1, 2. (a) Hoe definiëren velen succes? (b) Hoe kun je erachter komen wat jouw kijk op succes is?

WAT betekent het succesvol te zijn in het leven? Stel die vraag aan verschillende personen en je zult merken dat je allerlei antwoorden krijgt. Veel mensen definiëren succes bijvoorbeeld in termen van wat ze hebben bereikt in materieel opzicht, in hun vak of op academisch gebied. Anderen noemen ook relaties: hoe goed de band is met hun gezin, vrienden of collega’s. Iemand die God dient, zou succes zelfs in verband kunnen brengen met een verantwoordelijke positie in de gemeente of wat hij in de velddienst bereikt heeft.

² Om te weten wat jouw kijk op succes is, zou je de namen kunnen opschrijven van enkele personen die je succesvol vindt; de mensen die je het meest bewondert en respecteert. Wat zijn het voor mensen? Zijn ze rijk of beroemd? Zijn ze belangrijk? Uit het antwoord kan blijken wat er in je hart leeft, en dat kan een grote invloed hebben op de keuzes die je maakt en de doelen die je wilt bereiken (Luk. 6:45).

3. (a) Wat moest Jozua doen om zijn weg succesvol te maken? (b) Wat gaan we nu bespreken?

³ Het belangrijkste is dat Jehovah ons als succesvol beziet, want ons leven hangt van zijn goedkeuring af. Toen hij Jozua de belangrijke toewijzing gaf de Israëlieten het beloofde land binnen te leiden, zei hij dat Jozua de Wet van Mozes „dag en nacht” moest lezen en precies moest doen wat erin stond. Jehovah verzekerde hem: „Dan zult gij uw weg succesvol maken en dan zult gij wijs handelen” (Joz. 1:7, 8). Jozua bleek inderdaad succesvol te zijn. En wij? Hoe kunnen we erachter komen of onze kijk op succes overeenkomt met die van God? Laten we eens het leven van twee mannen uit de Bijbel bekijken.

4. Waarom kan er gezegd worden dat Salomo succesvol was?

⁴ In veel opzichten had Salomo een bijzonder geslaagd leven. Dat kwam doordat hij een tijdlang Jehovah vreesde en gehoorzaamde, en daarvoor werd hij rijk gezegend. Toen Salomo van Jehovah een verzoek mocht doen, vroeg hij om wijsheid om het volk te leiden. Vervolgens zegende Jehovah hem met wijsheid én rijkdom. (Lees 1 Koningen 3:10-14.) Zijn wijsheid was „overvloediger dan de wijsheid van alle oosterlingen en dan al de wijsheid van Egypte”. Zijn roem werd bekend „in alle natiën rondom” (1 Kon. 4:30, 31). En hij was zo rijk dat alleen al zijn jaarlijkse inkomsten aan goud ruim 22 ton bedroegen! (2 Kron. 9:13) Hij blonk uit in de diplomatie, bouw en handel. Zolang hij Jehovah gehoorzaamde, was hij succesvol (2 Kron. 9:22-24).

5. Wat zei Salomo over mensen die succesvol zijn?

⁵ Uit wat Salomo in het boek Prediker schreef, blijkt dat hij niet misleid werd door de gedachte dat alleen rijke of prominente mensen succes hebben en gelukkig zijn. Hij schreef: „Ik ben te weten gekomen dat er voor hen niets beters is dan zich te verheugen en goed te doen tijdens zijn leven; en ook dat ieder mens eet en inderdaad drinkt en het goede ziet voor al zijn harde werk. Het is de gave Gods” (Pred. 3:12, 13). En hij besefte dat die goede dingen pas echt waarde hebben als je Gods goedkeuring hebt, als je een goede band met hem hebt. Terecht merkte hij op: „Het slot van de zaak, nu alles is gehoord, is: Vrees de ware God en onderhoud zijn geboden. Want dit is de gehele verplichting van de mens” (Pred. 12:13).

6. Wat leert Salomo’s voorbeeld ons over succes?

⁶ Salomo wandelde jarenlang in de vrees voor God. We lezen: „En Salomo bleef Jehovah liefhebben door in de inzettingen van zijn vader David te wandelen” (1 Kon. 3:3). Dat klinkt succesvol, vind je niet? Op Gods aanwijzing bouwde hij een prachtige tempel voor de ware aanbidding en schreef hij drie Bijbelboeken. Het is niet waarschijnlijk dat wij zoiets zullen doen, maar het voorbeeld dat Salomo gaf toen hij God trouw was, kan ons wel helpen te bepalen wat echt succes is en dat vervolgens ook te bereiken. Salomo schreef onder inspiratie dat rijkdom, wijsheid, roem en macht — de dingen waaraan de meeste mensen succes afmeten — zinloos zijn. Dat soort dingen zijn doelloos, „een najagen van wind”. Je hebt misschien wel gemerkt dat mensen die gek zijn op rijkdom steeds meer willen. Ook maken ze zich vaak zorgen over wat ze al hebben. En op een dag zal hun rijkdom naar anderen gaan. (Lees Prediker 2:8-11, 17; 5:10-12.)

7, 8. Hoe werd Salomo ontrouw, en wat was het gevolg?

⁷ Salomo week later af van de goede weg. „Nu geschiedde het toen Salomo oud werd, dat zijn eigen vrouwen zijn hart tot het volgen van andere goden hadden geneigd; en zijn hart bleek niet onverdeeld met Jehovah, zijn God, te zijn, zoals het hart van zijn vader David. (...) Salomo ging doen wat slecht was in de ogen van Jehovah” (1 Kon. 11:4-6).

⁸ Jehovah was terecht verontwaardigd en zei tegen Salomo: „Omdat (...) gij mijn verbond en mijn inzettingen die ik u als een gebod had opgelegd, niet hebt gehouden, zal ik zonder mankeren het koninkrijk van u afscheuren, en ik zal het stellig aan uw knecht geven” (1 Kon.  11:11). Wat een tragische afloop! Hoewel Salomo in veel opzichten succesvol was geweest, stelde hij Jehovah later teleur. Op het belangrijkste terrein in het leven — trouw aan God — faalde hij. We kunnen ons allemaal afvragen: ben ik vastbesloten van Salomo’s ervaring te leren en een succes te maken van mijn leven?

9. Werd Paulus naar wereldse maatstaven als succesvol bezien? Leg dat uit.

⁹ Het leven van Paulus was heel anders dan dat van Salomo. Voor hem geen ivoren troon of koninklijke banketten, maar honger, dorst, kou en naaktheid (2 Kor. 11:24-27). Nadat hij Jezus als de Messias had aanvaard, verloor hij zijn eervolle positie in de Joodse religie. De Joodse religieuze leiders haatten hem zelfs. Hij werd gevangengezet, gegeseld, kreeg stokslagen en werd gestenigd. Hij en zijn medechristenen werden beschimpt, vervolgd en belasterd. „Wij zijn geworden als het uitschot der wereld, het uitvaagsel van alle dingen, tot nu toe”, schreef hij (1 Kor. 4:11-13).

10. Waarom kan het geleken hebben dat Paulus succes afwees?

¹⁰ Als jonge man leek Paulus (toen nog Saulus) alles mee te hebben. Hij kwam waarschijnlijk uit een voorname familie en studeerde bij Gamaliël, een gerespecteerd leraar. Later schreef hij: „Ik maakte grotere vorderingen in het judaïsme dan velen van mijn leeftijd” (Gal. 1:14). Hij sprak vloeiend Hebreeuws en Grieks en hij bezat het Romeinse burgerschap, dat hem zeer begeerde privileges en rechten gaf. Als hij ervoor had gekozen die succesvolle carrière voort te zetten, zou hij vermoedelijk veel aanzien en financiële zekerheid hebben gekregen. Maar hij koos voor iets wat velen, misschien zelfs sommige familieleden, complete waanzin vonden. Waarom?

11. Waar hechtte Paulus veel waarde aan, en wat was zijn doel? Waarom?

¹¹ Paulus hield van Jehovah en wilde liever zijn goedkeuring hebben dan rijkdom en prominentie. Toen hij nauwkeurige kennis van de waarheid kreeg, ging hij de waarde beseffen van dingen waar de meeste mensen geen aandacht voor hebben, zoals de losprijs, de bediening en de hoop op leven in de hemel. Hij begreep dat er een strijdvraag opgelost moest worden. Satan had beweerd dat hij mensen ervan af kon brengen God te dienen (Job 1:9-11; 2:3-5). Paulus was vastbesloten God trouw te blijven en te volharden in de ware aanbidding, welke beproevingen er ook op zijn pad kwamen.  Dat is een doel dat niet aansluit bij de wereldse kijk op succes.

12. Waarom heb jij je hoop op God gevestigd?

¹² Ben jij net zo vastbesloten als Paulus? Het is niet altijd makkelijk trouw te blijven, maar we weten dat het Jehovah’s zegen en goedkeuring brengt, en dat maakt iemand echt succesvol (Spr. 10:22). We hebben er nu voordeel van, en in de toekomst kunnen we zeker zegeningen verwachten. (Lees Markus 10:29, 30.) Daarom hebben we alle reden om onze hoop „niet op onzekere rijkdom te vestigen, maar op God, die ons alle dingen rijkelijk verschaft om ervan te genieten”. We ’leggen voor onszelf een voortreffelijk fundament voor de toekomst veilig als een schat weg, opdat we het werkelijke leven stevig mogen vastgrijpen’ (1 Tim. 6:17-19). We kunnen er absoluut zeker van zijn dat we over honderd jaar, duizend jaar of nog meer, kunnen terugkijken en zeggen: „Ik heb echt een succes gemaakt van mijn leven!”

13. Welke raad gaf Jezus over het vergaren van schatten?

¹³ Jezus zei: „Vergaart u niet langer schatten op de aarde, waar mot en roest ze verteren en waar dieven inbreken en stelen. Vergaart u veeleer schatten in de hemel, waar noch mot noch roest ze verteren en waar dieven niet inbreken en stelen. Want waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn” (Matth. 6:19-21).

14. Waarom is het niet verstandig op aardse schatten uit te zijn?

¹⁴ Iemands schat kan meer zijn dan alleen maar geld. In zekere zin kan het alles omvatten waarover Salomo schreef en dat volgens mensen succes betekent: prestige, roem of macht. Jezus maakte hetzelfde duidelijk als wat Salomo in het boek Prediker zei: wereldse schatten zijn niet blijvend. Zoals je waarschijnlijk wel hebt gezien, zijn dat soort schatten vergankelijk en verdwijnen ze makkelijk. Professor F. Dale Bruner schrijft erover: „Het is algemeen bekend dat roem vluchtig is. De held van vandaag is de loser van morgen. De klapper van dit jaar is het fiasco van volgend jaar. (...) [Jezus] houdt van mensen. Hij geeft ze de dringende raad de onherroepelijke wanhoop te vermijden die het gevolg is van tijdelijke glorie. Het gaat voorbij. Jezus wil niet dat discipelen teleurgesteld worden. ’Elke dag draait de wereld iemand de rug toe die even daarvoor nog met open armen werd ontvangen.’” De meeste mensen zullen het met die woorden eens zijn, maar velen laten niet toe dat die realiteit hun levenshouding verandert. En jij?

15. Naar wat voor succes moeten we streven?

¹⁵ Sommige religieuze leiders verkondigen dat het verkeerd is succes na te streven en dat alle pogingen om te slagen in de kiem gesmoord moeten worden.  Maar Jezus veroordeelde die pogingen niet. Hij moedigde zijn discipelen juist aan hun inspanningen op een ander doel te richten; hij spoorde ze aan onvergankelijke „schatten in de hemel” te vergaren. Onze belangrijkste wens moet zijn in Jehovah’s ogen succes te hebben. Jezus’ woorden herinneren ons eraan dat we kunnen kiezen wat we willen nastreven. Maar het is een feit dat we najagen wat in ons hart is, wat we belangrijk vinden.

16. Waar kunnen we alle vertrouwen in hebben?

¹⁶ Als we het belangrijk vinden Jehovah blij te maken, kunnen we erop vertrouwen dat hij voor ons zal zorgen. Misschien laat hij toe dat we tijdelijk honger of dorst lijden, zoals Paulus dat meemaakte (1 Kor. 4:11). Toch kunnen we alle vertrouwen hebben in Jezus’ verstandige raad: „Weest dus nooit bezorgd en zegt niet: ’Wat zullen wij eten?’, of: ’Wat zullen wij drinken?’, of: ’Wat zullen wij aantrekken?’ Want al deze dingen streven de natiën vurig na. Want uw hemelse Vader weet dat gij al deze dingen nodig hebt. Blijft dan eerst het koninkrijk en Zijn rechtvaardigheid zoeken, en al deze andere dingen zullen u worden toegevoegd” (Matth. 6:31-33).

17, 18. (a) Waar is echt succes van afhankelijk? (b) Waar hangt succes niet van af?

¹⁷ Een belangrijk punt is: echt succes hangt niet af van wat we in de ogen van de wereld bereikt hebben. Het is niet af te meten aan een bepaalde verantwoordelijkheid in de christelijke regeling. Maar zo’n voorrecht kan wel in verband worden gebracht met wat de eigenlijke basis is voor succes: onze gehoorzaamheid en trouw aan God. Hij verzekert ons: „Wat (...) van beheerders wordt verwacht is, dat elkeen getrouw wordt bevonden” (1 Kor. 4:2). En we moeten erin volharden trouw te zijn. Jezus zei: „Wie echter heeft volhard tot het einde, die zal gered worden” (Matth. 10:22). Je zult het ermee eens zijn dat gered worden een duidelijk bewijs van succes is.

¹⁸ Met het voorgaande in gedachten kun je zien dat trouw aan God geen verband houdt met prominentie, opleiding, financiële positie of sociale status. Trouw is ook niet afhankelijk van intelligentie, talent of vaardigheden. In welke omstandigheden we ook zijn, we kunnen God trouw zijn. Sommigen van Gods aanbidders uit de eerste eeuw waren rijk, anderen waren arm. Aan de eerste groep gaf Paulus de toepasselijke raad „goed te doen, rijk te zijn in voortreffelijke werken, vrijgevig te zijn, mededeelzaam”. Zowel rijken als armen konden ’het werkelijke leven stevig vastgrijpen’ (1 Tim. 6:17-19). Dat is nu ook zo. We hebben allemaal dezelfde mogelijkheid en dezelfde verantwoordelijkheid: we moeten trouw blijven en ’rijk zijn in voortreffelijke werken’. Dan hebben we in de ogen van onze Schepper succes en weten we dat we hem blij maken (Spr. 27:11).

19. Wat is je vaste besluit als het om succes gaat?

¹⁹ Je hebt je omstandigheden misschien niet helemaal in de hand, maar je kunt wel bepalen hoe je ermee omgaat. Probeer onder alle omstandigheden trouw te zijn. Het is de moeite waard. Heb het vertrouwen dat Jehovah je rijk zal zegenen — nu en voor altijd. Vergeet nooit wat Jezus tegen gezalfde christenen zei: „Bewijs dat gij getrouw zijt, zelfs tot de dood, en ik zal u de kroon des levens geven” (Openb. 2:10). Dat is pas echt succes!