1, 2. (a) Voor welke uitdaging staan ouders, en wat zal ze helpen? (b) Welke vier punten gaan we nu bespreken?

‘WIJ geloven in Jehovah, maar dat betekent niet automatisch dat onze kinderen in hem gaan geloven’, zegt een echtpaar uit Frankrijk. ‘Geloof is niet iets wat je erft. Onze kinderen ontwikkelen het beetje bij beetje.’ Een broeder uit Australië schreef: ‘Je kind helpen geloof te ontwikkelen is waarschijnlijk de grootste uitdaging waar je ooit mee te maken zult krijgen. Je moet alle mogelijke hulpbronnen aanboren. Misschien denk je dat je een vraag van je kind goed hebt beantwoord. Maar het kan zomaar gebeuren dat hij de vraag later opnieuw stelt! Je antwoord van vandaag kan voor het nieuwsgierige brein van je kind morgen niet meer goed genoeg zijn. Sommige onderwerpen moet je nu eenmaal wat vaker bespreken.’

² Voel jij je af en toe onbekwaam voor de verantwoordelijkheid je kinderen tot personen te vormen die een sterk geloof hebben? Uit eigen kracht kan niemand dit voor elkaar krijgen! (Jer. 10:23) Maar we kunnen succes hebben als we voor leiding naar God opzien. Hoe kun je je kinderen helpen geloof te ontwikkelen? (1) Leer ze goed kennen. (2) Zorg dat Gods Woord  eerst in je eigen hart is. (3) Gebruik goede illustraties. (4) Wees geduldig en bid om Jehovah’s leiding.

3. Hoe kunnen ouders het voorbeeld van Jezus volgen?

³ Jezus vroeg zijn volgelingen regelmatig wat zij geloofden en was daar niet terughoudend in (Matth. 16:13-15). Volg zijn voorbeeld. Het is het beste om je kinderen in een ontspannen sfeer aan te moedigen zich te uiten. Kom erachter waar ze onzeker over zijn, waar ze over twijfelen. Een 15-jarige broeder uit Australië schreef: ‘Mijn vader praat vaak met me over mijn geloof en helpt me te redeneren. Hij stelt vragen als: “Wat zegt de Bijbel? Geloof je dat? Waarom geloof je dat?” Hij wil dat ik in m’n eigen woorden antwoord en niet gewoon zijn woorden of die van m’n moeder herhaal. Hoe ouder ik werd, hoe beter ik mijn antwoorden moest onderbouwen.’

4. Hoe moet je reageren als je kind ergens aan twijfelt? Geef een voorbeeld.

⁴ Als je kind twijfels heeft over een bepaalde leerstelling, probeer dan niet defensief of te sterk te reageren. Help hem geduldig om over het onderwerp te redeneren. ‘Neem de vragen van je kind serieus’, zegt een vader. ‘Wuif ze niet weg alsof ze onbelangrijk zijn. Vermijd het onderwerp niet, alleen omdat je je er onprettig bij voelt.’ Bedenk: als je kind oprechte vragen heeft, is dat juist een indicatie dat het hem iets kan schelen en dat hij het wil begrijpen. Toen Jezus nog maar 12 was, stelde hij al serieuze vragen. (Lees Lukas 2:46.) ‘Toen ik zei dat ik me afvroeg of we het ware geloof hadden,’ herinnert een 15-jarige jongen uit Denemarken zich, ‘bleven mijn ouders kalm, hoewel ze zich toch zorgen gemaakt moeten hebben. Aan de hand van de Bijbel beantwoordden ze al mijn vragen.’

5. Hoe kunnen ouders laten zien dat ze er niet automatisch van uitgaan dat hun kind geloof heeft?

⁵ Leer je kinderen goed kennen — hoe ze denken, wat ze voelen, wat hun zorgen zijn. Ga er niet automatisch van uit dat ze geloof hebben, alleen omdat ze de vergaderingen bezoeken en met je meegaan in de velddienst. Praat tijdens dagelijkse activiteiten over de waarheid. Bid met en voor je kinderen. Zorg dat je weet met welke geloofsbeproevingen ze te maken hebben, en help ze ermee om te gaan.

6. Waarom worden ouders betere onderwijzers als ze zich de waarheid zelf eigen maken?

⁶ Als onderwijzer bereikte Jezus het hart van zijn luisteraars omdat hij van Jehovah, van Zijn Woord en van mensen hield (Luk. 24:32; Joh. 7:46). Zo’n liefde zal ook ouders helpen het hart van hun kinderen te bereiken. (Lees Deuteronomium 6:5-8; Lukas 6:45.) Bestudeer dus ijverig de Bijbel en Bijbelse publicaties. Toon interesse in de schepping en in artikelen in onze publicaties die daarover gaan (Matth. 6:26, 28). Dat zal je kennis vergroten, je waardering voor Jehovah verdiepen en je beter in staat stellen om je kinderen te onderwijzen (Luk. 6:40).

7, 8. Wat zal het resultaat zijn als ouders zich de waarheid zelf eigen gemaakt hebben? Geef voorbeelden.

⁷ Als je eigen hart vol is van Bijbelse waarheden, zul je er graag met je gezin over willen praten. Doe dat niet alleen tijdens de gezinsaanbidding of de voorbereiding voor de vergaderingen, maar op elk geschikt moment. Sterker nog, zulke gesprekken moeten niet geforceerd gaan, maar juist natuurlijk en spontaan — als  onderdeel van je dagelijkse gesprekken. Een echtpaar in de VS praat over Jehovah terwijl ze als gezin aan het genieten zijn van de natuur of van het eten. ‘We herinneren onze kinderen aan de liefde en zorg die blijkt uit alles wat we van Jehovah krijgen’, zeggen ze. Een echtpaar in Zuid-Afrika wijst hun twee dochters er tijdens het tuinieren op hoe bijzonder het bijvoorbeeld is dat zaadjes ontkiemen en uitgroeien tot planten. ‘We proberen onze dochters respect bij te brengen voor het leven en de indrukwekkende complexiteit ervan’, zeggen ze.

⁸ Een vader in Australië ging met zijn zoon, die ongeveer 10 was, naar het museum. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om het geloof van zijn zoon te versterken. ‘Er waren zeedieren uit de oudheid te zien, die ammonieten en trilobieten worden genoemd’, zegt de vader. ‘Het viel ons op dat deze uitgestorven dieren mooi, complex en compleet waren — niet minder dan wat we in onze tijd zien. Dus als het leven zou evolueren van eenvoudige naar complexere soorten, waarom waren deze diertjes dan al zo complex? Het was een les die diepe indruk heeft gemaakt op mij en mijn zoon.’

9. Waarom is het goed om illustraties te gebruiken, en hoe deed een moeder dat?

⁹ Jezus gebruikte vaak illustraties. Die kunnen iemand aan het denken zetten, het hart raken en helpen de les beter te onthouden (Matth. 13:34, 35). Kinderen hebben over het algemeen veel verbeeldingskracht. Maak dus vaak gebruik van illustraties. Dat deed een moeder in Japan ook. Toen haar zoons acht en tien waren, onderwees ze hen over de atmosfeer van de aarde en hoe Jehovah’s zorg daaruit blijkt. Ze gaf haar jongens koffie, suiker en melk, en vroeg ze om een kopje koffie voor haar te maken. ‘Ze besteedden er heel veel zorg aan’, zei ze. ‘Toen ik vroeg waarom ze dat deden, zeiden ze dat ze de koffie precies wilden maken zoals ik hem het lekkerst vond. Ik legde uit dat God de gassen in de atmosfeer met dezelfde zorg heeft gemengd — precies goed voor ons.’ Die illustratie paste goed bij de leeftijd van de kinderen. En omdat ze er actief bij betrokken werden, maakte het meer indruk op ze dan alleen woorden hadden kunnen doen. Ongetwijfeld is die les lang blijven hangen!

10, 11. (a) Welke illustratie zou je kunnen gebruiken om je kind te helpen geloof in God te ontwikkelen? (Zie beginplaatje.) (b) Welke illustraties heb jij gebruikt?

¹⁰ Om je kind te helpen geloof in God te ontwikkelen, zou je ook een recept kunnen gebruiken. Nadat je koekjes of een cake hebt gebakken, zou je de rol van het recept kunnen uitleggen. Geef je kind een stuk fruit, bijvoorbeeld een appel, en vraag: ‘Wist je dat deze appel ook uit een “recept” is ontstaan?’ Snijd dan de appel doormidden en geef hem een pitje. Je kunt vertellen dat in zo’n pitje het recept van een appel staat ‘geschreven’, maar in  een taal die veel ingewikkelder is dan de woorden in een receptenboek. Vraag hem dan: ‘Als het recept voor een cake een schrijver heeft, wie heeft dan het veel ingewikkelder recept van de appel geschreven?’ Aan een ouder kind kun je uitleggen dat het recept van de appel, of eigenlijk van de hele boom waaraan de appel groeide, opgesloten zat in het DNA. Daarna kun je samen enkele plaatjes en voorbeelden bekijken op bladzijde 10 tot 20 van de brochure Vijf belangrijke vragen over het ontstaan van het leven.

¹¹ Veel ouders bespreken met hun kinderen graag de ‘Toeval of ontwerp?’-artikelen in de Ontwaakt! Of ze gebruiken deze rubriek als basis om eenvoudige ideeën aan hun kleintjes te onderwijzen. Een echtpaar in Denemarken bijvoorbeeld vergeleek vliegtuigen met vogels. ‘Vliegtuigen lijken op vogels’, zeiden ze. ‘Maar kunnen vliegtuigen eieren leggen en kleine vliegtuigjes uitbroeden? Hebben vogels landingsbanen nodig? En wat vind jij mooier: het gezang van een vogel of het geluid van een vliegtuig? Dus wie is er slimmer: de maker van vliegtuigen of de Maker van vogels?’ Zulke vragen kunnen je kind helpen ‘denkvermogen’ en geloof in God te ontwikkelen (Spr. 2:10-12).

12. Hoe kunnen illustraties kinderen helpen geloof in de Bijbel te ontwikkelen?

¹² Goede illustraties kunnen je kind ook helpen om er nog meer van overtuigd te raken dat alles wat in de Bijbel staat klopt. Neem bijvoorbeeld Job 26:7. (Lees.) Hoe kun je bewijzen dat dit vers geïnspireerd is? Je zou natuurlijk gewoon feiten kunnen noemen. Maar waarom laat je je kind zijn verbeeldingskracht niet gebruiken? Vertel dat mensen in Jobs tijd waarschijnlijk nog niet geloofden dat de aarde in de ruimte zweeft. Geef je kind een bal of steen om te laten zien dat het normaal gesproken moeilijk te geloven is dat een groot object, zoals de aarde, nergens op rust. In die tijd waren er nog geen telescopen of ruimteschepen, dus niemand kon bewijzen dat de aarde aan niets hangt. De les is dat de Bijbel, ook al is die heel lang geleden geschreven, altijd nauwkeurig is — een bewijs dat de Bijbel van God komt (Neh. 9:6).

13, 14. Hoe kunnen ouders hun kinderen helpen de waarde van Bijbelse principes in te zien?

¹³ Het is vooral belangrijk dat je je kinderen helpt de waarde van Bijbelse principes in te zien. (Lees Psalm 1:1-3.) Dat kan op veel manieren. Bijvoorbeeld door ze te vragen zich voor te stellen dat ze op een geïsoleerd eiland gaan wonen en een aantal mensen moeten uitkiezen met wie ze daar gaan wonen. Vraag dan: ‘Als je wilt dat er vrede zal zijn en dat iedereen goed met elkaar zal kunnen opschieten, welke eigenschappen moet elke persoon dan hebben?’ Je zou ook nog Galaten 5:19-23 kunnen bespreken.

¹⁴ Op die manier leer je je kinderen twee belangrijke lessen. Ten eerste dat Gods maatstaven echte vrede en eenheid brengen, en ten tweede dat Jehovah ons, door middel van het onderwijs dat we nu krijgen, voorbereidt op het leven in de nieuwe wereld (Jes. 54:13; Joh. 17:3). Je kunt deze lessen extra kracht bijzetten met een ervaring uit onze publicaties, misschien uit de rubriek ‘De Bijbel verandert levens’ in De Wachttoren. Of als iemand in jullie gemeente grote veranderingen heeft aangebracht om Jehovah te kunnen dienen, zou je diegene kunnen uitnodigen om zijn of haar verhaal met jullie te delen. Zulke voorbeelden brengen Bijbelse principes echt tot leven! — Hebr. 4:12.

15. Wat is belangrijk wanneer je je kinderen onderwijst?

 ¹⁵ Het punt is: roest niet vast in de manier waarop je je kinderen onderwijst. Gebruik je verbeeldingskracht. Zet je kinderen aan het denken, waarbij je rekening houdt met hun leeftijd. Maak je onderwijs leuk, boeiend en geloofversterkend. ‘Word het nooit zat om te experimenteren met nieuwe manieren om oude onderwerpen te behandelen’, zegt een vader.

16. Waarom is geduld zo belangrijk bij het onderwijzen van je kinderen? Illustreer.

¹⁶ Om een sterk geloof te ontwikkelen, is Gods geest nodig (Gal. 5:22, 23). Net als bij fruit kost het tijd om geloof te laten groeien. Daarom heb je bij het onderwijzen van je kinderen geduld en volharding nodig. ‘Mijn vrouw en ik gaven onze kinderen gewoon heel veel aandacht’, zei een vader van twee kinderen in Japan. ‘Toen ze nog heel klein waren, studeerde ik al met ze — een kwartiertje per dag, behalve op dagen dat we vergadering hadden. Vijftien minuten was zowel voor hen als voor ons goed te doen.’ Een kringopziener schreef: ‘Als tiener had ik over allerlei onderwerpen vragen en twijfels. De meeste ervan heb ik nooit geuit, maar in de loop van de tijd kwamen veel van die onderwerpen tijdens vergaderingen, gezinsstudie of persoonlijke studie vanzelf aan bod. Daarom is het zo belangrijk dat ouders er gewoon mee blijven doorgaan met hun kinderen te studeren.’

17. Waarom is je eigen voorbeeld belangrijk, en hoe gaf een echtpaar het goede voorbeeld aan hun dochters?

¹⁷ Uiteraard is je eigen voorbeeld van geloof heel belangrijk. Je kinderen kijken naar wat je doet, en je voorbeeld zal een positieve uitwerking op ze hebben. Werk dus aan je geloof. Laat je kinderen zien dat Jehovah reëel voor je is. Een echtpaar op Bermuda heeft de gewoonte om, als ze zorgen hebben, met hun kinderen in gebed te gaan en Jehovah om zijn leiding te vragen. Ze moedigen hun kinderen aan om zelf ook te bidden. ‘We zeggen vaak tegen onze oudste dochter: “Vertrouw volledig op Jehovah, blijf druk bezig met de waarheid en wees niet overbezorgd.” Als ze dan ziet hoe dingen uitpakken, weet ze dat Jehovah ons helpt. Het is geweldig om te zien wat dat doet met haar geloof in God en in de Bijbel!’

18. Wat moeten ouders erkennen?

¹⁸ Uiteindelijk moeten kinderen natuurlijk zelf geloof ontwikkelen. Je kunt als ouder ‘planten’ en ‘begieten’, maar alleen Jehovah kan het laten groeien (1 Kor. 3:6). Bid dus om zijn geest, en doe je best om je kinderen, die zo kostbaar zijn, te onderwijzen. Jehovah zal je harde werk zegenen (Ef. 6:4).