden niet. Hij verwacht van ons dat we ons best doen om juist te handelen en hij steunt ons hierbij (Lukas 13:24). Toch zegt de bijbel: „Zoals een vader barmhartigheid toont jegens zijn zonen, heeft Jehovah barmhartigheid getoond jegens hen die hem vrezen.” Ook zegt de  bijbel: „Indien gij op dwalingen zoudt letten, o Jah, o Jehovah, wie zou stand kunnen houden? Want bij u is de ware vergiffenis, opdat gij wordt gevreesd.” — Psalm 103:13; 130:3, 4.

Leer uzelf dus door Gods ogen te bezien. Te weten dat hij degenen die hem liefhebben als begeerlijk beziet en dat hij vertrouwen in hen stelt — ook al bezien ze zichzelf misschien als onwaardig — kan veel doen om iemands geluk te vergroten. — 1 Johannes 3:19, 20.

Hoop — Uiterst belangrijk voor geluk

Volgens een heersende populaire opvatting die positieve psychologie wordt genoemd, kan optimisme, ontwikkeld door positief denken en door de aandacht te vestigen op onze sterke punten, ons gelukkig maken. Weinig mensen zullen ontkennen dat een optimistische kijk op het leven en op de toekomst tot ons geluk kan bijdragen. Zulk optimisme moet echter op feiten gebaseerd zijn, niet slechts op een vrome wens. Bovendien kan optimisme of positief denken, al is het nog zo krachtig, geen eind maken aan oorlog, honger, wantoestanden, vervuiling, ouderdom, ziekte of de dood — dingen die zo velen van hun geluk beroven. Toch is optimisme belangrijk.

Het is interessant dat het woord optimisme niet in de bijbel voorkomt; de bijbel gebruikt een krachtiger woord — hoop. Vine’s Complete Expository Dictionary definieert „hoop” zoals het woord in de bijbel wordt gebruikt als een „positieve, door vertrouwen ingegeven verwachting, . . . de blijde verwachting van iets goeds”. In het bijbelse spraakgebruik is hoop meer dan een optimistische kijk op een situatie. Ze heeft ook betrekking op datgene waarop iemands hoop gericht is (Efeziërs 4:4; 1 Petrus 1:3). De christelijke hoop houdt bijvoorbeeld in dat alle in de vorige paragraaf genoemde onwenselijke dingen binnenkort verwijderd zullen worden (Psalm 37:9-11, 29). Ze omvat echter meer.

Christenen zien uit naar de tijd waarin getrouwe mensen volmaakt leven op een paradijsaarde deelachtig zullen worden (Lukas 23:42, 43). Openbaring 21:3, 4 weidt uit over die hoop met de woorden: „Zie! De tent van God is bij de mensen, en hij zal bij hen verblijven, en zij zullen zijn volken zijn. . . . En hij zal elke traan uit hun ogen wegwissen, en de dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geschreeuw, noch pijn zal er meer zijn. De vroegere dingen zijn voorbijgegaan.”

Iedereen die verwacht zo’n toekomst te hebben, heeft alle reden om gelukkig te zijn, zelfs als zijn huidige omstandigheden veel te wensen overlaten (Jakobus 1:12). Waarom zou u dus niet de bijbel onderzoeken en te weten komen waarom u er geloof in kunt stellen? Versterk uw hoop door elke dag tijd te besteden aan het lezen van de bijbel. Dit zal u geestelijk verrijken, u helpen de dingen te vermijden die mensen van geluk beroven en uw tevredenheid vergroten. Ja, Gods wil doen is het ultieme geheim van waar geluk (Prediker 12:13). Een leven dat is gefundeerd op het gehoorzamen van de bijbelse voorschriften is een gelukkig leven, want Jezus heeft gezegd: „Gelukkig zijn . . . zij die het woord van God horen en het onderhouden!” — Lukas 11:28.

[Voetnoot]

[Illustraties op blz. 5]

Geluk kan niet gevonden worden door rijkdom te vergaren, zich te isoleren of vertrouwen te stellen in de beperkte kennis van de mens

[Illustratie op blz. 6]

Een leven dat op het gehoorzamen van Gods Woord is gebaseerd, is een gelukkig leven

[Illustratie op blz. 7]

De christelijke hoop maakt iemand gelukkig