1. Wat maakt mensen superieur aan dieren?

WAT mensen superieur maakt aan dieren is dat ze een geweten hebben. Jehovah gaf dat al aan de eerste mens. Toen Adam en Eva Jehovah’s wet hadden overtreden, verborgen ze zich. Dat laat zien dat ze last kregen van hun geweten.

2. Waarom is je geweten te vergelijken met een kompas? (Zie beginplaatje.)

² Iemand met een slecht gevormd geweten is te vergelijken met een schip dat navigeert met een kapot kompas. Het kan gevaarlijk zijn een zeereis te maken zonder nauwkeurig kompas. De winden en stromingen kunnen een schip makkelijk uit koers brengen. Een goed geijkt kompas helpt de kapitein om het schip op koers te houden. Je geweten is als een moreel kompas. Het is een innerlijk besef van goed en kwaad en kan je in de juiste richting leiden. Maar je geweten kan alleen een goede gids zijn als het goed geijkt of afgesteld is.

3. Wat kan er gebeuren als het geweten niet goed gevormd is?

³ Als het geweten niet goed gevormd is, werkt het niet als een rem op verkeerd gedrag (1 Tim. 4:1, 2). Dan zou  het iemand er zelfs van kunnen overtuigen dat ‘slecht goed is’ (Jes. 5:20). Jezus waarschuwde zijn volgelingen: ‘Er komt een tijd dat iedereen die jullie doodt, zal denken dat hij God een dienst heeft bewezen’ (Joh. 16:2). Dat gold voor degenen die Stefanus vermoordden (Hand. 6:8, 12; 7:54-60). Door de hele geschiedenis heen hebben gelovige mensen zware misdaden zoals moord begaan, terwijl ze beweerden dat voor God te doen. Maar in werkelijkheid overtraden ze daarmee Gods wetten (Ex. 20:13). Hun geweten was duidelijk een slechte gids!

4. Hoe kun je ervoor zorgen dat je geweten goed werkt?

⁴ Hoe kun je ervoor zorgen dat je geweten goed werkt? De wetten en principes in Gods Woord zijn ‘nuttig om te onderwijzen, terecht te wijzen, dingen recht te zetten en te corrigeren in rechtvaardigheid’ (2 Tim. 3:16). Door ijverig de Bijbel te bestuderen, te mediteren over wat erin staat en het in je leven toe te passen, kun je je geweten gevoeliger maken voor Gods manier van denken. Dan wordt het een betrouwbare gids. Laten we eens kijken hoe Jehovah’s wetten en principes je kunnen helpen je geweten te vormen.

5, 6. Welke voordelen heeft het als je je aan Gods wetten houdt?

⁵ Om iets te hebben aan Gods wetten, moet je meer doen dan ze alleen maar lezen en kennen. Je moet ervan leren houden en ze leren respecteren. Gods Woord zegt: ‘Haat het kwade en heb het goede lief’ (Amos 5:15). Maar hoe doe je dat? We moeten dingen leren bezien zoals Jehovah ze beziet. Ter illustratie: Stel dat je moeite hebt met slapen. Je dokter schrijft een dieet, lichaamsbeweging en een verandering van leefstijl voor. Als je dat probeert, merk je dat het werkt! Waarschijnlijk ben je je dokter heel dankbaar dat hij je geholpen heeft de kwaliteit van je leven te verbeteren.

⁶ Zo heeft onze Schepper wetten gegeven die je kunnen beschermen tegen de schadelijke gevolgen van zonde en die je leven kunnen verbeteren. Denk eens aan de voordelen die het heeft om je te houden aan de Bijbelse wetten over liegen, bedrog, diefstal, seksuele immoraliteit, geweld en spiritisme (lees Spreuken 6:16-19; Openb. 21:8). Als je merkt welke goede resultaten het heeft om dingen op Jehovah’s manier te doen, zullen je liefde en waardering voor Jehovah en zijn wetten vanzelf groeien.

7. Hoe kunnen praktijkvoorbeelden uit de Bijbel ons helpen?

⁷ Gelukkig hoeven we niet door schade en schande te leren welke slechte gevolgen het heeft Gods wetten te overtreden. We kunnen leren van de fouten van anderen waarover we in Gods Woord lezen. In Spreuken 1:5 staat: ‘Wie wijs is, luistert en neemt meer onderwijs in zich op.’ Het beste onderwijs krijgen we natuurlijk van Jehovah, bijvoorbeeld als we lezen en mediteren over praktijkvoorbeelden uit de Bijbel. Denk eens aan het verdriet waar koning David mee te maken kreeg toen hij Jehovah’s gebod had overtreden en overspel had gepleegd met Bathseba (2 Sam. 12:7-14). Terwijl je dat verslag leest, kun je je afvragen: Hoe had David al dit verdriet  kunnen voorkomen? Als ik met zo’n verleiding te maken kreeg, zou ik dan de kracht hebben om die te weerstaan? Zou ik net als Jozef vluchten of net als David zwichten? (Gen. 39:11-15) Als je nadenkt over de slechte gevolgen van zonde, zul je het kwade steeds meer gaan haten.

8, 9. (a) Waar helpt ons geweten ons bij? (b) Hoe werkt ons geweten samen met Jehovah’s principes?

⁸ We blijven natuurlijk ver uit de buurt van dingen die Jehovah haat. Maar er zijn situaties waarvoor de Bijbel geen specifiek gebod geeft. Hoe weten we dan wat Jehovah wil dat we doen? In zulke gevallen komt ons door de Bijbel gevormde geweten in beeld.

⁹ Omdat Jehovah van je houdt, heeft hij je principes gegeven die je geweten kunnen leiden. Hij zegt zelf: ‘Ik, Jehovah, ben je God, degene die je leert wat goed voor je is, degene die je leidt op de weg die je moet gaan’ (Jes. 48:17, 18). Als je nadenkt over Bijbelse principes en ze tot je hart laat doordringen, wordt je geweten gecorrigeerd, bijgestuurd en gevormd. En dat helpt je dan weer om verstandige beslissingen te nemen.

10. Wat is een principe, en hoe gebruikte Jezus principes in zijn onderwijs?

¹⁰ Een principe is een fundamentele waarheid of stelling die gebruikt wordt als basis voor een bepaalde redenatie of handeling. Om een principe te begrijpen moet je snappen hoe de Wetgever denkt en waarom hij bepaalde wetten heeft gegeven. Jezus onderwees basiswaarheden om zijn discipelen te leren wat de gevolgen zijn van een bepaalde houding of handeling. Hij leerde ze bijvoorbeeld dat wrok kan leiden tot geweld en lust tot overspel (Matth. 5:21, 22, 27, 28). Om een goed gevormd geweten te krijgen, moeten we ons door Gods principes laten leiden. Dan zullen we God eren (1 Kor. 10:31).

11. Hoe verschilt het ene geweten van het andere?

¹¹ Bij bepaalde kwesties kunnen christenen die hun geweten door de Bijbel hebben laten vormen, toch tot verschillende conclusies komen. Neem het gebruik van alcohol. In de Bijbel wordt een matig gebruik van alcohol niet veroordeeld. Maar er wordt wel gewaarschuwd voor te veel drinken en voor dronkenschap (Spr. 20:1; 1 Tim. 3:8). Betekent dit dat een christen nergens rekening mee hoeft te houden zolang hij maar zorgt dat hij niet te veel drinkt? Nee. Hij heeft misschien geen last van zijn eigen geweten, maar hij moet ook denken aan het geweten van anderen.

12. Hoe kan Romeinen 14:21 ons helpen het geweten van anderen te respecteren?

¹² Paulus schreef over de noodzaak rekening te houden met het geweten van anderen: ‘Het is niet goed vlees te eten of wijn te drinken of iets anders te doen waarover je broeder struikelt’ (Rom. 14:21). Zou je bereid zijn iets op te geven wat je goed recht is als je daardoor kunt voorkomen dat je het geweten van een broeder of zuster geweld aandoet? Sommigen waren aan de drank voordat ze in de waarheid kwamen maar zijn nu vastbesloten niet meer te drinken. We zouden niet willen dat iemand door ons terugvalt in zijn oude gewoonten (1 Kor. 6:9, 10). Het is dus niet liefdevol om er bij een gast op aan te dringen alcohol te drinken als hij dat niet wil.

13. Wat deed Timotheüs om anderen te helpen het goede nieuws te aanvaarden?

 ¹³ Toen Timotheüs rond de twintig was, liet hij zich besnijden, ook al was dat pijnlijk. Hij wilde de Joden tegen wie hij zou gaan prediken niet tot struikelen brengen. Hij had dezelfde instelling als Paulus (Hand. 16:3; 1 Kor. 9:19-23). Ben jij net als Timotheüs bereid dingen op te offeren om anderen te helpen?

14, 15. (a) Wat moet je doen om naar geestelijke volwassenheid te groeien? (b) Wat heeft liefde voor anderen te maken met geestelijke volwassenheid?

¹⁴ Alle christenen moeten ‘de grondleer over de Christus achter zich laten’ en ‘streven naar geestelijke volwassenheid’ (Hebr. 6:1). We worden niet vanzelf geestelijk volwassen. Daar moeten we naar ‘streven’, ons best voor doen. We moeten groeien in kennis en inzicht. Daarom krijgen we steeds weer de aanmoediging om elke dag in de Bijbel te lezen (Ps. 1:1-3). Heb jij je dat ten doel gesteld? Als je elke dag in de Bijbel leest, krijg je meer inzicht in Jehovah’s wetten en principes en ga je zijn Woord beter begrijpen.

¹⁵ De belangrijkste wet voor christenen is de wet van liefde. Jezus zei tegen zijn discipelen: ‘Hierdoor zal iedereen weten dat jullie mijn discipelen zijn: als jullie liefde voor elkaar hebben’ (Joh. 13:35). Jezus’ halfbroer Jakobus noemde liefde ‘de koninklijke wet’ (Jak. 2:8). Paulus zei: ‘De liefde vervult de wet’ (Rom. 13:10). Het is niet vreemd dat liefde zo veel nadruk krijgt, want de Bijbel zegt: ‘God is liefde’ (1 Joh. 4:8). Gods liefde komt niet alleen tot uiting in gevoel. Johannes schreef: ‘Hierdoor is Gods liefde in ons geval duidelijk geworden: God heeft zijn eniggeboren Zoon naar de wereld gestuurd, zodat we door hem leven zouden krijgen’ (1 Joh. 4:9). Liefde bewoog God dus tot actie. De liefde die je toont voor Jehovah, zijn Zoon, de broeders en zusters en alle andere mensen, is een graadmeter voor je geestelijke volwassenheid (Matth. 22:37-39).

16. Hoe komt het dat principes steeds belangrijker voor je worden als je naar geestelijke volwassenheid groeit?

 ¹⁶ Als je naar geestelijke volwassenheid groeit, zul je merken dat principes steeds belangrijker voor je worden. Dat komt doordat wetten meestal op een specifieke situatie van toepassing zijn, terwijl principes veel breder toegepast kunnen worden. Een kind begrijpt bijvoorbeeld niet hoe gevaarlijk slechte vrienden zijn. Een verstandige ouder zal daarom regels maken om hem te beschermen (1 Kor. 15:33). Maar als het kind opgroeit, ontwikkelt zijn denkvermogen zich en is hij in staat om over Bijbelse principes te redeneren. Die principes zullen hem helpen goede vrienden te kiezen. (Lees 1 Korinthiërs 13:11; 14:20.) Als je redeneert over Bijbelse principes, zal je geweten een steeds betere gids worden, afgestemd op Gods manier van denken.

17. Waarom kunnen we zeggen dat we hebben wat nodig is om verstandige beslissingen te nemen?

¹⁷ We hebben alles wat nodig is om verstandige beslissingen te nemen waar Jehovah blij mee is. Door de wetten en principes uit Gods Woord goed te gebruiken, zullen we ‘volledig bekwaam zijn, helemaal toegerust voor elk goed werk’ (2 Tim. 3:16, 17). Zoek daarom naar Bijbelse principes om ‘te begrijpen wat de wil van Jehovah is’ (Ef. 5:17). Maak goed gebruik van onze studiehulpmiddelen, zoals de Index van Wachttoren-publicaties, de Studiehulp voor Jehovah’s Getuigen, de Watchtower Library, de Watchtower ONLINE LIBRARY en de JW Library-app. Hierdoor zul je het meeste hebben aan je persoonlijke studie en gezinsstudie.

18. Wat zijn de zegeningen als je je houdt aan Jehovah’s wetten en principes?

¹⁸ Je houden aan Jehovah’s wetten en principes brengt zegeningen, zoals we in Psalm 119:97-100 lezen: ‘Hoe lief heb ik uw wet! De hele dag overdenk ik die. Uw gebod maakt me wijzer dan mijn vijanden, omdat het altijd bij me is. Ik heb meer inzicht dan al mijn leraren, omdat ik uw richtlijnen overdenk. Ik gedraag me met meer verstand dan oudere mannen, omdat ik uw bevelen opvolg.’ Je kunt met steeds meer wijsheid, inzicht en verstand handelen als je de tijd neemt om Gods wetten en principes te overdenken. Als je Gods wetten en principes gebruikt om je geweten te vormen, kun je ‘de mate van rijpheid bereiken die bij de volheid van de Christus hoort’ (Ef. 4:13).