Vrede sluiten heeft voordelen

ED was stervende en Bill haatte hem. Twintig jaar eerder had Ed een beslissing genomen waardoor Bill zijn baan was kwijtgeraakt, en dit had de goede vrienden uit elkaar gedreven. Nu probeerde Ed zijn excuses aan te bieden zodat hij in vrede kon sterven. Maar Bill weigerde naar hem te luisteren.

Toen Bill bijna dertig jaar later op sterven lag, legde hij uit waarom hij Ed niet had vergeven. „Wat Ed zijn beste vriend heeft aangedaan, had niet mogen gebeuren. Ik wilde het gewoon niet meer bijleggen na twintig jaar. . . . Misschien was het niet goed, maar zo dacht ik er nu eenmaal over.” *

Hoewel persoonlijke geschillen meestal niet zo’n tragische afloop hebben, leiden ze vaak tot gekwetste of verbitterde gevoelens. Neem bijvoorbeeld iemand die zich als Ed voelt. Omdat zo iemand beseft dat zijn beslissing schade heeft aangericht, leeft hij misschien met een bezwaard geweten en een overweldigend gevoel van verlies. Maar het doet hem pijn als hij denkt aan de manier waarop zijn gekwetste vriend hun vriendschap heeft afgedankt als een hoop vuil.

Aan de andere kant ziet iemand die zich als Bill voelt, zichzelf als een onschuldig slachtoffer; hij is misschien erg verbitterd en boos. Volgens hem wist zijn vroegere vriend wel beter en heeft hij het misschien wel met opzet gedaan. Bij problemen tussen twee personen  is elk van hen er meestal van overtuigd dat hij gelijk heeft en dat de schuld bij de ander ligt. En dus is er sprake van ’oorlog’ tussen vroegere vrienden.

Ze voeren een gevecht met geluidloze wapens: de een draait zich om als de ander voorbijloopt, en ze negeren elkaar in gezelschap. Ze houden elkaar stiekem vanaf een afstand in de gaten of werpen elkaar een koele, hatelijke blik toe. En als ze wel met elkaar praten, zijn ze kortaf of uiten ze messcherpe beledigingen.

Maar hoewel ze lijnrecht tegenover elkaar lijken te staan, zijn ze het op bepaalde punten waarschijnlijk wel met elkaar eens. Ze geven misschien toe dat ze ernstige problemen hebben en dat het niet leuk is een vriendschap te verbreken. Waarschijnlijk voelen ze allebei de pijn van de etterende wond en weten beiden dat er iets aan gedaan moet worden om die te genezen. Maar wie zal de eerste stap zetten om de verstoorde relatie te herstellen en vrede te sluiten? Geen van beiden is hiertoe bereid.

Tweeduizend jaar geleden kregen de apostelen van Jezus Christus af en toe hevige ruzie (Markus 10:35-41; Lukas 9:46; 22:24). Na een van die heftige discussies vroeg Jezus: „Waarover hebt gij onderweg geargumenteerd?” Uit schaamte gaf niemand antwoord (Markus 9:33, 34). Jezus’ onderwijs hielp hen weer goede vrienden te worden. Zijn raad, en die van enkelen van zijn discipelen, helpt mensen nu nog steeds om conflicten op te lossen en verbroken vriendschappen te herstellen. Laten we eens zien hoe.

Probeer vrede te sluiten

„Ik wil niet met haar praten. Ik wil haar nooit meer zien.” Als u zoiets over iemand hebt gezegd, moet u actie ondernemen, zoals uit de volgende bijbelgedeelten blijkt.

Jezus leerde: „Wanneer gij daarom uw gave naar het altaar brengt en u daar herinnert dat uw broeder iets tegen u heeft, laat uw gave dan daar vóór het altaar en ga heen; sluit eerst vrede met uw broeder” (Mattheüs 5:23, 24). Hij zei ook: „Wanneer . . . uw broeder een zonde begaat, ga zijn fout dan blootleggen tussen u en hem alleen” (Mattheüs 18:15). Of u nu iemand beledigd hebt of zelf beledigd bent, Jezus’ woorden benadrukken dat u de kwestie meteen met de ander moet uitpraten. U moet dit „in een geest van zachtaardigheid” doen (Galaten 6:1). Het doel van dat gesprek is niet om uw reputatie op te houden, door uitvluchten aan te voeren of de ander te dwingen zijn excuses aan te bieden, maar om vrede te sluiten. Werkt deze bijbelse raad?

Ernest * is een manager op een groot kantoor. Jarenlang moest hij voor zijn werk gevoelige zaken met allerlei mensen afhandelen en een goede werkrelatie met hen bewaren. Hij heeft gezien hoe snel er problemen tussen personen kunnen ontstaan. Hij zegt: „Ik heb soms problemen gehad met anderen. Maar als dat gebeurt, ga ik er met de persoon voor zitten om over het probleem te praten. Ga meteen naar ze toe. Ga erop af met het doel vrede te sluiten. Dat werkt altijd.”

Alicia heeft vrienden uit veel verschillende culturen en zegt: „Soms zeg ik iets en merk ik dat ik iemand misschien beledigd heb. Dan bied ik die persoon mijn excuses aan. Misschien bied ik wel vaker excuses aan dan nodig is, maar zelfs als de ander niet beledigd was, voel ik me er toch beter door. Ik weet dat er geen onenigheid is.”

 Obstakels overwinnen

De weg naar vrede in persoonlijke geschillen wordt echter vaak door obstakels geblokkeerd. Hebt u ooit gezegd: „Waarom moet ik degene zijn die vrede sluit? Hij heeft het probleem veroorzaakt”? Of bent u weleens naar iemand toegegaan om een probleem op te lossen, waarop die persoon zei: „Ik heb je niets te zeggen”? Sommigen reageren zo vanwege de emotionele pijn die ze hebben ervaren. In Spreuken 18:19 staat: „Een broeder tegen wie een overtreding is begaan, is meer dan een sterke stad; en er zijn twisten die als de grendel van een woontoren zijn.” Houd dus rekening met de gevoelens van de ander. Als hij u afwijst, wacht dan een poosje en probeer het later nog eens. Dan is de „sterke stad” misschien geopend en de „grendel” van de deur tot verzoening verwijderd.

Nog een obstakel voor vrede kan zijn dat iemand bang is zijn zelfrespect te verliezen. Sommige mensen vinden het een vernedering om excuses aan te bieden of om zelfs maar met de tegenpartij te praten. Het is niet verkeerd zelfrespect belangrijk te vinden, maar neemt iemands zelfrespect echt toe als hij weigert vrede te sluiten, of wordt het juist minder? Gaat er misschien trots schuil achter deze bezorgdheid over zelfrespect?

De bijbelschrijver Jakobus laat zien dat er een verband bestaat tussen een neiging tot ruzie zoeken en trots. Nadat hij de „oorlogen” en „gevechten” die er onder sommige christenen bestaan, aan de kaak heeft gesteld, zegt hij vervolgens: „God weerstaat de hoogmoedigen, maar hij geeft onverdiende goedheid aan de nederigen” (Jakobus 4:1-3, 6). In welk opzicht is hoogmoed, of trots, een belemmering voor het sluiten van vrede?

Trots misleidt mensen en laat hen geloven dat ze beter zijn dan anderen. Trotse mensen denken dat ze de autoriteit bezitten om te beoordelen of hun medemensen goed of slecht zijn. Hoe blijkt dat? Als er onenigheid ontstaat, zien ze de tegenpartij vaak als een hopeloos geval. Trots brengt sommige mensen ertoe degenen met wie ze van mening verschillen te zien als personen die hun aandacht, laat staan een oprechte verontschuldiging, niet waard zijn. Degenen die door trots gedreven worden, laten conflicten daarom vaak voortduren in plaats van ze netjes op te lossen.

Net als een versperring het verkeer op een weg tegenhoudt, blokkeert trots vaak de stappen die tot vrede leiden. Dus als u merkt dat u niet graag moeite doet om vrede met iemand te sluiten, komt dat misschien door trots. Hoe kunt u trots overwinnen? Door het tegenovergestelde te ontwikkelen: nederigheid.

Doe precies het tegenovergestelde

De bijbel moedigt sterk aan tot nederigheid, of ootmoed. „Het gevolg van ootmoed en de vrees voor Jehovah is rijkdom en heerlijkheid en leven” (Spreuken 22:4). In Psalm 138:6 kunnen we lezen hoe God nederige en trotse personen beziet: „Jehovah is hoog, en toch ziet hij de nederige; maar de hovaardige kent hij slechts van een afstand.”

Veel mensen stellen nederigheid gelijk aan vernedering. Wereldheersers schijnen er zo over te denken. Hoewel hele volken zich aan hun wil onderwerpen, schrikken politieke leiders ervoor terug nederig hun fouten toe te geven. Spijtbetuigingen van machthebbers komen direct in het nieuws. Toen een voormalig regeringsambtenaar onlangs zijn excuses aanbood voor de fouten die hij in verband met een fatale ramp had gemaakt, haalden zijn woorden de voorpagina’s.

Volgens een woordenboek heeft nederigheid te maken met bescheiden over zichzelf denken en spreken; het tegenovergestelde hiervan is trots of hoogmoed. Nederigheid geeft dus te kennen hoe iemand zichzelf beziet, niet hoe anderen over hem denken. Nederig fouten toegeven en oprecht om vergeving vragen, is voor iemand geen vernedering; integendeel, het komt zijn reputatie juist ten goede. De bijbel zegt: „Vóór een ineenstorting is het hart van een man hovaardig, en aan heerlijkheid gaat ootmoed vooraf.” — Spreuken 18:12.

 Een waarnemer zei over politici die zich niet verontschuldigen voor hun fouten: „Jammer genoeg schijnen ze te denken dat zo’n schuldbekentenis een teken van zwakte is. Zwakke en onzekere mensen zeggen bijna nooit sorry. Het zijn de ruimhartige en moedige mensen die zich niet aangetast voelen in hun eer door te zeggen: ’Ik heb een fout gemaakt.’” Dit geldt ook voor mensen die geen politieke macht bezitten. Als u moeite doet om trots door nederigheid te vervangen, nemen uw kansen op vrede in persoonlijke geschillen enorm toe. Kijk eens hoe één familie hierachter kwam.

Een misverstand veroorzaakte spanningen tussen Julie en haar broer William. William werd zo boos op Julie en haar man, Joseph, dat hij elk contact met hen verbrak. Hij gaf zelfs alle cadeaus terug die Julie en Joseph hem in de loop der jaren hadden gegeven. Mettertijd maakte de eens hechte band tussen broer en zus plaats voor verbittering.

Maar Joseph besloot Mattheüs 5:23, 24 toe te passen. Hij probeerde zijn zwager in een geest van zachtaardigheid te benaderen en stuurde hem persoonlijke brieven waarin hij zijn excuses aanbood voor het feit dat hij hem had beledigd. Joseph spoorde zijn vrouw aan haar broer te vergeven. Na een tijd zag William dat Julie en Joseph echt vrede wilden sluiten, en zijn houding werd milder. William en zijn vrouw spraken met Julie en Joseph af om bij elkaar te komen; ze boden allemaal hun excuses aan, omhelsden elkaar en herstelden hun vriendschap.

Als u graag een persoonlijk conflict met iemand zou willen oplossen, pas dan geduldig bijbelse raad toe en doe moeite om vrede met hem te sluiten. Jehovah zal u helpen. Wat God tegen het oude Israël zei, zal ook in uw geval waar blijken te zijn: „O indien gij slechts werkelijk aandacht aan mijn geboden zoudt schenken! Dan zou uw vrede worden net als een rivier.” — Jesaja 48:18.

[Voetnoten]

[Illustraties op blz. 7]

Door excuses aan te bieden wordt vaak de vrede hersteld