Betrouwbare adviezen voor het opvoeden van kinderen

„IK WAS negentien, had helemaal geen familie in de buurt en was totaal onvoorbereid”, vertelt Ruth over haar eerste zwangerschap. Als enig kind had ze nooit echt nagedacht over het ouderschap. Waar kon ze betrouwbare raad krijgen?

Jan daarentegen, nu vader van twee volwassen kinderen, vertelt: „In het begin was ik een en al zelfvertrouwen. Maar het duurde niet lang of ik besefte dat het me aan praktische kennis ontbrak.” Of ouders zich nu gelijk al machteloos voelen of al doende het spoor bijster raken, de vraag is waar ze hulp kunnen vinden bij het grootbrengen van hun kinderen.

Tegenwoordig gaan steeds meer mensen op het internet zoeken. Maar misschien vraagt u zich af hoe betrouwbaar de daar gevonden adviezen kunnen zijn. Er is alle reden om op uw hoede te zijn. Weet u echt van wie u on line raad krijgt? Hoeveel succes hebben ze met hun eigen kinderen gehad? U wilt toch voorzichtig zijn als het gaat om dingen die uw gezin betreffen? Zoals in het voorgaande artikel werd opgemerkt, pakt zelfs de raad van de deskundigen soms teleurstellend uit. Dus tot wie kunt u zich wenden?

De ultieme Bron van raad voor het opvoeden van kinderen is Jehovah God, bij wie het gezin zijn oorsprong heeft gevonden (Efeziërs 3:15). Hij is de enige echte deskundige. In zijn Woord, de bijbel, verschaft hij betrouwbaar, praktisch onderricht dat echt werkt (Psalm 32:8; Jesaja 48:17, 18). Het is echter aan ons om er iets mee te doen.

Aan verscheidene echtparen werd gevraagd te vertellen wat ze hadden geleerd bij het opvoeden van hun kinderen tot evenwichtige en godvrezende volwassenen. Volgens hen was hun succes voornamelijk het resultaat van de toepassing van bijbelse beginselen. Ze merkten dat de bijbelse raad nu nog net zo betrouwbaar is als toen de bijbel geschreven werd.

Breng tijd met hen door

Toen aan Catherine, die twee kinderen heeft, werd gevraagd aan welk advies ze het meeste had gehad, noemde ze onmiddellijk Deuteronomium 6:7. Dat vers luidt: „Gij moet ze [bijbelse beginselen] uw zoon inscherpen en erover spreken wanneer gij in uw huis zit en wanneer gij op de weg gaat en wanneer gij neerligt en wanneer gij opstaat.” Catherine besefte dat ze om die raad op te volgen, tijd met haar kinderen zou moeten doorbrengen.

’Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan’, denkt u misschien. Veel gezinnen hebben twee inkomens nodig om de eindjes aan elkaar te knopen, waardoor ouders het vaak druk hebben. Hoe kunnen ze dan meer tijd met hun kinderen doorbrengen? Torlief, wiens zoon nu zelf een gezin grootbrengt, zegt dat het erop aankomt de raad in Deuteronomium op te volgen. Neem uw kinderen overal mee naar toe en er zullen zich vanzelf gelegenheden voordoen om te praten. „Mijn zoon en ik werkten met elkaar aan klussen in en rond het huis”, vertelt Torlief. „We maakten tochten in gezinsverband. En we aten altijd samen.” Als resultaat daarvan, zo zegt hij, „had onze zoon altijd het gevoel dat hij zich vrij kon uiten”.

Maar als het nu misgaat met de communicatie en gesprekken stroef gaan verlopen? Dat gebeurt soms als de kinderen ouder worden. Ook dan kan meer tijd met hen doorbrengen helpen. Catherines man, Ken, herinnert zich dat toen hun dochter in de tienerleeftijd kwam, ze klaagde dat hij niet naar haar luisterde. Dat is een veel voorkomende klacht bij tieners. Wat kon hij doen? Ken vertelt: „Ik besloot meer tijd met haar alleen door te brengen en te praten  over haar gedachten, gevoelens en frustraties. Dat heeft echt geholpen” (Spreuken 20:5). Maar Ken gelooft dat die benadering heeft gewerkt omdat communicatie bij hen thuis niet iets nieuws was. „Mijn dochter en ik hadden altijd al een goede band,” zegt hij, „dus had ze het gevoel dat ze vrijuit met me kon praten.”

Interessant is dat een recent onderzoek heeft uitgewezen dat tieners drie keer zo vaak als hun ouders zullen zeggen dat ouders en kinderen niet genoeg tijd met elkaar doorbrengen. Dus waarom de bijbelse raad niet opgevolgd? Breng zo veel mogelijk tijd met uw kinderen door — als u vrij hebt en als u aan het werk bent, thuis en op reis, ’s ochtends als u opstaat en ’s avonds voordat u naar bed gaat. Neem hen zo mogelijk overal mee naar toe. Zoals Deuteronomium 6:7 impliceert, is tijd met uw kinderen doorbrengen onvervangbaar.

Breng hun normen en waarden bij

Mario, vader van twee kinderen, doet een soortgelijke aanbeveling: „Geef kinderen heel veel liefde, en lees hun voor.” Maar het gaat er daarbij niet alleen om dat u het intellect van uw kinderen stimuleert. U moet hun leren hoe goed van kwaad te onderscheiden. Mario voegt eraan toe: „Heb een bijbelstudie met ze.”

Met het oog daarop geeft de bijbel ouders de raad: „Maak uw kinderen niet verbitterd, maar vorm en vermaan hen bij het opvoeden zoals de Heer dat wil” (Efeziërs 6:4, De Nieuwe Bijbelvertaling). De nadruk op morele vorming ontbreekt tegenwoordig in veel gezinnen. Sommigen vinden dat de kinderen als ze ouder worden zelf kunnen bepalen aan welke normen en waarden ze zich zullen houden. Vindt u dat redelijk? Net zoals een jong lichaam goede voeding nodig heeft om sterk en gezond te worden, zo hebben een jonge geest en een jong hart goed onderricht nodig. Als uw kinderen thuis geen normen en waarden van u leren, zullen ze waarschijnlijk de opvattingen van hun klasgenoten en leraren overnemen of die van de massamedia.

De bijbel kan ouders helpen hun kinderen te leren hoe ze goed van kwaad kunnen onderscheiden (2 Timotheüs 3:16, 17). Jeff, een ervaren christelijke ouderling die twee kinderen heeft grootgebracht, raadt aan de bijbel te gebruiken om kinderen normen en waarden bij te brengen. Hij zegt: „Als je de bijbel gebruikt, helpt dat kinderen te beseffen hoe de Schepper over iets denkt, niet alleen hoe Pa en Ma erover denken. Het is ons opgevallen dat de bijbel zo’n unieke uitwerking op de geest en het hart heeft. Als er sprake was van verkeerd gedrag of onjuiste gedachten namen we de tijd om een geschikte schriftplaats te vinden. Vervolgens lieten we onder vier ogen het kind de tekst lezen. Vaak kwamen er dan tranen. Dat verbaasde ons. De bijbel maakte meer indruk dan alle woorden of daden die wij hadden kunnen bedenken.”

Hebreeën 4:12 legt uit: „Het woord van God is levend en oefent kracht uit . . . en het kan gedachten en bedoelingen van het hart onderscheiden.” De boodschap van de bijbel geeft dan ook niet louter de persoonlijke meningen of ervaringen weer van de mensen die God als zijn schrijvers gebruikte, maar maakt duidelijk hoe God zelf over morele kwesties denkt. Daarin schuilt het verschil met alle andere adviezen. Door de bijbel te gebruiken om uw kinderen te onderwijzen, helpt u hen zich Gods zienswijze over dingen eigen te maken. Uw opleiding legt meer gewicht in de schaal en de kans is groter dat u het hart van uw kind bereikt.

De reeds eerder genoemde Catherine is het daarmee eens. Ze zegt: „Hoe moeilijker de situatie was, des te meer zochten we raad in Gods Woord — en het werkte!” Kunt u meer gebruik maken van de bijbel als u uw kinderen leert hoe goed van kwaad te onderscheiden?

Wees redelijk

De apostel Paulus wijst op nog een belangrijk beginsel dat nuttig is bij het grootbrengen van kinderen. Hij gaf zijn medechristenen de raad: „Laat uw redelijkheid aan alle mensen bekend worden” (Filippenzen 4:5). Dat houdt natuurlijk ook in dat we onze kinderen laten zien dat wij redelijk zijn. En vergeet niet dat redelijkheid „de wijsheid van boven” weerspiegelt. — Jakobus 3:17.

 Maar welke rol speelt redelijkheid bij de opvoeding van onze kinderen? Terwijl we hun alle mogelijke hulp geven, schrijven we hun niet voor wat ze moeten doen. De eerder geciteerde Mario bijvoorbeeld is een van Jehovah’s Getuigen en hij vertelt: „We hebben onze kinderen altijd de doop, de volletijddienst en andere geestelijke doelen voor ogen gehouden. Maar we maakten wel duidelijk dat als het zover was, zij zelf een keuze moesten maken.” Het resultaat? Hun kinderen dienen nu allebei als fulltimepredikers.

De bijbel waarschuwt vaders in Kolossenzen 3:21: „Tergt uw kinderen niet, zodat zij niet moedeloos worden.” Catherine hecht veel waarde aan dat vers. Als het geduld van ouders op raakt, zouden ze makkelijk boos of veeleisend kunnen worden. Maar, zegt ze, „eis niet zo veel van uw kind als u van uzelf verwacht”. Ook Catherine is een van Jehovah’s Getuigen, en ze vervolgt: „Zorg ervoor dat het dienen van Jehovah iets prettigs is.”

De eerder genoemde Jeff maakt deze praktische opmerking: „Toen onze kinderen ouder werden, zei een goede vriend tegen ons dat hij besefte hoe vaak hij nee had moeten zeggen op de verzoeken van zijn kinderen. Dat was frustrerend voor hen en gaf hun het gevoel te kort gedaan te worden. Hij gaf ons de raad dat te vermijden door naar mogelijkheden te zoeken om ja te zeggen.

We vonden dat een goed advies”, zegt Jeff. „We gingen voor onze kinderen op gelegenheden letten om dingen met anderen te doen onder omstandigheden die we goedkeurden. We gingen dus bijvoorbeeld naar hen toe en zeiden: ’Weet je dat die-en-die iets gaat doen? Waarom ga je niet mee?’ Of als de kinderen ons vroegen ergens met ze heen te gaan, dan zetten we onszelf daartoe aan, ook als we moe waren. Al was het alleen maar omdat we dan geen nee hoefden te zeggen.” Dat is waar het bij redelijkheid om gaat — fair zijn, attent, en toegeeflijk zonder te schipperen met bijbelse beginselen.

Doe uw voordeel met betrouwbare adviezen

De meesten van deze echtparen hebben nu kleinkinderen. Ze vinden het fijn te zien dat diezelfde bijbelse beginselen hun kinderen helpen goede ouders te zijn. Kunt u uw voordeel doen met de raad uit de bijbel?

Toen Ruth, die in het begin werd genoemd, een kind kreeg, voelden zij en haar man zich soms hulpeloos. Maar daar was geen reden voor, want ze beschikten over de superieure raad uit Gods Woord, de bijbel. Jehovah’s Getuigen hebben heel wat uitstekende publicaties voor bijbelstudie uitgegeven waar ouders veel aan kunnen hebben, zoals Lessen van de Grote Onderwijzer, Mijn boek met bijbelverhalen, Wat jonge mensen vragen — Praktische antwoorden en De grootste mens die ooit heeft geleefd. Torlief, de man van Ruth, zegt: „Tegenwoordig hebben ouders een schat aan bijbelse raad voor het grijpen. Als ze daar gebruik van maken, beschikken ze op alle terreinen van het leven over hulp bij het grootbrengen van een kind.”

 [Kader/Illustratie op blz. 5]

Wat de DESKUNDIGEN zeggen . . . wat de BIJBEL zegt

Over genegenheid tonen:

In The Psychological Care of Infant and Child (1928) gaf dr. John Broadus Watson ouders de raad hun kinderen „nooit te knuffelen en te kussen”. „Neem ze nooit op schoot.” Maar recenter wezen de doctoren Vera Lane en Dorothy Molyneaux er in het blad Our Children (maart 1999) op dat „uit onderzoek blijkt dat als jonge kinderen nooit worden aangeraakt en ze geen blijken van genegenheid krijgen, ze vaak niet goed groeien”.

In Jesaja 66:12 wordt daarentegen van God gezegd dat hij zijn liefde voor zijn volk toont met uitingen van ouderlijke liefde. En toen Jezus’ discipelen mensen ervan probeerden te weerhouden kleine kinderen bij hem te brengen, wees hij hen terecht met de woorden: „Laat de jonge kinderen bij mij komen; tracht niet hen tegen te houden.” Daarop „nam [hij] de kinderen in zijn armen en ging hen zegenen”. — Markus 10:14, 16.

Over het bijbrengen van normen en waarden:

In 1969 beklemtoonde dr. Bruno Bettelheim in een artikel in het New York Times Magazine dat een kind „het recht [heeft] zijn eigen meningen te vormen, niet beïnvloed door autoritair gepreek [van zijn ouders] maar alleen door zijn eigen directe ervaring met het leven”. Maar bijna dertig jaar later erkende dr. Robert Coles, auteur van The Moral Intelligence of Children (1997): „Kinderen hebben grote behoefte aan een doel en leiding in het leven, een stel normen en waarden” die goedgekeurd zijn door hun ouders en andere volwassenen.

Spreuken 22:6 spoort ouders aan: „Leid een knaap op overeenkomstig de weg voor hem; ook als hij oud wordt, zal hij er niet van afwijken.” Het Hebreeuwse woord dat met ’opleiden’ vertaald is, betekent ook „in gang zetten” en duidt hier op het beginnen met het onderrichten van de kleine. Ouders worden dus aangemoedigd al heel vroeg te beginnen met het onderwijzen van normen en waarden aan hun kinderen (2 Timotheüs 3:14, 15). Wat ze in die vormingsjaren leren, zal hun waarschijnlijk bijblijven.

Over straffen:

Dr. James Dobson schreef in The Strong-Willed Child (1978): „Lichamelijke straf gegeven door een liefdevolle ouder is een onderwijsinstrument waarmee kinderen van schadelijk gedrag worden weerhouden.” Maar in een artikel ontleend aan de zevende druk van het populaire boek Baby and Child Care (1998) zei dr. Benjamin Spock: „Een pak voor de broek leert kinderen dat iemand die ouder en sterker is zijn zin kan doordrijven, of hij nu gelijk heeft of niet.”

De bijbel zegt over het toedienen van straf: „De roede en terechtwijzing, die geven wijsheid” (Spreuken 29:15). Maar niet alle kinderen hoeven lichamelijk gestraft te worden. Spreuken 17:10 (Groot Nieuws Bijbel) vertelt ons: „Eén verwijt maakt op een verstandige meer indruk dan honderd stokslagen uitrichten bij een dwaas.”

[Illustratie]

Gebruik de bijbel om het hart te bereiken

[Illustratie op blz. 7]

Verstandige ouders organiseren ontspanning voor hun kinderen