’Bekleed u met nederigheid’

DE MAN was uit een belangrijke stad afkomstig. Hij bezat door geboorte het Romeinse burgerrecht en kwam waarschijnlijk uit een voorname familie. Wat de man, Saulus, aan opleiding had ontvangen, behoorde tot het beste wat er in de eerste eeuw van onze jaartelling beschikbaar was. Hij sprak op z’n minst twee talen en behoorde tot een bekende Joodse religieuze groepering: de farizeeën.

Saulus moet geleerd hebben op het gewone volk neer te zien en prat te gaan op zijn eigen rechtvaardigheid (Lukas 18:11, 12; Handelingen 26:5). Zijn medefarizeeën namen een superieure houding aan en hielden van aanzien en vleiende titels (Mattheüs 23:6, 7; Lukas 11:43). We kunnen ervan uitgaan dat de omgang met zulke mensen Saulus arrogant heeft gemaakt. We weten dat hij de christenen hevig vervolgde. Jaren later, als de apostel Paulus, noemde hij zijn jongere ik „een lasteraar en een vervolger en een onbeschaamd mens”. — 1 Timotheüs 1:13.

Maar zoals gezegd werd Saulus een christen, de apostel Paulus, en zijn persoonlijkheid onderging een complete verandering. Als apostel verklaarde hij nederig dat hij „de allerminste van alle heiligen” was (Efeziërs 3:8). Hij was een succesvol evangelieprediker maar gaf zichzelf daar niet de eer van, nee, hij gaf God alle eer (1 Korinthiërs 3:5-9; 2 Korinthiërs 11:7). Het was deze Paulus die zijn medechristenen aanspoorde: ’Bekleed u met tedere ontferming, goedheid, nederigheid, zachtheid en geduld.’ — Kolossenzen 3:12, Willibrordvertaling; wij cursiveren.

Is die raad in onze 21ste eeuw nog steeds van toepassing? Loont het om nederig te zijn? Kan nederigheid echt een teken zijn van kracht?

 Is de almachtige Schepper nederig?

Een bespreking van nederigheid zou onvolledig zijn als Gods zienswijze buiten beschouwing werd gelaten. Waarom? Omdat hij onze Soeverein en Schepper is. In tegenstelling tot hem moeten wij onze beperkingen erkennen. We zijn van hem afhankelijk. „Wat de Almachtige aangaat, wij hebben hem niet doorgrond; hij is verheven in kracht”, zei Elihu, een wijs man uit de oudheid (Job 37:23). We hoeven maar over het onmetelijke, ons omringende heelal na te denken of we worden nederig gestemd! „Heft uw ogen naar omhoog en ziet”, nodigt de profeet Jesaja ons uit. „Wie heeft deze dingen geschapen? Het is Degene die het heerleger daarvan zelfs naar het getal uitleidt, ze alle zelfs bij name roept. Vanwege de overvloed van dynamische energie, en omdat hij sterk is in kracht, ontbreekt er niet één aan.” — Jesaja 40:26.

Maar Jehovah God is niet alleen almachtig, hij is ook nederig. Koning David zei in gebed tegen hem: „Gij zult mij uw schild van redding geven, en het is uw deemoed die mij groot maakt” (2 Samuël 22:36). God is deemoedig of nederig in de zin dat hij zorg en aandacht heeft voor nederige mensen die proberen te doen wat hij vraagt en hun dan ook barmhartigheid betoont. Jehovah bukt zich als het ware vanuit de hemel om godvrezende mensen goed te doen. — Psalm 113:5-7.

Jehovah hecht er bovendien veel waarde aan dat zijn aanbidders nederig zijn. De apostel Petrus schreef: „God weerstaat de hoogmoedigen, maar hij geeft onverdiende goedheid aan de nederigen” (1 Petrus 5:5). Een Bijbelschrijver zei over Gods kijk op trots: „Iedereen die trots van hart is, is iets verfoeilijks voor Jehovah” (Spreuken 16:5). Maar hoe kan nederigheid een teken zijn van kracht?

Wat nederigheid niet is

Nederig zijn is niet hetzelfde als vernederd zijn. In sommige oude culturen dacht men bij een ’nederig persoon’ aan een slaaf: een kruiperig, meelijwekkend en beklagenswaardig individu. De Bijbel legt dat verband niet. Daarin wordt juist beklemtoond dat nederigheid of ootmoed iemand tot eer strekt. De wijze spreukendichter zei bijvoorbeeld: „Het gevolg van ootmoed en de vrees voor Jehovah is rijkdom en heerlijkheid en leven” (Spreuken 22:4). En in Psalm 138:6 lezen we: „Jehovah is hoog, en  toch ziet hij de nederige; maar de hovaardige kent hij slechts van een afstand.”

Dat iemand nederig is, wil niet zeggen dat hij geen bekwaamheden heeft of niets tot stand brengt. Jezus Christus bijvoorbeeld heeft nooit beweerd dat hij niet Jehovah’s eniggeboren Zoon was en ook deed hij het nooit voorkomen alsof zijn aardse bediening onbelangrijk was (Markus 14:61, 62; Johannes 6:51). Maar Jezus gaf er blijk van nederig te zijn door zijn Vader de eer te geven voor zijn werken en door zijn kracht te gebruiken om anderen te helpen en te dienen in plaats van hen te overheersen en te onderdrukken.

Een teken van kracht

Jezus Christus werd ongetwijfeld bij zijn tijdgenoten bekend door zijn „krachtige werken” (Handelingen 2:22). Toch bezagen sommige hem als „de geringste der mensen” (Daniël 4:17). Hij leidde niet alleen een bescheiden leven maar wees ook herhaaldelijk op de waarde van nederigheid (Lukas 9:48; Johannes 13:2-16). Maar zijn nederigheid maakte hem niet tot een zwakkeling. Onbevreesd verdedigde hij de naam van zijn Vader en volbracht hij zijn bediening (Filippenzen 2:6-8). In de Bijbel wordt Jezus afgebeeld als een moedige leeuw (Openbaring 5:5). Uit Jezus’ voorbeeld blijkt dat nederigheid te verenigen is met morele kracht en karaktervastheid.

Als wij zelf proberen echte nederigheid aan te kweken, merken we dat dat heel wat moeite kost. Het houdt onder andere in ons altijd aan Gods wil te onderwerpen in plaats van de weg van de minste weerstand te kiezen of aan vleselijke neigingen toe te geven. Nederigheid ontwikkelen vereist morele kracht, want we moeten persoonlijke belangen opzijzetten om onzelfzuchtig Jehovah en de belangen van anderen te dienen.

De voordelen van nederigheid

Nederige mensen zijn niet trots of verwaand. Een nederige houding komt voort uit een realistische beoordeling van onszelf, van onze sterke en zwakke punten, onze successen en mislukkingen. Paulus gaf in dit opzicht goede raad toen hij schreef: „Ik [zeg] tot een ieder onder u, niet meer van zichzelf te denken dan nodig is, maar met een gezond verstand te denken” (Romeinen 12:3). Wie die raad opvolgt, geeft blijk van nederigheid.

We tonen ook nederigheid als we in alle oprechtheid de belangen van anderen zwaarder laten wegen dan die van onszelf. Onder inspiratie moedigde Paulus christenen aan: „Geef niet toe aan partijzucht en ijdelheid, maar beschouw in alle nederigheid de ander als hoger dan uzelf” (Filippenzen 2:3, WV; wij cursiveren). Dat strookt met wat Jezus zijn volgelingen gebood: „De grootste onder u moet . . . uw dienaar zijn. Al wie zich verhoogt, zal vernederd worden, en al wie zich vernedert, zal verhoogd worden.” — Mattheüs 23:11, 12.

Nederigheid heeft inderdaad tot gevolg dat we in Gods ogen verhoogd worden. De discipel Jakobus benadrukte dat toen hij schreef: „Vernedert u in de ogen van Jehovah en hij zal u verhogen” (Jakobus 4:10). Wie zou er nu niet door God verhoogd willen worden?

Een gebrek aan nederigheid heeft tot veel verwarring en onenigheid onder afzonderlijke mensen en groepen van mensen geleid. Nederigheid daarentegen werpt goede resultaten af. We kunnen daardoor Gods goedkeuring genieten, wat ons een fijn gevoel geeft (Micha 6:8). We kunnen innerlijke vrede hebben, want  iemand die nederig is, zal eerder gelukkig en tevreden zijn dan iemand die hoogmoedig is (Psalm 101:5). We worden voor gezinsleden, vrienden, collega’s en anderen makkelijker en prettiger in de omgang. Nederige mensen worden niet onaangenaam en veeleisend, wat makkelijk tot woede, een verwijdering, wrok en bitterheid kan leiden. — Jakobus 3:14-16.

Nederigheid aankweken is dus een uitstekende manier om goede betrekkingen met anderen te onderhouden. Het kan ons helpen weerstand te bieden aan de druk van een zelfzuchtige, prestatiegerichte wereld. Met Gods hulp slaagde de apostel Paulus erin zijn aanvankelijke arrogantie en trots te overwinnen. Zo zullen ook wij als we verstandig zijn, elke neiging tot hoogmoed de kop indrukken en niet denken dat we beter zijn dan anderen. „Trots komt vóór een ineenstorting, en een hoogmoedige geest vóór struikeling”, waarschuwt de Bijbel (Spreuken 16:18). Als we het voorbeeld van Paulus volgen en zijn raad ter harte nemen, merken we hoe wijs het is ’ons te bekleden met nederigheid’. — Kolossenzen 3:12, WV.

[Illustratie op blz. 4]

Paulus slaagde erin zijn arrogantie en trots te overwinnen

[Illustratie op blz. 7]

Nederigheid helpt ons goede betrekkingen met anderen te onderhouden

[Illustratieverantwoording op blz. 5]

Anglo-Australian Observatory/David Malin Images