Leiden alle godsdiensten naar dezelfde God?

„Ik heb mijn eigen overtuiging en die ga ik niet veranderen. Het doet er trouwens niet toe tot welk geloof je behoort, want alle godsdiensten leiden naar dezelfde God.”

HEBT u iemand weleens iets dergelijks horen zeggen? Veel mensen zijn van mening dat alle godsdiensten even zovele manieren zijn om God te vinden en de zin van het leven te begrijpen. Al even wijdverbreid is het geloof dat je in elke godsdienst goed en slecht hebt en dat geen enkele godsdienst een monopolie op de waarheid heeft of er aanspraak op kan maken de enige weg naar God te zijn.

Zulke ideeën zijn populair in de huidige zogenoemde tolerante of pluralistische samenleving. Mensen die er anders over denken worden vaak bekrompen of zelfs bevooroordeeld gevonden. Hoe denkt u erover? Bent u van mening dat alle godsdiensten uiteindelijk naar dezelfde God leiden? Doet het ertoe tot welk geloof iemand behoort?

Zijn er verschillen?

Volgens een encyclopedie zijn er momenteel mondiaal 9900 godsdiensten, waarvan sommige overal op aarde vertegenwoordigd zijn en miljoenen leden tellen. Volgens schattingen zou zo’n 70 procent van de mensheid tot de vijf wereldgodsdiensten behoren: het boeddhisme, het christendom, het hindoeïsme, de islam en het judaïsme. Als alle godsdiensten naar dezelfde God leiden, moeten die vijf godsdiensten toch beslist veel dingen gemeen hebben in hun leerstellingen, de voorstelling die ze van God geven en hun uitleg van Gods voornemen. Wat laten de feiten zien?

De rooms-katholieke theoloog Hans Küng zegt dat de grote godsdiensten inderdaad enkele grondbeginselen delen die op het terrein van de menselijke betrekkingen liggen. De  meeste zijn er bijvoorbeeld voorstander van niet te moorden, niet te liegen, niet te stelen en geen incest te plegen, en ze leren respect voor ouders en liefde voor kinderen. Maar in andere kwesties, en vooral in de voorstelling die ze van God geven, verschillen die wereldgodsdiensten aanzienlijk.

Hindoes bijvoorbeeld aanbidden een groot aantal goden, terwijl boeddhisten naar verluidt niet zeker zijn van een persoonlijke God. De islam leert dat er één God is. Dat geldt ook voor de kerken die zich christelijk noemen, maar de meeste daarvan beweren ook dat God een drie-eenheid is. Zelfs onder de kerken lopen de leerstellingen sterk uiteen. Maria, de moeder van Jezus, is voorwerp van verering voor katholieken maar niet voor protestanten. Geboortebeperking is voor katholieken over het algemeen verboden, maar voor de meeste protestanten niet. En protestanten kunnen het onderling niet eens worden over het onderwerp homoseksualiteit.

Is het logisch te denken dat godsdiensten die zo’n grote verscheidenheid aan opvattingen aanhangen, allemaal dezelfde God kunnen aanbidden? Nee toch? Het tegendeel is waar: het resultaat kan alleen verwarring zijn over wie God is en wat hij verwacht van degenen die hem aanbidden.

Brengen ze eenheid of verdeeldheid?

Als alle geloven naar dezelfde God leiden, zouden we moeten zien dat ze allemaal hun invloed aanwenden om de mensheid in vrede te verenigen. Wordt dat door de feiten gestaafd? Uit de geschiedenis blijkt dat religie de mensheid niet verenigt maar juist een bron van verdeeldheid en strijd is. Laten we eens een paar voorbeelden bekijken.

Van de elfde tot de dertiende eeuw is de christenheid, dat wil zeggen de volken die zich christelijk noemen, in een reeks kruistochten ten strijde getrokken tegen islamitische mogendheden. In het zeventiende-eeuwse Europa gingen katholieken en protestanten elkaar te lijf in de Dertigjarige Oorlog. Zodra in 1947 op het Indiase subcontinent de onafhankelijkheid van Groot-Brittannië was uitgeroepen, vlogen hindoes en moslims elkaar naar de keel. Recenter hebben in Noord-Ierland katholieken en protestanten elkaar jarenlang naar het leven gestaan. In het Midden-Oosten lukt het joden en moslims nog steeds niet vrede met elkaar te sluiten. En boven aan de lijst moet de Tweede Wereldoorlog gezet worden, waarin leden van alle vijf de wereldgodsdiensten hebben meegevochten, zelfs leden van hetzelfde geloof aan tegenovergestelde zijden van het conflict.

De conclusie is onontkoombaar. De godsdiensten hebben geen vrede en eenheid gebracht en mensen ook niet naar dezelfde God geleid. Integendeel, ze hebben verdeeldheid gezaaid en een verwarrend beeld geschilderd van wie God is en hoe we hem moeten aanbidden. Iedereen die tot de ware God wil komen, moet het pad dat hij in wil slaan dus met zorg kiezen. Dat strookt met de aansporing in de Bijbel, een van de oudste godsdienstige boeken die de mensheid kent.

Kies zelf wie u wilt dienen

De Bijbel maakt duidelijk dat u om de weg te vinden die naar de ware God leidt, goed moet nadenken en een bewuste keuze moet maken.  Jozua, een aanbidder van Jehovah God, zei tegen de natie Israël uit de oudheid: „Kiest (...) heden zelf wie gij zult dienen, hetzij de goden welke uw voorvaders die aan de overzijde van de Rivier waren, hebben gediend of de goden van de Amorieten, in wier land gij woont. Maar wat mij en mijn huisgezin betreft, wij zullen Jehovah dienen.” Jaren later drong de profeet Elia er bij het volk op aan een soortgelijke keuze te maken: „Hoe lang zult gij nog op twee verschillende gedachten hinken? Indien Jehovah de ware God is, gaat hem volgen; maar is het Baäl [een Kanaänitische god], gaat hem volgen” (Jozua 24:15, 16; 1 Koningen 18:21).

Deze en andere Bijbelteksten beklemtonen dat degenen die de ware God wilden dienen, een gewetensvolle keuze moesten maken. De situatie is in onze tijd niet anders. Als we de ware God willen aanbidden en dienen, moeten ook wij de juiste keuze maken. Maar wat kan ons helpen die keuze in kwesties van aanbidding te maken? Hoe kunnen we de ware aanbidders identificeren?

Ware aanbidders herkend aan hun vruchten

In verband met ware en valse aanbidders zei Jezus Christus tegen zijn volgelingen: „Plukt men soms ooit druiven van doorns of vijgen van distels? Evenzo brengt elke goede boom voortreffelijke vruchten voort, maar elke rotte boom brengt waardeloze vruchten voort; een goede boom kan geen waardeloze vruchten dragen, noch kan een rotte boom voortreffelijke vruchten voortbrengen. (...) Aan hun vruchten zult gij die mensen dus waarlijk herkennen.” Ware aanbidders zouden dus te herkennen zijn aan hun vruchten of werken. Wat zijn die vruchten? — Mattheüs 7:16-20.

In de eerste plaats verenigt de ware aanbidding gelovigen in liefde. Jezus legde zijn discipelen uit: „Ik geef u een nieuw gebod, dat gij elkaar liefhebt; net zoals ik u heb liefgehad, dat ook gij elkaar liefhebt. Hieraan zullen allen weten dat gij mijn discipelen zijt, indien gij liefde onder elkaar hebt.” Ware volgelingen van Christus moeten een zo opvallende liefde voor elkaar tonen, dat iedereen die hen gadeslaat hen daaraan herkent als ware aanbidders (Johannes 13:34, 35).

Om die reden zou het voor ware christenen ondenkbaar zijn in oorlogstijd de wapens tegen elkaar op te nemen. Houden kerklidmaten zich aan die norm? In de Tweede Wereldoorlog vormden Jehovah’s Getuigen de enige grote religieuze groepering die consequent en standvastig weigerde op de een of andere manier de oorlogsinspanningen te steunen. Dr. Hanns Lilje, voormalig bisschop van de lutherse kerk in het Duitse Hannover, schreef over de Getuigen:  „Ze kunnen er met recht aanspraak op maken de enige uitgesproken dienstweigeraars in het Derde Rijk geweest te zijn.” Tijdens dat conflict wilden Getuigen in veel landen liever represaillemaatregelen te verduren krijgen dan de oorlog te bevorderen of te steunen.

Welke andere vruchten had Jezus in gedachten die echte discipelen zouden karakteriseren? In wat algemeen het Onzevader wordt genoemd, begon Jezus met de woorden: „Onze Vader in de hemelen, uw naam worde geheiligd. Uw koninkrijk kome. Uw wil geschiede, gelijk in de hemel, zo ook op aarde.” Jezus noemde als eerste de heiliging van Gods naam, Jehovah. Hij uitte de wens dat door middel van Gods koninkrijk Jehovah’s wil op aarde gedaan zou worden. Welke godsdienst staat erom bekend dat ze de naam Jehovah bekendmaakt en verkondigt dat Gods koninkrijk de enige hoop voor vrede op aarde is voor de mensheid? Jehovah’s Getuigen maken het goede nieuws van het Koninkrijk in 236 landen en gebieden bekend en verspreiden lectuur in meer dan 470 talen (Mattheüs 6:9, 10).

Bovendien volgen Jehovah’s Getuigen Jezus’ voorbeeld door zich niet te mengen in politieke en maatschappelijke strijdpunten. ’Zij zijn geen deel van de wereld, evenals ik geen deel van de wereld ben’, zei Jezus over zijn discipelen. Tevens aanvaarden de Getuigen de Bijbel als Gods Woord en zijn ze ervan overtuigd dat „de gehele Schrift (...) door God geïnspireerd [is] en nuttig om te onderwijzen, terecht te wijzen, dingen recht te zetten, streng te onderrichten in rechtvaardigheid, opdat de mens Gods volkomen bekwaam zij, volledig toegerust voor ieder goed werk” (Johannes 17:14, 17; 2 Timotheüs 3:16, 17).

Het ware geloof is anders

Die vruchten — zelfopofferende liefde, de wens Jehovah’s naam te heiligen, de prediking van Gods koninkrijk, afgescheiden zijn van de wereld en geloof in de Bijbel — zijn allemaal kenmerkend voor ware aanbidders. Zulke vruchten onderscheiden echte aanbidders ook van andere godsdiensten. Een dame die een aantal gesprekken met Jehovah’s Getuigen had gevoerd, trok haar eigen conclusies en zei: „Ik ken veel godsdiensten, en ze lijken allemaal op elkaar. Jullie zijn de enigen die totaal anders zijn.”

Het is duidelijk dat niet alle godsdiensten naar dezelfde God leiden. Maar er is één groepering die zich van alle andere onderscheidt: Jehovah’s Getuigen, van wie er wereldwijd nu ruim zeven miljoen zijn. Door Gods Woord, de Bijbel, aan te bevelen en zich eraan te houden, hebben ze gedaan waartoe geen andere groep of organisatie in staat is geweest, namelijk mensen van verschillende nationaliteiten, talen, etnische achtergronden en rassen te verenigen in de aanbidding van de ene ware God, Jehovah. Ze zullen u graag helpen de ware God te leren kennen, erachter te komen wat hij van u verlangt, en de vrede en zekerheid te genieten die voortvloeien uit het aanbidden van God op de manier die hij goedkeurt. Is dat geen doel dat de moeite waard is?

[Illustratie op blz. 14]

Orthodoxe priester zegent rekruten in Oekraïne (2004)

[Verantwoording]

GENIA SAVILOV/AFP/Getty Images

[Illustratie op blz. 15]

Jehovah’s Getuigen helpen mensen overal meer over God en zijn koninkrijk te weten te komen

[Illustratieverantwoording op blz. 12]

Page 12: Buddhist woman: © Yan Liao/Alamy; Hindu holy man: © imagebroker/Alamy; page 13: Man reading Koran: Mohamed Amin/Camerapix; Jewish man: Todd Bolen/Bible Places.com