Yoga — Enkel lichaamsbeweging of is er meer bij betrokken?

HET hebben van een slank en gezond lichaam is iets waar mensen tegenwoordig heel erg mee bezig zijn. Dit heeft velen ertoe aangezet voor hulp naar sporthallen en fitnesscentra te gaan. Om dezelfde reden zijn duizenden mensen in de westerse wereld de oosterse kunst yoga gaan beoefenen.

Ook mensen die gebukt gaan onder stress, depressie en frustratie hebben hun heil gezocht in yoga. De belangstelling voor oosterse religies en hun mystieke gebruiken heeft zich vooral vanaf de jaren ’60, het decennium van hippies en bloemenkinderen, in heel het Westen verbreid. Transcendente meditatie, een voortvloeisel van yoga, is door film- en rocksterren populair gemaakt. Met het oog op de toenemende belangstelling voor yoga zouden we ons kunnen afvragen: ’Is yoga enkel een programma voor lichaamsbeweging dat de beoefenaar een gezond, slank lichaam en enige gemoedsrust geeft? Kan yoga zonder enige religieuze ondertoon worden beoefend? Is yoga geschikt voor christenen?’

De achtergrond van yoga

De oorsprong van het woord ’yoga’ is verwant aan die van het Nederlandse woord ’juk’. Het kan verbinden, samenvoegen, onder een juk brengen, beteugelen of beheersen betekenen. Voor een hindoe is yoga een techniek of een discipline die leidt tot vereniging met een verheven bovennatuurlijke macht of geest. Yoga is wel omschreven als „het onderwerpen van alle krachten van lichaam, ziel en geest aan God”.

Hoe ver is yoga in de geschiedenis terug te voeren? Afbeeldingen van mensen die in verschillende yogahoudingen zitten, komen voor op zegels die in de Indusvallei (in het huidige Pakistan) zijn gevonden. De beschaving van de Indusvallei wordt door archeologen gedateerd tussen het derde en het tweede millennium voor onze jaartelling, rond de tijd van de Mesopotamische cultuur. Op artefacten uit beide gebieden staan afbeeldingen van een man die een godheid voorstelt, gekroond met dierenhoorns en omringd door dieren, wat aan Nimrod, de  ’geweldige jager’, doet denken (Genesis 10:8, 9). De hindoes beweren dat de figuren die in yogahoudingen zitten, afbeeldingen zijn van de god Shiva, heer van de dieren en heer van de yoga, die vaak door middel van de lingam, een fallussymbool, wordt vereerd. Bijgevolg noemt het boek Hindu World yoga „een code van ascetische rituelen, hoofdzakelijk van voor-Arische oorsprong, die overblijfselen van veel primitieve opvattingen en gebruiken bevat”.

De methoden van yoga werden eerst mondeling doorgegeven. Vervolgens werden ze door de Indische yogawijsgeer Patanjali gedetailleerd op schrift gesteld als de Yogasutra, wat nog altijd het fundamentele instructieboek van yoga is. Volgens Patanjali is yoga „een methodische poging om volmaaktheid te bereiken door middel van het beheersen van de verschillende elementen — lichamelijke en geestelijke — van de menselijke natuur”. Yoga is, vanaf het ontstaan ervan tot de huidige tijd, een integrerend deel geweest van oosterse religies, tegenwoordig voornamelijk het hindoeïsme, jainisme en boeddhisme. Sommige beoefenaars van yoga geloven dat ze uiteindelijk moksja, of bevrijding, zullen bereiken door eenwording met een allesdoordringende geest.

We stellen dus opnieuw de vraag: ’Kan yoga gewoon als lichaamsbeweging worden beoefend om een gezond lichaam en een ontspannen geest te ontwikkelen, zonder enige betrokkenheid bij religie?’ Met het oog op de achtergrond ervan moet het antwoord nee zijn.

Hoe kan yoga u beïnvloeden?

Het doel van yoga als discipline is iemand te leiden tot de spirituele ervaring verenigd te worden of één te worden met een bovenmenselijke geest. Maar welke geest zou dat zijn?

In Hindu World zegt de auteur Benjamin Walker over yoga: „Het kan een vroeg systeem zijn geweest van magisch ritueel formalisme, en yoga behoudt in zijn betekenis nog steeds een ondertoon van occultisme en tovenarij.” Hindoefilosofen geven toe dat de beoefening van yoga iemand bovennatuurlijke krachten kan geven, hoewel ze gewoonlijk beweren dat dit niet het ultieme doel van yoga is. In het boek Indian Philosophy zegt de voormalige president van India, dr. S. Radhakrishnan, bijvoorbeeld over de yogi dat „beheersing van het lichaam door bepaalde houdingen een ongevoeligheid voor de extremen van hitte en koude tot gevolg heeft. . . . De yogi kan dingen op een afstand zien en horen . . . Overbrenging van gedachten van de ene persoon op de andere zonder tussenkomst van de normale communicatiemiddelen is heel goed mogelijk. . . . De yogi kan zijn lichaam onzichtbaar maken.”

Het beeld van een yogi die op een spijkerbed slaapt of over hete kolen loopt kan voor sommigen bedrog lijken en voor anderen lachwekkend zijn. Maar zulke dingen komen in India veel voor, evenals de gewoonte om urenlang op één been te staan terwijl men recht in de zon tuurt, alsook beheersing van de ademhaling waardoor iemand lange tijd onder het zand begraven kan worden. In juni 1995 berichtte The Times of India dat een meisje van drie en half jaar in trance lag terwijl men een auto met een gewicht van meer dan 750 kilo over haar buik liet rijden. Tot grote verbazing van de toeschouwers was ze volledig ongedeerd toen ze wakker werd. Het bericht voegde eraan toe: „Het was puur yogische kracht.”

Zonder enige twijfel is geen enkel normaal mens in staat om welke van deze opdrachten maar ook uit te voeren. Daarom moet een christen zich afvragen: Waar duiden deze prestaties op? Zijn ze afkomstig van Jehovah God, ’de Allerhoogste over heel de aarde’, of zijn ze uit een andere bron? (Psalm 83:18) De bijbel is hier duidelijk over. Toen de Israëlieten op het punt stonden het Beloofde Land binnen te gaan, dat in het bezit was van de Kanaänieten, zei Jehovah via Mozes tot de zonen van Israël: „Gij [moogt] niet leren doen naar de verfoeilijkheden van die natiën.” Wat voor „verfoeilijkheden”? Mozes waarschuwde tegen ’iemand die aan waarzeggerij doet, een beoefenaar van magie, iemand die voortekens zoekt of een tovenaar’ (Deuteronomium 18:9, 10). Deze dingen zijn voor God  verfoeilijk omdat het werken van de demonen en van het gevallen vlees zijn. — Galaten 5:19-21.

Geen optie voor christenen

Wat sportleraren of trainers er ook tegenin mogen brengen, yoga blijft niet bij lichaamsoefeningen. Het boek Hindu Manners, Customs and Ceremonies vertelt over twee nieuwelingen die onder leiding van een goeroe yoga gingen beoefenen. Een van hen wordt als volgt geciteerd: „Ik deed bovenmenselijke pogingen om mijn adem zo lang mogelijk in te houden en haalde alleen adem als ik op het punt stond flauw te vallen . . . Op een dag, om twaalf uur ’s middags, dacht ik een heldere maan te zien, die van de ene kant naar de andere leek te schommelen. Een andere keer verbeeldde ik me midden op de dag dat ik door dikke duisternis was omhuld. Mijn geestelijk leider . . . was heel tevreden toen ik hem deze visioenen vertelde. . . . Het zou niet lang meer duren, zo verzekerde hij me, of ik zou veel meer verrassende resultaten van mijn boetedoening ervaren.” De tweede man vertelt: „Hij dwong me elke dag naar de lucht te turen zonder met mijn ogen te knipperen of van houding te veranderen. . . . Soms dacht ik vonkjes in de lucht te zien; andere keren leek het of ik vuurbollen en andere meteoren zag. Mijn leraar was erg tevreden met het succes van mijn inspanningen.”

De vreemde beelden waren volgens de goeroes blijkbaar juiste resultaten die tot het ware doel van yoga-oefeningen moesten leiden. Ja, het ultieme doel van yoga is moksja, wat wordt uitgelegd als de eenwording met een of andere onpersoonlijke verheven geest. Moksja wordt omschreven als „het (opzettelijk) stoppen van het spontane denkproces”. Dit is duidelijk in strijd met het doel dat voor christenen wordt uiteengezet, die de aansporing krijgen: „[Bied] uw lichaam aan . . . als een slachtoffer dat levend, heilig en God welgevallig is, een heilige dienst met uw denkvermogen. En wordt niet langer naar dit samenstel van dingen gevormd, maar wordt veranderd door uw geest te hervormen, opdat gij u ervan kunt vergewissen wat de goede en welgevallige en volmaakte wil van God is.” — Romeinen 12:1, 2.

Welke vorm van lichaamsbeweging men wil beoefenen, is een persoonlijke keuze. Christenen laten echter niet toe dat ook maar iets — of het nu lichamelijke training, eten, drinken, kleding, amusement of iets anders is — hun verhouding met Jehovah God schaadt (1 Korinthiërs 10:31). Voor degenen die enkel ter wille van hun gezondheid trainen, zijn er veel manieren beschikbaar waarbij men niet aan de gevaren van spiritisme en occultisme wordt blootgesteld. Door ons verre te houden van gebruiken en opvattingen die in valse religie geworteld zijn, kunnen we het vooruitzicht hebben Gods zegening te ervaren van een rechtvaardig nieuw samenstel van dingen waarin we voor eeuwig in lichamelijk en geestelijk opzicht een volmaakte gezondheid kunnen genieten. — 2 Petrus 3:13; Openbaring 21:3, 4.

[Illustraties op blz. 22]

Velen genieten van gezonde activiteiten waarbij men niet aan spiritisme wordt blootgesteld