Menselijke waardigheid — Een vaak geschonden recht

„Elk detail van het kampleven was weer een tree lager op de trap naar vernedering en onwaardigheid.” — MAGDALENA REUTER-KUSSEROW, OVERLEVENDE VAN EEN NAZICONCENTRATIEKAMP.

HOE gruwelijk ze ook waren, de wreedheden van de naziconcentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog waren niet het begin, noch het einde van de aanslag op menselijke waardigheid. Of we nu naar het verleden of naar het heden kijken, we kunnen duidelijk stellen dat „de trap naar vernedering en onwaardigheid” al lang bestaat en door velen belopen is.

Schending van de menselijke waardigheid blijft echter niet beperkt tot de barbaarse daden die de geschiedenis van de mens hebben bezoedeld. Vaak gebeurt het op subtielere manieren. Denk aan het kind dat geplaagd wordt met een of ander uiterlijk kenmerk. Of aan de migrant die belachelijk wordt gemaakt om bepaalde ’vreemde’ gewoonten. Of aan iemand die gediscrimineerd wordt wegens zijn huidkleur of nationaliteit. De daders zien het misschien als een grap, maar de pijn en de vernedering van degene die het mikpunt is, zijn helemaal niet grappig. — Spreuken 26:18, 19.

Wat is menselijke waardigheid?

Een woordenboek definieert waardigheid als „hoedanigheid van waardig te zijn, eigenschap of omstandigheid van eerbied te verdienen of wekken” (Grote Van Dale). Menselijke waardigheid heeft dus te maken met onze kijk op onszelf en met de manier waarop anderen ons bejegenen. Hoewel allerlei factoren van invloed kunnen zijn op onze gevoelens ten aanzien van onszelf, speelt de kijk die anderen op ons hebben of de  manier waarop ze ons behandelen een belangrijke rol in ons gevoel van eigenwaarde in het dagelijks leven.

In elke samenleving zijn arme, weerloze en kwetsbare mensen. Maar dat iemand in die omstandigheden verkeert, wil niet per se zeggen dat hij geen gevoel van waardigheid heeft. Het zijn de houding en de reacties van anderen die iemands waardigheid kunnen aantasten. De trieste realiteit is dat mensen in een ongunstige situatie gewoonlijk degenen zijn wier recht op menselijke waardigheid geminacht of zelfs met voeten getreden wordt. Hoe vaak horen we niet uitspraken zoals „ze verdienen niet beter” als het gaat om de brute manier waarop ouderen, armen en verstandelijk of lichamelijk gehandicapten soms worden behandeld!

Waarom vernederen mensen elkaar? Zal menselijke waardigheid, een fundamenteel recht, ooit een feit worden? Het volgende artikel geeft het bevredigende antwoord uit Gods Woord, de bijbel.