Laat het hart van uw kind niet door het toeval vormen!

IN DE handen van een bekwame pottenbakker kan een waardeloze klomp leem tot een mooi gebruiksvoorwerp worden omgevormd. Er zijn maar weinig handwerkslieden die van zoiets onbeduidends zoveel mooie dingen kunnen maken. Duizenden jaren lang is de maatschappij afhankelijk geweest van de pottenbakker voor het maken van kopjes, borden, kookpotten, voorraadkruiken en decoratieve vazen.

Ook ouders leveren een bijzonder waardevolle bijdrage aan de maatschappij door het karakter en de persoonlijkheid van hun kinderen te vormen. De bijbel vergelijkt ieder van ons met leem, en God heeft ouders de belangrijke taak toegewezen het „leem” van hun kinderen vorm te geven (Job 33:6; Genesis 18:19). Net als het maken van een mooi stuk aardewerk is het vormen van een kind tot een betrouwbare en evenwichtige volwassene geen makkelijke taak. Dit gebeurt niet vanzelf.

Er zijn veel krachtige invloeden die het hart van onze kinderen vormen. Jammer genoeg zijn enkele van die invloeden verwoestend. Dus in plaats van een kinderhart zich maar op goed geluk te laten ontwikkelen, zal een verstandige ouder het kind opleiden „overeenkomstig de weg voor hem”, in het vertrouwen dat ’als hij oud wordt, hij er niet van af zal wijken’. — Spreuken 22:6.

Tijdens het lange, belangrijke proces van de opvoeding van een kind zullen verstandige christelijke ouders er tijd aan moeten besteden de negatieve invloeden die het hart van hun kind bedreigen, af te weren. Hun liefde zal behoorlijk beproefd worden wanneer ze hun kind geduldig ’het onderwijs en de terechtwijzingen geven die bij een christelijke opvoeding horen’ (Efeziërs 6:4, The New English Bible). Natuurlijk zal de taak van de ouders een stuk makkelijker zijn als ze er vroeg mee beginnen.

Begin vroeg

Pottenbakkers werken graag met leem dat voldoende kneedbaar is om er vorm aan te geven, maar dat toch stevig genoeg is om na het  modelleren de vorm te behouden. Nadat ze het leem gezuiverd hebben, gebruiken ze dit het liefst binnen zes maanden. Zo is ook voor ouders de beste tijd om het hart van hun kind te gaan vormen wanneer het het ontvankelijkst is en makkelijk te vormen.

Deskundigen zeggen dat een kind op de leeftijd van acht maanden al geleerd heeft de klanken van zijn moedertaal te herkennen, een hechte band met zijn ouders aangekweekt heeft, een waarnemingsvermogen ontwikkeld heeft en begonnen is de wereld om hem heen te verkennen. De ideale tijd om te beginnen met het vormen van zijn hart, is wanneer hij nog jong is. Wat zal uw kind er profijt van hebben als het, net als Timotheüs, ’de heilige geschriften van kindsbeen af heeft leren kennen’! — 2 Timotheüs 3:15. *

Kinderen imiteren hun ouders van nature. Naast het nabootsen van klanken, uitdrukkingen en gebaren, leren ze liefde, goedheid en medegevoel wanneer ze deze eigenschappen bij hun ouders zien. Als we ons kind in overeenstemming met Jehovah’s wetten willen opleiden, moeten Gods geboden in de eerste plaats op ons hart blijken te zijn. Zo’n oprechte waardering zal ouders ertoe bewegen regelmatig met hun kinderen over Jehovah en over zijn Woord te praten. ’Spreek erover’, zo spoort de bijbel aan, „wanneer gij in uw huis zit en wanneer gij op de weg gaat en wanneer gij neerligt en wanneer gij opstaat” (Deuteronomium 6:6, 7). Francisco en Rosa leggen uit hoe zij dit met hun twee jonge kinderen doen. *

„Naast de alledaagse gesprekken proberen we elke dag minstens vijftien minuten met elk kind afzonderlijk te praten. Wanneer we een probleem opmerken — en die zijn er wel — nemen we er meer tijd voor. Ons vijfjarig zoontje bijvoorbeeld kwam laatst thuis van school en vertelde ons dat hij niet in Jehovah geloofde. Het bleek dat een van zijn klasgenootjes hem had uitgelachen en gezegd had dat er geen God is.”

Deze ouders beseften dat kinderen geloof in hun Schepper moeten ontwikkelen. Zo’n geloof kan worden opgebouwd door hun aangeboren fascinatie voor Gods schepping te gebruiken. Kinderen vinden het prachtig een dier aan te raken, wilde bloemen te plukken of aan zee in het zand te spelen! Ouders kunnen hen helpen het verband te zien tussen de schepping en de Schepper (Psalm 100:3; 104:24, 25). Het ontzag en respect dat ze voor Jehovah’s schepping ontwikkelen, kan hun hun hele leven bijblijven (Psalm 111:2, 10). Daarbij kan het kind een verlangen ontwikkelen om God te behagen en een vrees om hem te mishagen. Dit zal hem ertoe aanzetten ’zich van het kwaad af te keren’. — Spreuken 16:6.

Hoewel de meeste jonge kinderen nieuwsgierig zijn en snel leren, kunnen ze moeite hebben met gehoorzamen (Psalm 51:5). Soms kan het zijn dat ze per se hun eigen zin willen doordrijven of gewoon maar alles willen hebben wat hun hartje begeert. Er is vastberadenheid, geduld en streng onderricht van de zijde van ouders nodig om te voorkomen dat deze houdingen ingeworteld raken (Efeziërs 6:4). Dit hebben Phyllis en Paul, die met succes vijf kinderen hebben grootgebracht, ervaren.

Phyllis vertelt: „Hoewel de persoonlijkheden van onze kinderen sterk verschilden, hadden ze wel allemaal een eigen willetje. Het was niet makkelijk, maar uiteindelijk leerden ze wat ’nee’ betekent.”  Paul, haar man, merkte op: „Vaak gaven we hun, als ze oud genoeg waren om het te begrijpen, redenen voor onze beslissingen. Hoewel we altijd vriendelijk probeerden te zijn, leerden we hun respect te hebben voor onze door God geschonken autoriteit.”

Hoewel de vormingsjaren van een kind moeilijkheden met zich mee kunnen brengen, vinden de meeste ouders dat de tienerjaren, waarin het jeugdige hart met veel nieuwe beproevingen te maken krijgt, de grootste uitdaging vormen.

Het hart van een tiener bereiken

De pottenbakker moet zijn werk doen voordat het leem opdroogt. Om zichzelf extra tijd te geven, kan hij water toevoegen om het leem vochtig en kneedbaar te houden. Zo moeten ook ouders veel moeite doen om te voorkomen dat het hart van hun tiener onbuigzaam wordt. Hun belangrijkste instrument is natuurlijk de bijbel, waarmee ze kunnen ’terechtwijzen, dingen recht kunnen zetten en hun kind kunnen toerusten voor ieder goed werk’. — 2 Timotheüs 3:15-17.

Maar een tiener aanvaardt de raad van zijn ouders misschien niet zo makkelijk als toen hij jonger was. Tieners beginnen wellicht meer met hun leeftijdgenoten om te gaan, waardoor de openhartige en spontane communicatie met hun ouders belemmerd kan worden. Tijdens die periode is er extra geduld en vaardigheid nodig omdat de verhouding tussen ouders en kinderen een nieuwe fase ingaat. De tiener moet zich aan fysieke en emotionele veranderingen aanpassen. Hij moet beslissingen gaan nemen en doeleinden gaan stellen die invloed kunnen hebben op de rest van zijn leven (2 Timotheüs 2:22). Tijdens heel deze moeilijke periode heeft hij te maken met een kracht die een verwoestend effect kan hebben op zijn hart — groepsdruk.

Zo’n druk uit zich zelden in één enkel, makkelijk herkenbaar voorval. In plaats daarvan gaat het meestal om een aantal ondermijnende opmerkingen of situaties. Die raken bij veel jongeren de zwakke plek — een diepgewortelde angst om door andere jongeren verstoten te worden. Het zou kunnen dat een jongere, doordat hij zich onzeker voelt en geaccepteerd wil worden, „de dingen in de wereld” die door andere jongelui worden aangeprezen ook acceptabel gaat vinden. — 1 Johannes 2:15-17; Romeinen 12:2.

Wat de zaak nog erger maakt, is dat de natuurlijke verlangens van het onvolmaakte hart de boodschap van zijn leeftijdgenoten kunnen versterken. Aansporingen als ’Maak plezier’ en ’Doe waar je zin in hebt’ kunnen heel aantrekkelijk klinken. María vertelt haar ervaring: „Ik luisterde naar leeftijdgenoten die geloofden dat jongeren het recht hebben zoveel mogelijk lol te maken, ongeacht de gevolgen. Omdat ik hetzelfde wilde doen als mijn vrienden op school, ben ik bijna in  ernstige problemen geraakt.” Als ouder wilt u uw tiener helpen zo’n druk te weerstaan, maar hoe kunt u dat doen?

Verzeker hem er steeds weer van, door wat u zegt en doet, dat u om hem geeft. Probeer erachter te komen hoe hij over dingen denkt, en tracht zijn problemen te begrijpen, die waarschijnlijk veel moeilijker zijn dan de problemen waar u op school mee te maken had. Vooral in deze periode moet uw kind u zien als iemand die hij in vertrouwen kan nemen (Spreuken 20:5). Aan zijn lichaamstaal of humeur merkt u misschien dat hij verdrietig of verward is. Reageer op zijn onuitgesproken hulpkreten, en ’vertroost zijn hart’. — Kolossenzen 2:2.

Het is natuurlijk belangrijk vastberaden te zijn als het gaat om wat juist is. Veel ouders hebben ondervonden dat hun tiener nu en dan probeert zijn zin door te drijven, maar als hun beslissing gegrond is, mogen ze niet toegeven. Wees er aan de andere kant zeker van dat u een duidelijk begrip hebt van de situatie voordat u beslist of u liefdevol maar streng op zult treden en op welke manier u dit zult doen als het noodzakelijk blijkt. — Spreuken 18:13.

Zelfs binnen de gemeente

Een aardewerken vat kan er kant en klaar uitzien, maar als het niet in de oven gebakken is, kan het aangetast worden door uitgerekend de vloeistoffen die het zou moeten bevatten. De bijbel vergelijkt beproevingen en moeilijkheden met zo’n proces van blootstelling aan vuur, omdat daaruit blijkt wat voor mensen we werkelijk zijn. Natuurlijk spreekt de bijbel vooral over beproevingen op ons geloof, maar in het algemeen geldt dit ook voor andere beproevingen (Jakobus 1:2-4). Verbazend genoeg kunnen sommige moeilijke beproevingen waar jongeren mee te maken krijgen, vanuit de gemeente zelf komen.

Hoewel uw tiener een goede geestelijke gezondheid lijkt te hebben, kan hij in zijn binnenste met een verdeeld hart worstelen (1 Koningen 18:21). Megan bijvoorbeeld werd met wereldse ideeën geconfronteerd die afkomstig waren van andere jongeren die naar de Koninkrijkszaal kwamen:

„Ik werd beïnvloed door een groep jongeren die het christendom saai vonden en het bezagen als een belemmering voor het maken van plezier. Ze zeiden dingen als: ’Zodra ik achttien ben, stop ik met de waarheid’, of ’Het liefste kap ik er vandaag nog mee’. Ze meden jongeren die er anders over dachten en noemden hen heilige boontjes.”

Er zijn maar één of twee personen met een verkeerde houding nodig om de rest op te hitsen. Afzonderlijke personen in een groep doen gewoonlijk wat de meerderheid doet. Wijsheid en fatsoen kunnen plaats maken voor dwaasheid en bravoure. In veel landen zijn er droevige gevallen geweest van christelijke jongeren die in de problemen zijn geraakt doordat ze de massa volgden.

 Natuurlijk hebben tieners behoefte aan een bepaalde mate van plezierige omgang. Hoe kunt u als ouder hierin voorzien? Denk ernstig over hun amusement na en plan leuke activiteiten met het gezin of met een gemengd gezelschap van jongeren en volwassenen. Leer de vrienden van uw kinderen kennen. Nodig ze uit voor een maaltijd, of breng een avond met hen door (Romeinen 12:13). Moedig uw kind aan zich bezig te houden met een gezonde activiteit of hobby, zoals het leren bespelen van een muziekinstrument of het leren van een andere taal. Dit kan hij misschien grotendeels binnen de veilige omgeving van zijn eigen huis doen.

Scholing kan een bescherming zijn

De schoolopleiding van een tiener kan hem er ook bij helpen amusement binnen de perken te houden. Loli, die al twintig jaar een leidinggevende functie op een grote school heeft, zegt: „Ik heb veel jonge Getuigen de school zien doorlopen. Vele waren te prijzen in hun gedrag, maar sommige waren niet te onderscheiden van de andere leerlingen. De goede voorbeelden waren altijd degenen die hun studie belangrijk vonden. Ik dring er bij ouders sterk op aan actief geïnteresseerd te zijn in de vooruitgang van hun kinderen op school, hun leraren te leren kennen, en hun kinderen ervan te overtuigen dat een goed rapport belangrijk is. Sommige zullen uitblinken, maar iedereen kan een bevredigend niveau bereiken en het respect van zijn leraren winnen.”

Zo’n opleiding kan tieners ook helpen vorderingen te maken in geestelijk opzicht. Ze kunnen namelijk goede studiegewoonten, geestelijke discipline en verantwoordelijkheidsgevoel leren. Hun vermogen om goed te lezen en gedachten te vatten zal hen er ongetwijfeld toe aanmoedigen betere studenten en onderwijzers van Gods Woord te zijn (Nehemia 8:8). Doordat ze tijd aan hun huiswerk en aan hun studie van geestelijke zaken moeten besteden, kunnen ze ontspanning misschien beter binnen de perken houden.

Een sieraad voor u en voor Jehovah

In het oude Griekenland droegen veel vazen de signatuur van zowel de pottenbakker als de schilder. Zo is men ook in het gezin meestal met z’n tweeën om de kinderen te vormen. Zowel de vader als de moeder heeft een aandeel aan het modelleren van een kinderhart, en figuurlijk gesproken draagt uw kind beide ’signaturen’. Net als een succesvolle pottenbakker, en/of schilder, kunt u er trots op zijn een waardevolle jongere met een mooie persoonlijkheid te hebben gevormd. — Spreuken 23:24, 25.

Of dit grootse streven succes zal hebben, zal grotendeels afhangen van de mate waarin u het hart van uw kind hebt gevormd. Hopelijk zult u kunnen zeggen: „De wet van zijn God is in zijn hart; zijn schreden zullen niet wankelen” (Psalm 37:31). De gesteldheid van een kinderhart is te belangrijk om aan het toeval over te laten.

[Voetnoten]