HET is vroeg in de ochtend als de vrouw de voordeur opendoet. Er ligt een pakketje op de stoep. Ze pakt het op en kijkt om zich heen: niemand te zien. Een onbekende moet het daar ’s nachts neergelegd hebben. Ze begint het te openen maar stapt dan snel naar binnen en sluit de deur. Het is een levering verboden Bijbelse lectuur! Ze houdt het pakketje dicht tegen zich aan en bedankt Jehovah voor het kostbare geestelijke voedsel.

Zulke taferelen kwamen voor in de jaren dertig in Duitsland. Toen de nazi’s in 1933 aan de macht kwamen, werd het werk van Jehovah’s Getuigen in een groot deel van het land verboden. „We waren ervan overtuigd dat de verkondiging van Jehovah’s naam niet aan banden gelegd kon worden door een verbod van mensen”, zegt Richard Rudolph, die nu over de honderd is. * „Bijbelse lectuur was heel belangrijk voor onze studie en de velddienst. Maar er was moeilijk aan te komen vanwege het verbod. We vroegen ons af hoe het werk verder zou gaan.” Richard kwam er al gauw achter dat hij op een heel ongebruikelijke manier hulp kon bieden. Dat zou gebeuren in de schaduwen van de bergen (Recht. 9:36).

Als je de Elbe stroomopwaarts volgt, kom je uiteindelijk in het Reuzengebergte, op de grens tussen Tsjechië en Polen. Hoewel de toppen niet veel hoger reiken dan 1600 meter, wordt het gebergte ook wel het Arctische eiland midden in Europa genoemd. De helft van het jaar ligt er zo’n drie meter sneeuw op de bergen. Degenen die het grillige weer daar onderschatten, kunnen overvallen worden door dichte mist, die rond de bergtoppen plotseling kan opkomen.

Door de eeuwen heen is deze bergketen een natuurlijke grens geweest tussen regio’s, koninkrijken en landen. Omdat het verraderlijke terrein moeilijk in de gaten te houden was, waren er in het verleden velen die goederen over de bergen smokkelden.  In de jaren dertig, toen het Reuzengebergte de grens vormde tussen Duitsland en Tsjecho-Slowakije, gingen vastberaden Getuigen de verlaten smokkelroutes gebruiken om kostbare Bijbelse lectuur Duitsland in te krijgen. Een van die Getuigen was de jonge Richard.

„In het weekend trokken we in groepen van ongeveer zeven jonge broeders als wandelaars de bergen in”, vertelt Richard. „Vanaf de Duitse kant deden we er ongeveer drie uur over om de bergen over te steken en Špindlerův Mlýn te bereiken”, een stadje zo’n zestien kilometer verderop aan de Tsjechische kant. In die tijd woonden er veel Duitsers in dat gebied. Een van hen was een boer die de broeders wel wilde helpen. Hij had een paard-en-wagen die hij normaal gesproken gebruikte om vakantiegangers te vervoeren. Daarmee haalde hij lectuurdozen op uit een stad in de buurt, waar ze met de trein vanuit Praag naartoe gestuurd waren. Hij nam de dozen mee naar zijn boerderij en verstopte ze op de hooizolder. Dan wachtte hij op de koeriers die de lectuur mee zouden nemen naar de Duitse kant.

Richard vertelt verder: „Als we de boerderij hadden bereikt, deden we de zware last in onze rugzakken, die daar speciaal voor gemaakt waren. We droegen allemaal zo’n vijftig kilo.” Om niet betrapt te worden liepen ze als het donker was. Ze vertrokken na zonsondergang en waren voor zonsopgang weer terug. Ernst Wiesner, die toen kringopziener was in Duitsland, beschrijft enkele veiligheidsmaatregelen: „Twee broeders gingen voorop. Als ze iemand tegenkwamen, seinden ze met hun zaklantaarn. Dat was voor de broeders die met hun zware rugzakken op ongeveer honderd meter afstand volgden het teken om zich langs het pad in het bos te verstoppen totdat de twee broeders terugkwamen en een zeker wachtwoord zeiden, dat elke week veranderd werd.” Maar de Duitse politie met hun blauwe uniformen was niet het enige gevaar.

„Op een avond moest ik langer doorwerken,” zegt Richard, „dus ik vertrok later dan mijn broeders naar de Tsjechische kant. Het was donker en  mistig, en ik rilde van de kou toen ik in de regen liep. Ik raakte de weg kwijt in een bos van bergdennen, en ik was urenlang verdwaald. Veel wandelaars zijn zo aan hun eind gekomen. Ik vond mijn broeders pas terug toen ze vroeg in de ochtend op de terugweg waren.”

In een periode van ongeveer drie jaar kon de kleine groep moedige broeders elke week naar de bergen gaan. In de winter vervoerden ze hun kostbare lading op ski’s of rodelsleeën. Soms staken groepen van wel twintig broeders bij daglicht via gemarkeerde wandelpaden de grens over. Om de indruk te wekken dat ze gewoon een onschuldige groep wandelaars waren, gingen er ook een paar zusters mee. Enkelen van hen liepen voorop en gooiden hun hoed in de lucht als ze iets verdachts zagen.

Wat gebeurde er als de koeriers terugkwamen van de nachtelijke tochten? Er werden regelingen getroffen om ervoor te zorgen dat de lectuur direct gedistribueerd werd. Hoe? De publicaties werden als zeep verpakt en naar het treinstation van Hirschberg gebracht. De pakketjes werden naar verschillende delen van Duitsland verstuurd, waar broeders en zusters ze zoals in het begin beschreven discreet bij geloofsgenoten afleverden. Dit ondergrondse distributienetwerk zat zo in elkaar dat elke ontdekking van een deel ervan al verstrekkende gevolgen kon hebben. Op een dag kwam er inderdaad tegenslag uit onverwachte hoek.

In 1936 werd er een lectuurdepot ontdekt in de buurt van Berlijn. Onder de dingen die ze vonden waren drie pakketjes van een onbekende afzender in Hirschberg. Met behulp van handschriftonderzoek achterhaalde de politie de identiteit van een sleutelfiguur van de smokkelgroep, en hij werd gearresteerd. Kort daarna werden nog twee verdachten gearresteerd, onder wie Richard Rudolph. Omdat die broeders alle verantwoordelijkheid op zich namen, konden anderen nog een tijdje doorgaan met de tochten, die steeds gevaarlijker werden.

De tochten met rugzakken over het Reuzengebergte waren een belangrijk middel om de Duitse Getuigen van Bijbelse lectuur te voorzien. Maar de route door het Reuzengebergte was niet de enige die gebruikt werd. Tot de Duitse bezetting van Tsjecho-Slowakije in 1939 werden langs de hele grens met Duitsland zulke routes gebruikt. Ook in andere buurlanden van Duitsland, zoals Frankrijk, Nederland en Zwitserland, namen Getuigen aan beide kanten van de grens grote risico’s om hun vervolgde geloofsgenoten van geestelijk voedsel te voorzien.

In deze tijd kunnen we meestal aan de Bijbelse lectuur komen die we nodig hebben, in welke vorm dan ook. Of je nu een nieuwe publicatie in de Koninkrijkszaal ophaalt of iets van jw.org downloadt, het is goed erover na te denken wat er allemaal bij betrokken is om dat beschikbaar te maken. Misschien was het niet zo spectaculair als midden in de nacht besneeuwde bergtoppen overtrekken, maar heel wat geloofsgenoten die je onzelfzuchtig dienen, hebben er beslist veel moeite voor gedaan.