Volg de Grote Onderwijzer na

„Gaat daarom en maakt discipelen van mensen . . ., en leert hun onderhouden alles wat ik u geboden heb.” — MATTHEÜS 28:19, 20.

1, 2. (a) Hoe zijn we in zekere zin allemaal onderwijzers? (b) Welke unieke verantwoordelijkheid hebben ware christenen in verband met het geven van onderwijs?

BENT u een onderwijzer? In zekere zin zijn we dat allemaal. Elke keer dat u een verdwaalde reiziger de weg wijst, een collega laat zien hoe hij een specifieke taak moet verrichten of een kind uitlegt hoe het zijn veters moet knopen, geeft u onderwijs. Anderen op die manieren helpen, geeft een mate van voldoening, nietwaar?

² Ware christenen hebben in verband met het geven van onderwijs een unieke verantwoordelijkheid. We hebben de opdracht ontvangen om ’discipelen van mensen te maken, en hen te onderwijzen’ (Mattheüs 28:19, 20). Ook in de gemeente hebben we gelegenheden om onderwijs te geven. Bekwame mannen zijn aangesteld om als „herders en leraren” te dienen met het oog op de opbouw van de gemeente (Efeziërs 4:11-13). In hun dagelijkse christelijke activiteiten moeten rijpe vrouwen ’het goede onderwijzen’ aan jongere vrouwen (Titus 2:3-5). We worden allen aangespoord medegelovigen aan te moedigen, en we kunnen acht slaan op die vermaning door de bijbel te gebruiken om anderen op te bouwen (1 Thessalonicenzen 5:11). Wat is het een voorrecht om een onderwijzer van Gods Woord te zijn en met anderen geestelijke waarden te delen die blijvende voordelen kunnen afwerpen!

3. Hoe kunnen we onze doeltreffendheid als onderwijzers verbeteren?

³ Maar hoe kunnen we onze doeltreffendheid als onderwijzers verbeteren? Ten eerste door de Grote Onderwijzer, Jezus, na te volgen. ’Maar hoe kunnen we Jezus navolgen?’, vragen sommigen zich wellicht af. ’Hij was volmaakt.’ Het is waar dat we geen volmaakte onderwijzers kunnen zijn. Toch kunnen we, ongeacht onze bekwaamheden, ons best doen om de wijze waarop Jezus onderwijs gaf, na te volgen. Laten we eens bespreken hoe we vier van zijn methoden kunnen aanwenden — eenvoud, doeltreffende vragen, logische redenatie en passende illustraties.

Houd het eenvoudig

4, 5. (a) Waarom is eenvoud een uiterst belangrijk kenmerk van de bijbelse waarheid? (b) Waarom is het belangrijk op ons woordgebruik te letten als we op een eenvoudige manier willen onderwijzen?

⁴ De fundamentele waarheden van Gods Woord zijn niet gecompliceerd. In gebed zei Jezus: „Ik loof u in het openbaar, Vader, . . . omdat gij deze dingen voor de wijzen en intellectuelen hebt verborgen en ze aan kleine kinderen hebt geopenbaard” (Mattheüs 11:25). Jehovah heeft ervoor gezorgd dat zijn voornemens worden geopenbaard aan degenen die een oprecht en nederig hart bezitten (1 Korinthiërs 1:26-28). Eenvoud is dus een uitermate belangrijk kenmerk van bijbelse waarheid.

⁵ Hoe kunt u op een eenvoudige wijze onderwijs geven wanneer u een huisbijbelstudie leidt of bij geïnteresseerden nabezoeken brengt? Welnu, wat hebben we van de Grote Onderwijzer geleerd? Om zijn toehoorders, van wie velen „ongeletterde en gewone” mensen waren, te bereiken, gebruikte Jezus eenvoudige bewoordingen die ze konden vatten (Handelingen 4:13). Willen we op een eenvoudige manier onderwijzen, dan is dus een eerste vereiste dat we op ons woordgebruik letten. We hoeven geen hoogdravende woorden of zinsneden te gebruiken om de waarheid van Gods Woord overtuigender bij anderen te laten overkomen.  Zo’n „overdaad van woorden” zou intimiderend kunnen zijn, vooral voor degenen die slechts beperkt onderwijs hebben genoten of niet zo bekwaam zijn (1 Korinthiërs 2:1, 2). Uit Jezus’ voorbeeld blijkt dat eenvoudige, zorgvuldig gekozen woorden de waarheid met veel kracht kunnen overbrengen.

6. Hoe kunnen we het vermijden een bijbelstudent met informatie te overstelpen?

⁶ Willen we op een eenvoudige manier onderwijzen, dan moeten we het ook zorgvuldig vermijden een bijbelstudent met informatie te overstelpen. Jezus hield rekening met de beperkingen van zijn discipelen (Johannes 16:12). Ook wij dienen de student in aanmerking te nemen. Wanneer we bijvoorbeeld een studie leiden uit het boek Kennis die tot eeuwig leven leidt *, hoeven we niet elk detail uit te leggen. Ook is het niet nodig door de informatie heen te vliegen, alsof het behandelen van een bepaalde hoeveelheid stof het belangrijkste is. In plaats daarvan is het verstandig om de behoeften en bekwaamheden van de student het tempo van de studie te laten bepalen. Ons doel is de student te helpen een discipel van Christus en een aanbidder van Jehovah te worden. We dienen alle tijd te gebruiken die nodig is om de geïnteresseerde student te helpen duidelijk te begrijpen wat hij leert. Aldus kan de waarheid zijn hart raken en hem tot actie bewegen. — Romeinen 12:2.

7. Welke suggesties kunnen ons helpen op een eenvoudige manier te onderwijzen wanneer we lezingen houden in de gemeente?

⁷ Hoe kunnen we, wanneer we in de gemeente lezingen houden, „gemakkelijk te begrijpen” woorden spreken, vooral als er nieuwkomers aanwezig zijn? (1 Korinthiërs 14:9) Beschouw eens drie suggesties die daarbij een hulp kunnen zijn. Ten eerste, verklaar de betekenis van alle onbekende termen die u moet gebruiken. Ons begrip van Gods Woord heeft ons een unieke woordenschat geschonken. Indien we uitdrukkingen als „de getrouwe en beleidvolle slaaf”, „andere schapen” en „Babylon de Grote” gebruiken, moeten we ze misschien met eenvoudige bewoordingen verklaren waardoor de betekenis duidelijk wordt gemaakt. Ten tweede, vermijd een overdaad aan woorden. Een teveel aan woorden, te ingewikkeld gebracht, kan ertoe leiden dat de belangstelling van het publiek verflauwt. Er ontstaat helderheid wanneer onnodige woorden en zinsdelen worden weggelaten. Ten derde, probeer niet te veel materiaal te behandelen. Ons onderzoek kan veel interessante details opleveren. Maar het is het beste om het materiaal in enkele hoofdpunten samen te vatten en alleen de informatie te gebruiken die deze punten ondersteunt en die in de toegestane tijd duidelijk kan worden uitgewerkt.

Doeltreffend gebruik van vragen

8, 9. Hoe kunnen we een vraag kiezen die afgestemd is op de belangstelling van een huisbewoner? Geef voorbeelden.

⁸ Breng u te binnen dat Jezus een meester was in het gebruik van vragen om zijn discipelen ertoe te brengen uiting te geven aan wat er zich in hun geest bevond en hun denkvermogen te stimuleren en te oefenen. Met zijn vragen bereikte en raakte Jezus op zachte wijze hun hart (Mattheüs 16:13, 15; Johannes 11:26). Hoe kunnen wij, net als Jezus, een doeltreffend gebruik maken van vragen?

⁹ Wanneer we van huis tot huis prediken, kunnen we gebruik maken van vragen om belangstelling te wekken waardoor de weg voor ons wordt bereid om over Gods koninkrijk te spreken. Hoe kunnen we een vraag kiezen die is afgestemd op de belangstelling van de huisbewoner? Wees alert. Wanneer u een huis nadert, neem dan de omgeving in ogenschouw. Ligt er speelgoed rond het huis, wat erop duidt dat er kinderen in het huis  zijn? Indien dat zo is, dan zou u kunnen vragen: ’Hebt u zich ooit afgevraagd hoe de wereld eruit zal zien wanneer uw kinderen volwassen zijn?’ (Psalm 37:10, 11) Zitten er een aantal sloten op de voordeur, of is er een beveiligingssysteem? We zouden kunnen vragen: ’Denkt u dat er ooit een tijd zal komen waarin mensen zoals u en ik zich in ons huis en op straat veilig kunnen voelen?’ (Micha 4:3, 4) Is er een oprit voor een rolstoel? We zouden kunnen vragen: ’Zal er ooit een tijd aanbreken waarin een ieder die leeft zich in een goede gezondheid zal verheugen?’ (Jesaja 33:24) Veel suggesties zijn te vinden in het boek Redeneren aan de hand van de Schrift. *

10. Hoe kunnen we ons van vragen bedienen om de diepere gedachten en gevoelens van een bijbelstudent ’naar boven te halen’, maar wat dienen we in gedachte te houden?

¹⁰ Hoe kunnen we een goed gebruik maken van vragen wanneer we bijbelstudies leiden? In tegenstelling tot Jezus kunnen wij geen harten lezen. Tactvolle en van onderscheidingsvermogen getuigende vragen kunnen ons echter helpen de diepere gedachten en gevoelens van de student ’naar boven te halen’ (Spreuken 20:5). Stel bijvoorbeeld dat we het hoofdstuk „Waarom een godvruchtige levenswijze geluk schenkt” in het Kennis-boek bestuderen. Het bespreekt Gods zienswijze ten aanzien van oneerlijkheid, hoererij en andere aangelegenheden. De student geeft misschien een juist antwoord op de gedrukte vragen, maar is hij het met het geleerde eens? We zouden kunnen vragen: ’Komt Jehovah’s zienswijze ten aanzien van zulke aangelegenheden u redelijk voor?’ ’Hoe kunt u deze bijbelse beginselen in uw leven toepassen?’ Houd echter in gedachte dat het nodig is respectvol te zijn door de student waardigheid te verlenen. We zullen geen vragen willen stellen die de bijbelstudent in verlegenheid brengen of vernederen. — Spreuken 12:18.

11. Op welke manieren kunnen openbare sprekers een doeltreffend gebruik maken van vragen?

¹¹ Openbare sprekers kunnen ook een doeltreffend gebruik maken van vragen. Retorische vragen — vragen waarbij we niet verwachten dat onze toehoorders hardop antwoord geven — kunnen een gehoor helpen na te denken en te redeneren. Jezus gebruikte soms zulke vragen (Mattheüs 11:7-9). Bovendien zou een spreker, na inleidende opmerkingen, zich van vragen kunnen bedienen om de voornaamste punten uiteen te zetten die besproken zullen worden. Hij zou kunnen zeggen: „In onze bespreking van vandaag zullen we de antwoorden op de volgende vragen beschouwen . . .” Vervolgens zou hij in het besluit naar deze vragen kunnen verwijzen om de hoofdpunten te herhalen.

12. Geef een voorbeeld waaruit blijkt hoe christelijke ouderlingen zich van vragen kunnen bedienen om een medegelovige te helpen troost te putten uit Gods Woord.

¹² Bij hun herderlijk werk kunnen christelijke ouderlingen zich van vragen bedienen om een ’terneergeslagen ziel’ te helpen troost uit Jehovah’s Woord te putten (1 Thessalonicenzen 5:14). Om bijvoorbeeld iemand die zich neerslachtig voelt te helpen, kan een ouderling de aandacht vestigen op Psalm 34:18. Daar staat: „Jehovah is nabij de gebrokenen van hart; en de verbrijzelden van geest redt hij.” Om er zeker van te zijn dat de ontmoedigde persoon begrijpt hoe dit op hem persoonlijk van toepassing is, zou de ouderling kunnen vragen: ’Nabij wie is Jehovah? Voel je je bij tijden „gebroken van hart” en „verbrijzeld van geest”? Indien, zoals de bijbel zegt, Jehovah nabij zulke personen is, betekent dit dan niet dat hij nabij jou is?’ Zo’n liefdevolle verzekering kan de geest van wie neerslachtig is, doen opleven. — Jesaja 57:15.

 Logisch redeneren

13, 14. (a) Hoe zouden we kunnen redeneren met iemand die zegt dat hij niet gelooft in een God die hij niet kan zien? (b) Waarom dienen we niet te verwachten dat iedereen overtuigd zal worden?

¹³ In onze bediening willen we harten bereiken door gezond, overtuigend te redeneren (Handelingen 19:8; 28:23, 24). Betekent dit dat we moeten leren ingewikkelde logica aan te wenden teneinde anderen te overtuigen dat Gods Woord de waarheid is? Beslist niet. Gezond redeneren hoeft niet gecompliceerd te zijn. Logische argumenten die op een eenvoudige wijze worden gepresenteerd, zijn vaak zeer effectief. Beschouw eens een voorbeeld.

¹⁴ Hoe zouden we kunnen reageren wanneer iemand zegt dat hij niet gelooft in een God die hij niet kan zien? We zouden over de natuurwet van oorzaak en gevolg kunnen redeneren. Wanneer we een gevolg waarnemen, aanvaarden we dat er een oorzaak moet zijn. We zouden kunnen zeggen: ’Als u zich in een verafgelegen gebied zou bevinden en er een goedgebouwd huis zou aantreffen met daarin een royale voorraad voedsel (gevolg), zou u grif aanvaarden dat iemand (oorzaak) dat huis had gebouwd en de provisiekasten ervan gevuld had. Zo is het ook wanneer we duidelijk het ontwerp in de natuur zien en de overvloed aan voedsel in de „voorraadkasten” van de aarde (gevolg). Is het dan niet logisch te aanvaarden dat Iemand (oorzaak) daarvoor verantwoordelijk is?’ In de eenvoudige redenering van de bijbel wordt dit het beste onder woorden gebracht: „Natuurlijk wordt elk huis door iemand gebouwd, maar hij die alle dingen heeft gebouwd, is God” (Hebreeën 3:4). Maar ongeacht hoe logisch we ook redeneren, niet iedereen zal overtuigd worden. De bijbel herinnert ons eraan dat alleen degenen die „de juiste gezindheid” hebben, gelovigen zullen worden. — Handelingen 13:48; 2 Thessalonicenzen 3:2.

15. Welke redeneerwijze kunnen we gebruiken om Jehovah’s hoedanigheden en wegen goed te laten uitkomen, en uit welke twee voorbeelden blijkt hoe we zo’n redenatie kunnen gebruiken?

¹⁵ In ons onderwijs, hetzij in de velddienst of in de gemeente, kunnen we gebruik maken van logisch redeneren om Jehovah’s hoedanigheden en wegen goed te laten uitkomen. Vooral doeltreffend is de ’hoeveel te meer’-redenatie die Jezus soms gebruikte (Lukas 11:13; 12:24). Deze redeneringsvorm, waarbij men tegenstellingen gebruikt, kan een diepe indruk maken. Om de ongerijmdheid van de leer van het hellevuur aan de kaak te stellen, zouden we kunnen zeggen: ’Geen enkele liefdevolle vader zou zijn kind straffen door de hand van het kind in een vuur te houden. Hoeveel te meer moet dan alleen al het denkbeeld van een hellevuur weerzinwekkend voor onze liefdevolle hemelse Vader zijn!’ (Jeremia 7:31) Om te onderwijzen dat Jehovah zich om zijn dienstknechten als afzonderlijke personen bekommert, zouden we kunnen zeggen: ’Als Jehovah elk van de miljarden sterren bij name kent, hoeveel te meer moet hij zich dan bekommeren om mensen die hem liefhebben en met het kostbare bloed van zijn Zoon gekocht zijn!’ (Jesaja 40:26; Handelingen 20:28) Zo’n krachtige redenatie kan ons helpen het hart van anderen te bereiken.

Passende illustraties

16. Waarom zijn illustraties waardevol bij het geven van onderwijs?

¹⁶ Doeltreffende illustraties zijn smaakmakers die ons onderwijs aantrekkelijker voor anderen kunnen maken. Waarom zijn illustraties waardevol bij het geven van onderwijs? Een opvoedkundige merkte op: „Het vermogen om abstract te denken is een van de moeilijkste menselijke prestaties.” Illustraties prenten betekenisvolle beelden in onze geest en helpen ons nieuwe ideeën vollediger te vatten. Jezus was uitmuntend in zijn gebruik van illustraties (Markus 4:33, 34). Laten we eens zien hoe we gebruik kunnen maken van deze onderwijsmethode.

17. Welke vier factoren maken een illustratie doeltreffend?

¹⁷ Wat maakt een illustratie doeltreffend? Ten eerste dient de illustratie bij ons gehoor te passen door gebruik te maken van omstandigheden waar onze toehoorders zich gemakkelijk in kunnen verplaatsen. We herinneren ons dat Jezus veel van zijn illustraties ontleende aan het dagelijks leven van zijn toehoorders. Ten tweede dient een illustratie redelijkerwijs overeen te komen met het punt waar het om gaat. Als de vergelijking niet opgaat, kan de illustratie onze toehoorders alleen maar afleiden. Ten derde dient een illustratie niet vol te zitten met onnodige details. Bedenk dat Jezus noodzakelijke specifieke bijzonderheden verschafte maar  onnodige dingen wegliet. Ten vierde dienen we ons, als we een illustratie gebruiken, ervan te vergewissen dat de toepassing duidelijk is. Anders begrijpen sommigen misschien niet waar het om gaat.

18. Hoe kunnen we passende illustraties bedenken?

¹⁸ Hoe kunnen we passende illustraties bedenken? We hoeven geen lange, gedetailleerde verhalen te verzinnen. Korte illustraties kunnen zeer effectief zijn. Probeer gewoon voorbeelden te vinden die op het besproken onderwerp betrekking hebben. Stel bijvoorbeeld dat we het over Gods vergeving hebben en het punt willen illustreren dat tot uitdrukking komt in Handelingen 3:19, waar staat dat Jehovah onze dwalingen ’uitwist’. Dat op zich is al een levendige stijlfiguur, maar welk concreet voorbeeld kunnen we gebruiken om het punt te illustreren — een vlakgom? een spons? We zouden kunnen zeggen: ’Wanneer Jehovah onze zonden vergeeft, verwijdert hij ze alsof hij een spons (of een vlakgom) gebruikt.’ Het punt waar het bij zo’n eenvoudige illustratie om gaat, zal iemand niet snel ontgaan.

19, 20. (a) Waar kunnen we goede illustraties vinden? (b) Wat zijn enkele voorbeelden van doeltreffende illustraties die in onze lectuur gepubliceerd zijn? (Zie ook het kader.)

¹⁹ Waar kunt u passende illustraties vinden, met inbegrip van uit het leven gegrepen voorbeelden? Zoek ernaar in uw eigen leven of in de uiteenlopende achtergronden of ervaringen van medegelovigen. Er zijn nog veel andere bronnen waaraan illustraties ontleend kunnen worden, zoals bezielde of onbezielde dingen, huishoudelijke voorwerpen of een actuele gebeurtenis die heel bekend is in de gemeenschap. Een sleutel tot het vinden van goede illustraties is alert te zijn en de alledaagse omstandigheden om ons heen ’zorgvuldig gade te slaan’ (Handelingen 17:22, 23). Een naslagwerk over spreken in het openbaar verklaart: „De spreker die het menselijke leven en de verschillende bezigheden ervan gadeslaat, met allerlei mensen praat, dingen zorgvuldig onderzoekt en vragen stelt totdat hij ze begrijpt, zal een grote hoeveelheid illustratief materiaal verzamelen dat hem, indien nodig, zeer goed van pas zal komen.”

²⁰ Er bestaat nog een rijke bron waaruit men doeltreffende illustraties kan putten — De Wachttoren, Ontwaakt! en andere door Jehovah’s Getuigen uitgegeven lectuur. U kunt veel leren door te lezen hoe deze publicaties illustraties gebruiken. * Beschouw bijvoorbeeld eens de illustratie die in paragraaf 11 van hoofdstuk 17 in het Kennis-boek wordt gebruikt. Ze vergelijkt de verscheidenheid van persoonlijkheden in de gemeente met de verschillende voertuigen die met u over dezelfde weg rijden. Wat maakt de illustratie doeltreffend? Merk op dat ze gebaseerd is op alledaagse omstandigheden, ze komt nauwkeurig overeen met het punt waar het om gaat en de toepassing is duidelijk. We kunnen gepubliceerde illustraties in ons onderwijs gebruiken, misschien door ze aan de behoefte van een bijbelstudent of voor gebruik in een lezing aan te passen.

21. Welke beloningen werpt het af een doeltreffende onderwijzer van Gods Woord te zijn?

²¹ Een doeltreffende onderwijzer wordt rijk beloond. Wanneer we onderwijs geven, delen we met anderen; we geven iets van onszelf om hen te helpen. Zulk geven schenkt geluk, want de bijbel zegt: „Het is gelukkiger te geven dan te ontvangen” (Handelingen 20:35). Voor onderwijzers van Gods Woord is dat geluk de vreugde te weten dat ze iets van werkelijke en blijvende waarde schenken — de waarheid over Jehovah. We kunnen ook voldoening putten uit de wetenschap dat we de Grote Onderwijzer, Jezus Christus, navolgen.

[Voetnoten]

Kunt u zich dit herinneren?

• Hoe kunnen we op een eenvoudige wijze onderwijs geven wanneer we een huisbijbelstudie leiden? wanneer we een lezing houden in de gemeente?

• Hoe kunnen we een doeltreffend gebruik maken van vragen wanneer we van huis tot huis prediken?

• Hoe kunnen we door logisch te redeneren Jehovah’s hoedanigheden en wegen goed laten uitkomen?

• Waar kunnen we passende illustraties vinden?

[Studievragen]

 [Kader/Illustratie op blz. 23]

Kunt u zich deze illustraties herinneren?

Hier volgen enkele doeltreffende illustraties. Waarom zou u de verwijzing niet opzoeken en er nota van nemen hoe de illustratie ertoe heeft bijgedragen het onderhavige onderwerp te beklemtonen?

• Net als trapeze-artiesten of schaatsparen zijn degenen die een succesvol huwelijk proberen op te bouwen grotendeels afhankelijk van een goede partner. — De Wachttoren van 15 mei 2001, blz. 16.

• Uw gevoelens kenbaar maken is als het gooien van een bal. U kunt de bal zachtjes gooien of u kunt die met zo’n kracht gooien dat er letsel wordt toegebracht. — De Ontwaakt! van 8 januari 2001, blz. 10.

• Liefde tot uitdrukking leren brengen, lijkt op het leren van een nieuwe taal. — De Wachttoren van 15 februari 1999, blz. 18, 22, 23.

• Overgeërfde zonde kan vergeleken worden met wat er gebeurt wanneer de bestanden van een computer zijn beschadigd door een virus. — Is er een Schepper die om u geeft?, blz. 156.

• Spiritisme wordt door demonen gebruikt zoals lokaas door jagers. Prooi wordt erdoor aangetrokken. — Kennis die tot eeuwig leven leidt, blz. 111.

• Hoe Jezus Adams nakomelingen te hulp komt, kan vergeleken worden met een rijke weldoener die de schuld van een bedrijf betaalt (veroorzaakt door een oneerlijke bedrijfsleider) en de fabriek weer opent, tot voordeel van de vele werknemers. — De Wachttoren van 15 februari 1991, blz. 13.

• Zoals kunstliefhebbers hun uiterste best zullen doen om een ernstig beschadigd meesterstuk te restaureren, kan Jehovah aan onze onvolmaaktheden voorbijzien, het goede in ons zien en ons uiteindelijk herstellen tot de volmaakte positie die Adam verloren heeft. — De Wachttoren van 15 februari 1990, blz. 22.

[Illustraties op blz. 20]

Ware christenen zijn onderwijzers van Gods Woord

[Illustratie op blz. 21]

Ouderlingen kunnen gebruik maken van vragen om medegelovigen te helpen troost uit Gods Woord te putten