1-2. (a) Hoe misleidt Satan mensen? (b) Wat gaan we in dit artikel bespreken?

SATAN, ‘de vader van de leugen’, misleidt mensen al sinds het begin van de menselijke geschiedenis (Joh. 8:44). Tot zijn leugens behoren de valse leringen over de dood en het leven na de dood. Op die leringen zijn allerlei gebruiken en bijgelovige ideeën gebaseerd. Sommige broeders en zusters moeten hierdoor ‘krachtig strijden voor het geloof’ als iemand in hun familie of gemeenschap sterft (Jud. 3).

² Wat kan je helpen in zulke situaties stand te houden en te verdedigen wat de Bijbel over de dood leert? (Ef. 6:11) Hoe kun je troost en steun geven aan een broeder of zuster die onder druk wordt gezet om deel te nemen aan gebruiken die God afkeurt? Dit artikel laat zien welke hulp Jehovah biedt. Maar laten we eerst eens kijken wat de Bijbel over de dood zegt.

3. Waartoe leidde de eerste leugen?

³ Het was niet Gods bedoeling dat mensen sterven. Maar om eeuwig te leven moesten Adam en Eva gehoorzaam zijn aan Jehovah. Hij gaf ze het simpele gebod: ‘Van de boom van de kennis van goed en kwaad mag je niet eten, want op de dag dat je daarvan eet, zul je zeker sterven’ (Gen. 2:16, 17). Toen verscheen Satan op het toneel. Via een slang zei hij tegen Eva: ‘Jullie zullen helemaal niet sterven.’ Helaas geloofde ze die leugen en at ze van de vrucht. Later nam haar man er ook van (Gen. 3:4, 6). Zo zijn zonde en de dood in de wereld gekomen (Rom. 5:12).

4-5. Hoe heeft Satan mensen nog meer misleid?

 ⁴ Adam en Eva gingen dood, zoals God had gezegd. Maar Satan stopte niet met liegen over de dood. Later begon hij andere leugens te introduceren. Een van die leugens is dat het lichaam sterft maar een deel van de persoon verder leeft, misschien in het geestenrijk. Nu nog steeds worden talloze mensen misleid door variaties op die leugen (1 Tim. 4:1).

⁵ Waarom laten zo veel mensen zich misleiden? Satans leugens over de dood spelen in op het gevoel dat we van nature hebben bij de dood. Omdat we geschapen zijn om eeuwig te leven, willen we helemaal niet sterven (Pred. 3:11). We bezien de dood als een vijand (1 Kor. 15:26).

6-7. (a) Is het Satan gelukt de waarheid over de dood verborgen te houden? Leg uit. (b) Welke onnodige angst neemt de Bijbelse waarheid weg?

⁶ Ondanks alles wat Satan heeft gedaan is de waarheid over de dood niet verborgen gebleven. Er zijn nu zelfs meer mensen dan ooit die weten en bekendmaken wat de Bijbel leert over de dood en de hoop voor de doden (Pred. 9:5, 10; Hand. 24:15). Die waarheden zijn geruststellend en nemen onnodige angst en twijfels weg. We zijn bijvoorbeeld niet bang voor de doden of voor wat er met hen gebeurt. We weten dat ze niet meer leven en niemand kwaad kunnen doen. Het is alsof ze in een diepe slaap zijn (Joh. 11:11-14). We weten ook dat de doden zich niet bewust zijn van tijd. In de opstanding zal de verstreken tijd zelfs voor degenen die al honderden jaren dood zijn als een oogwenk zijn zo kort.

⁷ De waarheid over wat er bij de dood gebeurt is duidelijk, simpel en logisch. Wat een contrast met Satans verwarrende leugens! Ze zijn niet alleen misleidend maar ook lasterlijk voor onze Schepper. Om te zien hoeveel ellende Satan heeft veroorzaakt, gaan we drie vragen bespreken: Waarom hebben Satans leugens Jehovah gelasterd? Hoe hebben ze het geloof in Christus’ loskoopoffer ondermijnd? Hoe hebben ze bijgedragen aan alle pijn en leed van mensen?

8. Waarom lasteren Satans leugens over de doden Jehovah, zoals blijkt uit Jeremia 19:5?

⁸ Satans leugens over de doden lasteren Jehovah. Een van die leugens is de  valse leer dat de doden in vuur worden gepijnigd. Waarom is dat zo lasterlijk? Omdat ze in feite aan Jehovah, de God van liefde, de persoonlijkheid van de Duivel toeschrijven (1 Joh. 4:8). Wat vind je daarvan? En belangrijker nog, wat vindt Jehovah daarvan? Tenslotte haat hij elke vorm van wreedheid. (Lees Jeremia 19:5.)

9. Welke uitwerking hebben Satans leugens op het geloof in Christus’ loskoopoffer, beschreven in Johannes 3:16 en 15:13?

⁹ Satans leugens over de dood ondermijnen het geloof in Christus’ loskoopoffer (Matth. 20:28). Nog een satanische leugen is dat mensen een onsterfelijke ziel hebben. Als dat waar was, zou iedereen eeuwig leven. Christus zou zijn leven niet als losprijs hoeven geven om voor ons eeuwig leven mogelijk te maken. Bedenk: Christus’ offer is de grootste uiting van liefde voor de mensheid ooit. (Lees Johannes 3:16; 15:13.) Stel je voor wat Jehovah en Jezus vinden van leringen die het geloof in dat kostbare geschenk ondermijnen!

10. Hoe hebben Satans leugens over de dood tot nog meer verdriet en ellende geleid?

¹⁰ Satans leugens brengen mensen nog meer verdriet en ellende. Ouders die hun kind hebben verloren, krijgen soms te horen dat God het kind tot zich heeft genomen om een engel in de hemel te zijn. Vermindert die satanische leugen het verdriet, of maakt die het juist erger? De valse leer van het hellevuur is gebruikt om martelingen te rechtvaardigen zoals het verbranden van tegenstanders van kerkleringen op de brandstapel. Volgens een boek over de Spaanse inquisitie geloofden sommige vervolgers misschien dat ze ketters slechts ‘een voorproefje van het eeuwige hellevuur’ gaven zodat ze vóór hun dood berouw kregen en gered werden van de hel. In sommige landen voelen mensen zich gedwongen hun dode voorouders te vereren of aan te roepen om een zegen. Anderen willen hun voorouders gunstig stemmen om te voorkomen dat ze door hen worden gestraft. Zulke overtuigingen gebaseerd op satanische leugens zijn helaas niet echt vertroostend. Ze leiden juist tot onnodige bezorgdheid of zelfs angst.

11. Hoe kunnen goedbedoelende familieleden of vrienden je onder druk zetten om iets te doen dat tegen de Bijbel ingaat?

¹¹ Liefde voor God en zijn Woord geeft je de kracht om gehoorzaam te zijn aan Jehovah als goedbedoelende familieleden of vrienden je onder druk zetten om mee te doen aan gebruiken die tegen de Bijbel ingaan. Misschien proberen ze op je schaamtegevoel in te spelen, bijvoorbeeld door te zeggen dat je geen liefde of respect hebt voor de overledene of dat je hem ertoe aanzet de levenden op een of andere manier kwaad te doen. Hoe kun je dan trouw blijven aan de Bijbelse waarheid? De volgende Bijbelse principes kunnen daarbij helpen.

12. Welke overtuigingen en gebruiken gaan duidelijk tegen de Bijbel in?

¹² Wees vastbesloten om ‘je af te scheiden’ van verkeerde overtuigingen en gebruiken (2 Kor. 6:17). In een Caribisch land geloven velen dat als iemand sterft zijn ‘geest’ mogelijk nog een tijd rondwaart en degenen straft die hem slecht hebben behandeld. Volgens een naslagwerk kan de geest zelfs ‘flink tekeergaan in een gemeenschap’. In Afrika bestaat het gebruik om in het huis van de overledene  de spiegels te bedekken en foto’s naar de muur te draaien. De reden? Sommigen zeggen dat de doden zichzelf niet mogen zien. Als aanbidders van Jehovah houden we ons natuurlijk verre van verzinsels en praktijken die Satans leugens promoten (1 Kor. 10:21, 22).

13. Wat moet je volgens Jakobus 1:5 doen als je twijfelt over een bepaald gebruik?

¹³ Als je twijfelt over een bepaald gebruik, bid dan tot Jehovah en vraag hem in geloof om wijsheid. (Lees Jakobus 1:5.) Doe vervolgens nazoekwerk in onze publicaties. Raadpleeg zo nodig de ouderlingen in je gemeente. Ze zullen je niet vertellen wat je moet doen, maar ze kunnen je wel op relevante Bijbelse principes wijzen, zoals de principes in dit artikel. Met die stappen oefen je je ‘waarnemingsvermogen’, en dat vermogen zal je helpen te ‘onderscheiden wat goed of slecht is’ (Hebr. 5:14).

14. Hoe kun je voorkomen dat je anderen tot struikelen brengt?

¹⁴ ‘Doe alles tot eer van God. Word (...) geen struikelblok’ (1 Kor. 10:31, 32). Als je een beslissing moet nemen over een bepaald gebruik, denk dan ook na over het effect op het geweten van anderen, vooral je broeders en zusters. Je wilt natuurlijk nooit iemand tot struikelen brengen! (Mark. 9:42) En vermijd het niet-Getuigen nodeloos te beledigen. Liefde zal je motiveren om respectvol met ze te praten, want dat is tot eer van Jehovah. Maak zeker geen ruzie met ze en maak hun tradities niet belachelijk. Bedenk dat liefde heel sterk is! Als je vol begrip en respect liefde toont, kun je tegenstanders misschien milder stemmen.

15-16. (a) Waarom is het verstandig anderen te laten weten wat je gelooft? Geef een voorbeeld. (b) Hoe zijn Paulus’ woorden in Romeinen 1:16 op ons van toepassing?

¹⁵ Zorg dat je in je gemeenschap bekendstaat als een van Jehovah’s Getuigen (Jes. 43:10). Waarschijnlijk zul je merken dat het makkelijker is met een beladen situatie om te gaan als je familieleden en buren weten dat je Jehovah God aanbidt. Francisco, die in Mozambique woont, schrijft: ‘Toen mijn vrouw, Carolina, en ik in de waarheid kwamen, zeiden we tegen de familie dat we niet meer aan dodenverering  deden. Onze beslissing werd op de proef gesteld toen de zus van Carolina stierf. Volgens de plaatselijke gewoonte wordt een lichaam ceremonieel gewassen. Dan moet de naaste bloedverwant drie nachten slapen op de plaats waar het badwater is uitgegoten. Die gebruiken moeten de geest van de overledene rustig stemmen. Carolina’s familie verwachtte dat zij daar zou slapen.’

¹⁶ Hoe reageerden Francisco en zijn vrouw? Francisco zegt: ‘Omdat we van Jehovah houden en hem blij willen maken, weigerden we aan het ritueel mee te doen. Carolina’s familie werd heel boos. Ze zeiden dat we geen respect hadden voor de doden en dat ze ons niet meer zouden bezoeken of helpen. Omdat we onze overtuiging eerder al hadden uitgelegd, gingen we niet op de kwestie in toen ze zo boos waren. Sommige familieleden kwamen voor ons op en zeiden dat we ons standpunt al hadden uitgelegd. Na verloop van tijd kalmeerde Carolina’s familie, en we konden de vrede herstellen. Sommigen zijn zelfs bij ons thuis om Bijbelse lectuur komen vragen.’ Schaam je dus nooit voor het standpunt dat je inneemt ter verdediging van de waarheid over de dood. (Lees Romeinen 1:16.)

17. Wat kan je helpen een echte vriend te zijn voor iemand die treurt?

¹⁷ Als een broeder of zuster iemand in de dood verliest, doe dan je best om ‘een echte vriend’ te zijn, ‘een broeder geboren voor tijden van nood’ (Spr. 17:17). Hoe kun je ‘een echte vriend’ zijn, vooral als een rouwende broeder of zuster onder druk wordt gezet om bepaalde rituelen te volgen? De volgende twee Bijbelse principes kunnen je helpen de nabestaanden te troosten.

18. Waarom moest Jezus huilen, en wat kunnen we van zijn voorbeeld leren?

¹⁸ ‘Huil met mensen die huilen’ (Rom. 12:15). Misschien weet je niet zo goed wat je moet zeggen tegen iemand die veel verdriet heeft. Soms zeggen tranen meer  dan woorden. Maria, Martha en anderen huilden toen hun geliefde broer en vriend Lazarus stierf. Toen Jezus vier dagen later aankwam, liet hij ‘zijn tranen de vrije loop’, ook al was hij al van plan om zijn vriend uit de dood op te wekken (Joh. 11:17, 33-35). Jezus’ tranen weerspiegelden de gevoelens van zijn Vader. Ze bevestigden ook zijn liefde voor hen, wat ongetwijfeld een troost was voor Maria en Martha. Zo zullen ook je broeders en zusters, als ze merken dat je liefde en aandacht voor ze hebt, weten dat ze niet alleen zijn maar omgeven worden door zorgzame vrienden die hen steunen.

19. Hoe kun je Prediker 3:7 toepassen als je een rouwende broeder of zuster troost?

¹⁹ ‘Een tijd om te zwijgen en een tijd om te spreken’ (Pred. 3:7). Je kunt je broeder ook troosten door een goede luisteraar te zijn. Laat hem zijn hart uitstorten en maak je niet druk als hij ‘in het wilde weg’ spreekt (Job 6:2, 3). Misschien heeft hij extra veel stress vanwege de druk van familieleden die geen Getuigen zijn. Ga daarom met hem in gebed. Vraag de ‘Hoorder van gebeden’ om hem kracht en helderheid van geest te geven (Ps. 65:2). Als de omstandigheden het toelaten, lees dan met hem een gedeelte uit de Bijbel of een passend artikel uit onze publicaties, zoals een bemoedigend levensverhaal.

20. Wat gaan we in het volgende artikel bespreken?

²⁰ Wat is het een voorrecht de waarheid over de doden te kennen en te weten dat degenen die in de herinneringsgraven zijn een prachtige toekomst wacht! (Joh. 5:28, 29) Blijf daarom in woord en daad trouw aan de Bijbelse waarheid en deel die bij elke geschikte gelegenheid met anderen. Het volgende artikel gaat in op iets anders waarmee Satan mensen in geestelijke duisternis probeert te houden: spiritisme. We zullen zien waarom we praktijken en ontspanning moeten vermijden die verband houden met die demonische valstrik.