Waarom is het zo moeilijk excuses aan te bieden?

IN juli 2000 nam de wetgevende vergadering van de Amerikaanse staat Californië een wet aan die was ontworpen om mensen te ontheffen van wettelijke aansprakelijkheid als ze medegevoel tot uitdrukking zouden brengen met iemand die gewond was geraakt in een ongeluk waarbij zijzelf betrokken waren. Waarom werd deze wet aangenomen? Men had opgemerkt dat wanneer een ongeluk lichamelijk letsel of schade veroorzaakt, mensen vaak aarzelen hun excuses aan te bieden omdat dit in de rechtszaal als een schuldbekentenis uitgelegd zou kunnen worden. Hier staat tegenover dat personen die vinden dat er onmiddellijk verontschuldigingen aangeboden moeten worden, geërgerd kunnen raken, waardoor een vrij klein ongeluk aanleiding kan geven tot een heftige redetwist.

Natuurlijk hoeft men niet zijn excuses aan te bieden voor een ongeluk waaraan men geen schuld heeft. En er kunnen momenten zijn dat men er verstandig aan doet voorzichtig te zijn met wat men zegt. Een oude spreuk luidt: „In de overvloed van woorden ontbreekt overtreding niet, maar wie zijn lippen in bedwang houdt, handelt beleidvol” (Spreuken 10:19; 27:12). Toch kunt u beleefd en behulpzaam zijn.

 Maar hebt u ook opgemerkt dat veel mensen zich niet meer verontschuldigen, ook niet wanneer er geen rechtszittingen bij betrokken zijn? Thuis kan een vrouw verzuchten: ’Mijn man zal nou nooit eens zijn verontschuldigingen aanbieden.’ Op het werk kan een ploegbaas de klacht uiten: ’Mijn mannen geven hun fouten niet toe en betuigen zelden hun spijt.’ Op school kan een onderwijzer tot de slotsom komen: ’Kinderen wordt niet geleerd hun excuses aan te bieden.’

Eén reden waarom iemand aarzelt zijn verontschuldigingen aan te bieden, kan angst voor afwijzing zijn. Omdat hij erover inzit dat hij onvriendelijk bejegend zal worden, zegt hij misschien niet wat hij echt voelt. De beledigde persoon zou degene die hem heeft beledigd misschien wel totaal kunnen mijden, wat verzoening erg moeilijk maakt.

Zich niet om de gevoelens van anderen bekommeren, kan nog een reden zijn waarom sommigen aarzelen hun excuses aan te bieden. Ze redeneren misschien: mijn excuses aanbieden zal de blunder die ik heb begaan, niet ongedaan maken. Weer anderen aarzelen te zeggen dat ze ergens spijt van hebben wegens de mogelijke gevolgen. Ze vragen zich af: zal ik aansprakelijk worden gesteld en de schade moeten vergoeden? Trots is echter het grootste obstakel voor het toegeven van een fout. Iemand die te trots is om „Het spijt me” te zeggen, trekt in wezen wellicht de conclusie: Ik wil geen prestige verliezen door mijn blunder toe te geven. Dat zou mijn positie verzwakken.

Hoe dan ook, velen hebben moeite met een spijtbetuiging. Maar is het eigenlijk wel nodig om excuses aan te bieden? Welke voordelen heeft het om dit te doen?

[Illustratie op blz. 3]

„Kinderen wordt niet geleerd excuses aan te bieden”

[Illustratie op blz. 3]

„Mijn man biedt nooit excuses aan”

[Illustratie op blz. 3]

„Mijn mannen geven hun fouten niet toe”