Religie — Een kracht ten goede of ten kwade?

„IK BEN het christendom veel verschuldigd, en dat geldt naar mijn mening voor onze hele wereld van de afgelopen 2000 jaar.” — Voorwoord van Two Thousand Years — The First Millennium: The Birth of Christianity to the Crusades.

Die steunbetuiging aan het „christendom” is afkomstig van de Engelse schrijver en tv-presentator Melvyn Bragg. Zijn woorden vertolken de gevoelens van miljoenen mensen overal op aarde die ook van mening zijn dat ze veel dank en loyaliteit aan de een of andere religie verschuldigd zijn. Ze zijn ervan overtuigd dat religie een sterke kracht ten goede vormt in hun leven. Eén schrijver zegt bijvoorbeeld dat de islam ’de aanzet heeft gegeven tot een grote beschaving die de hele wereld heeft verrijkt’.

De rol van religie — Goed of slecht?

Door Braggs volgende woorden gaat men er echter ernstig aan twijfelen of religie in het algemeen wel echt een kracht ten goede is geweest. Hij voegt eraan toe: „Het christendom is mij ook een uitleg verschuldigd.” Waarover wil hij uitleg hebben? „Over de onverdraagzaamheid, de slechtheid, de onmenselijkheid en de moedwillige onwetendheid die eveneens een kenmerk is geweest van een groot deel van haar ’geschiedenis’”, zegt hij.

Velen zullen zeggen dat de meeste religies van de wereld zich in de loop van de geschiedenis schuldig hebben gemaakt aan onverdraagzaamheid, slechtheid, onmenselijkheid en moedwillige onwetendheid. Ze vinden dat religie zich alleen maar voordoet als een weldoener van de mensheid en dat achter een façade van deugd en heiligheid in werkelijkheid heel veel huichelarij en bedrog schuilgaan (Mattheüs 23:27, 28). „Niets wordt in onze literatuur vaker vermeld dan dat religie een buitengewoon belangrijke bijdrage levert aan de beschaving”, aldus A Rationalist Encyclopædia. „En niets wordt op groter schaal in diskrediet gebracht door de geschiedkundige feiten”, zo wordt vervolgens opgemerkt.

U hoeft tegenwoordig maar een willekeurige krant open te slaan om talloze voorbeelden aan te treffen van religieuze leiders die liefde, vrede en mededogen prediken maar ondertussen aanzetten tot haat en de naam van God gebruiken om hun genadeloze conflicten te rechtvaardigen. Geen wonder dat veel mensen vinden dat religie vaker wel dan niet een verwoestende kracht in het leven is.

Beter af zonder religie?

Sommigen, zoals de Engelse filosoof Bertrand Russell, hebben zelfs geconcludeerd dat het goed  zou zijn als mettertijd „alle geloofsovertuigingen” zouden verdwijnen. Volgens hen is het afschaffen van religie de enige blijvende oplossing voor alle problemen in de wereld. Maar misschien zien ze hierbij bewust over het hoofd dat degenen die religie verwerpen, evenveel haat en onverdraagzaamheid kunnen ontwikkelen als de fervente voorstanders van religie. Godsdiensthistorica Karen Armstrong zegt: „De holocaust liet in ieder geval zien dat een secularistische ideologie net zo dodelijk [kan] zijn als welke religieuze kruistocht dan ook.” — De strijd om God — Een geschiedenis van het fundamentalisme.

Is religie dus echt een kracht ten goede, of is ze in werkelijkheid de fundamentele oorzaak van de problemen in de wereld? Zouden die problemen opgelost kunnen worden door een eind te maken aan alle religie? Lees in het volgende artikel eens wat de bijbel hierover te zeggen heeft. Het antwoord zal u misschien verbazen.