De opkomst en val van ’deskundigen’

ZOEK op het internet naar adviezen voor het opvoeden van kinderen en u kunt makkelijk miljoenen hits krijgen. Zou u al die informatie doornemen, dan zou uw kind nog voordat u ermee klaar was waarschijnlijk al volwassen zijn en op eigen benen staan.

Waar gingen ouders te rade vóór de dagen van de kinderarts, de kinderpsycholoog en het internet? Over het algemeen bij hun familie. Moeders, vaders, ooms en tantes waren bereid en in staat goede raad, financiële hulp en babysitservice te bieden. Maar in veel landen zijn zulke nauwe familiebanden bijna totaal verbroken door een massale volksverhuizing van het platteland naar de stad. Het gebeurt nu maar al te vaak dat vaders en moeders de moeilijke taak van het ouderschap alleen moeten zien te klaren.

Dat is ongetwijfeld één reden waarom de moderne kinderverzorgingsindustrie zo snel is gegroeid. Een andere reden is het wijdverbreide geloof in de wetenschap. Tegen het einde van de negentiende eeuw raakte het Amerikaanse publiek er al van overtuigd dat de wetenschap elk aspect van het menselijk leven kon verbeteren. Waarom dan niet de opvoeding van kinderen? Dus toen het Amerikaanse Nationale Congres van Moeders in 1899 openlijk „de incompetentie van ouders” betreurde, verscheen er al snel een hele stoet ’wetenschappelijk deskundigen’ op het toneel. Ze beloofden dat ze wanhopige vaders en moeders wegwijs zouden maken.

Ouderschap volgens de boeken

Maar wat hebben die deskundigen bereikt? Zijn de ouders van vandaag minder bezorgd en beter toegerust om hun kinderen op te voeden dan die van vroeger? Volgens een recente enquête in Groot-Brittannië niet. Die onthulde dat zo’n 35 procent van de ouders met kleine kinderen nog steeds op zoek is naar raad waar ze vertrouwen in kunnen hebben. Anderen vinden dat ze geen andere keus hebben dan op hun eigen instinct af te gaan.

In haar boek Raising America: Experts, Parents, and a Century of Advice About Children bestudeert Ann Hulbert de geschiedenis van de professionele literatuur over kinderopvoeding. Hulbert, die zelf twee kinderen heeft, wijst erop dat niet veel bevindingen van de deskundigen wetenschappelijk onderbouwd zijn. In plaats daarvan blijkt hun raad meer beïnvloed te zijn door wat ze in hun eigen leven hebben meegemaakt dan door objectieve gegevens. Achteraf bezien lijkt veel van wat ze geschreven hebben modieus, tegenstrijdig en soms gewoonweg bizar.

Dus hoe staat het er nu met ouders voor? Eerlijk gezegd zijn veel ouders het spoor bijster doordat ze met meer adviezen, meningen en tegenstrijdigheden geconfronteerd worden dan ooit. Maar niet iedereen heeft het gevoel hulpeloos rond te dobberen. Overal ter wereld hebben ouders nog steeds profijt van een oude bron van wijsheid die vol staat met betrouwbare adviezen, zoals uit het volgende artikel zal blijken.