De apostel Paulus was zich ervan bewust hoe gevaarlijk Satans propaganda kon zijn, maar dat gold niet voor al zijn geloofsgenoten. Sommigen in Korinthe bijvoorbeeld hadden kennelijk te veel zelfvertrouwen gekregen; ze dachten dat ze zo goed in de waarheid waren dat ze nooit konden vallen (1 Kor. 10:12). Daarom gaf Paulus de waarschuwing: ‘Ik ben bevreesd dat op de een of andere wijze, zoals de slang door haar listigheid Eva verleid heeft, uw geest verdorven zou kunnen worden en zou afwijken van de oprechtheid en de eerbaarheid die de Christus toekomen’ (2 Kor. 11:3).

Uit Paulus’ bezorgde waarschuwing blijkt dat je niet nonchalant kunt zijn. Als je de strijd om je denken wilt winnen, moet je erkennen hoe gevaarlijk propaganda is en jezelf ertegen beschermen.

Wat is propaganda? In deze context duidt het op het gebruik van subjectieve of misleidende informatie om het denken en het gedrag van mensen te manipuleren. Sommigen stellen propaganda gelijk aan ‘leugens, verdraaiing, bedrog, manipulatie, hersenspoeling [en] een psychologische strijd’ en associëren propaganda met ‘onethische, schadelijke en oneerlijke tactieken’ (Propaganda and Persuasion).

Hoe gevaarlijk is propaganda? Het is verraderlijk — als een onzichtbaar, geurloos, giftig gas — en sijpelt door in je geest. We herkennen propaganda niet altijd als zodanig.  Gedragsspecialist Vance Packard zegt dan ook: ‘Velen van ons worden beïnvloed en gemanipuleerd — veel sterker dan we beseffen.’ Een wetenschapper zegt dat mannen en vrouwen onder invloed van propaganda ‘makkelijk tot gevaarlijk en extreem gedrag vervallen’, zoals ‘genocide, (...) oorlog, (...) rassenhaat, religieuze intolerantie en veel andere vormen van irrationeel gedrag’ (Easily Led — A History of Propaganda).

Als mensen al in staat zijn ons te misleiden door middel van propaganda, waartoe is Satan dan wel niet in staat? Hij bestudeert menselijk gedrag al sinds de schepping van de mens. ‘De gehele wereld’ ligt nu in zijn macht. Hij kan elk deel ervan gebruiken om zijn leugens te verspreiden (1 Joh. 5:19; Joh. 8:44). Het is Satan zo goed gelukt om het denken van mensen te verblinden dat hij nu ‘de gehele bewoonde aarde misleidt’ (Openb. 12:9; 2 Kor. 4:4). Hoe kun je weerstand bieden aan zijn propaganda?

Jezus gaf de volgende eenvoudige regel om tegen propaganda te strijden: ‘Gij zult de waarheid kennen en de waarheid zal u vrijmaken’ (Joh. 8:31, 32). Maar omdat waarheid in oorlogstijd vaak het eerst sneuvelt, heb je — net als elke andere soldaat in het heetst van de strijd — een bron van betrouwbare informatie nodig, zodat de vijand je niet kan misleiden. Jehovah voorziet hierin. In de Bijbel vind je alles wat je nodig hebt om tegen Satans propaganda te strijden (2 Tim. 3:16, 17).

Maar natuurlijk weet de meester van de propaganda, Satan, dat. Daarom gebruikt hij deze wereld om het lezen en bestuderen van de Bijbel te ontmoedigen. Trap niet in zijn listen! (Ef. 6:11, vtn.) Probeer alle facetten van de waarheid goed te bevatten (Ef. 3:18). Daar moet je veel moeite voor doen. Houd het basisbeginsel in gedachte dat auteur Noam Chomsky als volgt onder woorden bracht: ‘Niemand stopt waarheid in je hersenen. Je moet er zelf achter zien te komen wat waarheid is.’ Kom er dus zelf achter wat waarheid is door ‘dagelijks zorgvuldig de Schriften te onderzoeken’ (Hand. 17:11).

Houd ook in gedachte dat Satan niet wil dat je goed nadenkt of dingen goed beredeneert. Waarom wil hij dat niet? Omdat propaganda  ‘waarschijnlijk het meest effectief is als mensen (...) ontmoedigd worden om kritisch te denken’ (Media and Society in the Twentieth Century). Neem er dus geen genoegen mee passief of blind aan te nemen wat je hoort (Spr. 14:15). Gebruik het denkvermogen dat je van Jehovah hebt gekregen om je de waarheid eigen te maken (Spr. 2:10-15; Rom. 12:1, 2).

Militaire strategen kunnen propaganda gebruiken om het moreel van de vijand te ondermijnen en de strijdlust te verzwakken. Soms brengen ze vijandelijke soldaten er zelfs toe tegen elkaar te strijden of zich te isoleren van de rest van de troepen. Een Duitse generaal zou hebben toegegeven dat één oorzaak van het verliezen van de Eerste Wereldoorlog was dat mensen ‘door de vijandelijke propaganda gehypnotiseerd waren zoals een konijn door een slang’. Satan gebruikt soortgelijke trucs. Hij probeert bijvoorbeeld verdeeldheid te zaaien onder broeders en zusters. Of hij probeert ze ertoe te brengen zich van Jehovah’s organisatie te isoleren vanwege vermeend onrecht of omdat ze zich gekwetst voelen.

Word niet misleid! Laat je leiden door Gods Woord. De Bijbel moedigt ons bijvoorbeeld aan elkaar ‘vrijelijk te vergeven’ en onenigheid snel op te lossen (Kol. 3:13, 14; Matth. 5:23, 24). Ook waarschuwt de Bijbel nadrukkelijk dat we ons niet van de gemeente moeten afzonderen (Spr. 18:1). Onderzoek hoe sterk je verdediging tegen Satans propaganda is. Vraag je af: Waar liet ik me de laatste keer dat een broeder of zuster me kwetste door leiden? Door de geest van de wereld of door Gods geest? — Gal. 5:16-26; Ef. 2:2, 3.

Een soldaat die niet loyaal is aan zijn leider zal zich niet helemaal inzetten voor de strijd. Daarom gebruikt de vijand propaganda om de vertrouwensband tussen een soldaat en zijn bevelhebber te breken. Soldaten krijgen misschien dingen te horen als: ‘Jullie leiders zijn niet te vertrouwen!’ of ‘Ze zullen je kapotmaken!’ Om die aanvallen kracht bij te zetten, buiten tegenstanders slim elke fout  uit die leiders maken. Satan doet dat ook. Hij blijft proberen je vertrouwen in de leiding waarin Jehovah voorziet te ondermijnen.

Hoe kun je je verdedigen? Wees vastbesloten dicht bij Jehovah’s organisatie te blijven en loyaal de broeders die de leiding nemen te ondersteunen — ook al zijn ze onvolmaakt (1 Thess. 5:12, 13). Laat je denken ‘niet vlug in de war brengen’ als je te maken krijgt met aanvallen van afvalligen of andere bedriegers — hoe geloofwaardig hun aantijgingen ook klinken (2 Thess. 2:2; Tit. 1:10). Volg het advies dat aan Timotheüs werd gegeven toen hij nog jong was. Maak je de waarheid eigen en houd in gedachte van wie je die hebt geleerd (2 Tim. 3:14, 15). Er is genoeg bewijs dat laat zien dat je kunt vertrouwen op het kanaal dat Jehovah al bijna honderd jaar gebruikt om ons naar de waarheid te leiden (Matth. 24:45-47; Hebr. 13:7, 17).

Maar bedenk ook dat Satans propaganda niet altijd subtiel is. Soms gebruikt hij regelrechte terreur — ‘een van de oudste vormen van propaganda’ (Easily Led — A History of Propaganda). De Assyriërs bijvoorbeeld heersten over hun vijanden met ‘een beleid van terreur in combinatie met propaganda’, schreef de Britse hoogleraar Philip M. Taylor. Satan gebruikt angst voor vervolging, angst voor de dood, mensenvrees of andere angsten in een poging macht over je te krijgen of je ervan te weerhouden Jehovah te dienen (Jes. 8:12; Jer. 42:11; Hebr. 2:15).

Laat niet toe dat angst je band met Jehovah kapotmaakt. Jezus zei: ‘Vreest niet hen die het lichaam doden en daarna niets meer kunnen doen’ (Luk. 12:4). Heb volledig vertrouwen in Jehovah’s belofte om over je te waken, je de kracht te geven ‘die datgene wat normaal is te boven gaat’ en je te helpen elke poging om je bang te maken te weerstaan (2 Kor. 4:7-9; 1 Petr. 3:14).

Natuurlijk kun je af en toe beangstigende dingen meemaken of je zwak voelen. Houd dan Jehovah’s aanmoedigende woorden aan Jozua in gedachte: ‘Wees moedig en sterk. Krimp niet van angst ineen en wees niet verschrikt, want Jehovah, uw God, is met u, overal waar gij gaat’ (Joz. 1:9). Als je je ergens zorgen over maakt, stort dan onmiddellijk je hart uit in gebed. Je kunt er zeker van zijn dat ‘de vrede van God’ je hart en je verstand zal beschermen, zodat je de kracht hebt om al Satans propaganda te weerstaan (Fil. 4:6, 7, 13).

Kun je je nog herinneren wat voor propaganda de Assyrische woordvoerder, de rabsaké, tegen Gods volk gebruikte? Eigenlijk zei hij: ‘Niets kan jullie beschermen tegen Assyrië. Zelfs jullie God, Jehovah, kan niets voor jullie doen.’ Brutaal voegde hij eraan toe: ‘Jehovah zelf heeft tegen ons gezegd dat we dit land moeten vernietigen.’ Wat was Jehovah’s antwoord daarop? ‘Wees niet bevreesd wegens de woorden die gij hebt gehoord, waarmee de bedienden van de koning van Assyrië schimpend over mij gesproken hebben’ (2 Kon. 18:22-25; 19:6). Vervolgens stuurde hij een engel die in één nacht 185.000 Assyriërs doodde! — 2 Kon. 19:35.

Heb je ooit een film gezien waarin iemand misleid en gemanipuleerd werd? Misschien wilde je tegen de persoon zeggen: ‘Geloof het niet! Ze liegen!’ Probeer je nu eens de engelen voor te stellen terwijl ze dezelfde boodschap naar je roepen: ‘Laat je niet misleiden door Satans leugens!’

Sluit dus je oren voor Satans propaganda (Spr. 26:24, 25). Luister naar Jehovah en vertrouw op hem bij alles wat je doet (Spr. 3:5-7). Reageer op zijn liefdevolle verzoek: ‘Wees wijs, mijn zoon, en verheug mijn hart’ (Spr. 27:11). Dan zul je de strijd om je denken winnen!