Is het nodig Hebreeuws en Grieks te leren?

HET grootste deel van de Bijbel is oorspronkelijk in slechts twee talen geschreven, Hebreeuws en Grieks. * De schrijvers die deze talen gebruikten, deden dat onder leiding van Gods heilige geest (2 Samuël 23:2). De boodschap die ze optekenden, kan dan ook gekenschetst worden als „door God geïnspireerd” (2 Timotheüs 3:16, 17).

De meeste mensen die tegenwoordig de Bijbel lezen, kennen echter geen Hebreeuws of Grieks. Ze moeten zich dan ook van een vertaling van de Bijbel in hun eigen taal bedienen. Dat geldt waarschijnlijk ook voor u. Omdat die vertalingen er geen aanspraak op maken geïnspireerd te zijn, hebt u zich misschien weleens afgevraagd: kan ik de boodschap van de Bijbel wel volkomen begrijpen als ik een vertaling gebruik, of moet ik proberen Hebreeuws en Grieks te leren?

Factoren om in gedachte te houden

Alvorens die vraag te beantwoorden, moet u verscheidene factoren in gedachte houden. Ten eerste maakt louter bekendheid met het oude Hebreeuws of Grieks op zich nog niet dat iemand als door een wonder de boodschap van de Bijbel beter zal begrijpen. Jezus zei tegen het Joodse volk in zijn tijd: „Gij onderzoekt de Schriften, omdat gij denkt dat gij door middel daarvan eeuwig leven zult hebben; en deze leggen juist getuigenis over mij af. En toch wilt gij niet tot mij komen opdat gij leven moogt hebben” (Johannes 5:39, 40). Wat was hun probleem? Was hun kennis van het Hebreeuws ontoereikend? Nee, ze kenden de taal heel goed. Jezus vervolgde: „Ik weet heel goed dat gij de liefde van God niet in u hebt” (Johannes 5:42).

In dezelfde geest zei de apostel Paulus tegen Griekssprekende christenen in de oude stad Korinthe: „De joden vragen om tekenen en de Grieken zoeken wijsheid, maar wij prediken een aan de paal gehangen Christus, voor de joden een oorzaak tot struikelen, maar voor de natiën dwaasheid” (1 Korinthiërs 1:22, 23). Hebreeuws of Grieks spreken was kennelijk op zich niet voldoende om de boodschap in Gods Woord te aanvaarden.

Een tweede factor is dat hoewel sommige mensen nu modern Hebreeuws of Grieks spreken, die talen aanzienlijk verschillen van  het Hebreeuws en het Grieks dat gebruikt werd om de Bijbel te schrijven. De meeste Griekssprekenden vinden het nu een hele opgave om het Bijbelse Grieks correct te begrijpen. Dat komt doordat er nieuwe woorden aan de taal zijn toegevoegd die oudere termen hebben vervangen, terwijl veel woorden die nog wel gebruikt worden een andere betekenis hebben gekregen. Zo betekent het woord dat in Handelingen 7:20 met „schoon” en in Hebreeën 11:23 met „mooi” is vertaald, in modern Grieks „grappig”. Daar komt nog bij dat de grammatica en zinsbouw van de taal ingrijpend zijn veranderd.

Zelfs als u modern Hebreeuws of modern Grieks zou leren, zou dat nog niet hoeven betekenen dat u de Bijbel in de oorspronkelijke talen beter zou begrijpen. U zou toch nog afhankelijk zijn van woordenboeken en grammaticaboeken om te weten hoe die talen werden gebruikt toen de boeken van de Bijbel voor het eerst in geschreven vorm verschenen.

Een derde factor is dat het leren van een nieuwe taal een heel moeilijke opgave kan zijn. Hoewel het in het begin betrekkelijk makkelijk kan zijn enkele zinsneden in een andere taal te leren, kan het jaren van voortdurende inspanning vergen voordat u de subtiele nuances van die taal zult kunnen begrijpen. Ondertussen kan het oude gezegde dat ’een beetje kennis gevaarlijk is’ waar blijken. Hoe dat zo?

Wat is de betekenis van het woord?

Is u ooit door iemand die uw taal leerde gevraagd wat de betekenis van een bepaald woord was? Zo ja, dan weet u dat het niet altijd meevalt zo’n vraag te beantwoorden. Waarom niet? Omdat een woord een aantal betekenissen kan hebben. Misschien hebt u de persoon in kwestie gevraagd naar een voorbeeld van het woord in een bepaald zinsverband. Zonder die context kan het moeilijk voor u zijn vast te stellen om welke betekenis van het woord het gaat. Stel dat u wordt gevraagd wat het Nederlandse woord „ijzer” betekent. Dat ene woord kan in verschillende contexten verschillende betekenissen hebben. Er kan een bepaald metaal mee bedoeld worden. Het kan ook een verkorting zijn van hoefijzer, oorijzer, strijkijzer of wafelijzer, of een aanduiding voor een golfstok met een ijzeren kop. En iemand die de ijzers onderbindt, gaat schaatsen. In een andere context kan het slaan op boeien of op een voedingssupplement. In de uitdrukking ’meer ijzers in het vuur hebben’, slaat het op de mogelijkheden om iets te bereiken. Om welke betekenis gaat het?

Een woordenboek kan u alle mogelijke betekenissen van een woord verschaffen. Sommige woordenboeken sommen die betekenissen zelfs op in de volgorde van gebruiksfrequentie. Maar het is de context waarin het woord wordt gebruikt, die u zal helpen de specifieke betekenis vast te stellen. Ter illustratie: Stel dat u enige medische kennis bezit en dat u de oorzaak wilt weten van bepaalde symptomen die u hebt. U zou een medisch handboek kunnen raadplegen. Dat zal u misschien vertellen dat in 90 procent van de gevallen uw symptomen één ding betekenen maar dat ze in 10 procent van de gevallen op iets totaal anders duiden. U zult heel wat meer kennis nodig hebben voordat u de juiste diagnose kunt stellen. Zo helpt ook het feit dat een woord in 90 procent van de gevallen een bepaalde betekenis heeft u niet als u een belangrijke tekst leest waarin een tweede betekenis van het woord gebruikt wordt. U moet meer over de context weten voordat u het woord kunt begrijpen.

Ook bij de studie van woorden die in de Bijbel staan moet u weten in welke context het woord staat. De oorspronkelijke woorden bijvoorbeeld die meestal met ’geest’ worden vertaald, kunnen diverse betekenissen hebben, afhankelijk van de context waarin ze gebruikt worden. Soms is ’wind’ een nauwkeurige vertaling (Exodus 10:13; Johannes 3:8). In andere contexten slaan ze op de levenskracht die zich in alle levende schepselen bevindt, in zowel mens als dier (Genesis 7:22; Psalm  104:29; Jakobus 2:26). Onzichtbare hemelse schepselen worden ook als geesten aangeduid (1 Koningen 22:21, 22; Mattheüs 8:16). Gods werkzame kracht wordt zijn heilige geest genoemd (Genesis 1:2; Mattheüs 12:28). Hetzelfde woord wordt gebruikt voor de kracht waardoor iemand van een bepaalde houding, instelling of emotie blijk geeft, en voor de overheersende mentale neiging die in een groep mensen heerst (Jozua 2:11; Galaten 6:18).

Hoewel een Hebreeuws of Grieks woordenboek die uiteenlopende betekenissen zal vermelden, zal de context u helpen vast te stellen welke betekenis bedoeld wordt. * Dat geldt als u de Bijbel in de oorspronkelijke talen leest maar ook als u een vertaling in uw taal gebruikt.

Is het verkeerd om een vertaling te gebruiken?

Sommigen hebben heel veel moeite gedaan om het Bijbelse Hebreeuws of het Bijbelse Grieks of allebei te leren. Hoewel ze zich ervan bewust zijn dat hun kennis beperkt is, genieten ze ervan de Bijbel in de oorspronkelijke talen te kunnen lezen en vinden ze dat het zeker alle moeite waard is geweest. Maar als u dat niet kunt, moet u zich dan ontmoedigd voelen en uw speuren naar de Bijbelse waarheid opgeven? Beslist niet! Er zijn verschillende redenen voor die conclusie.

Ten eerste is er niets op tegen een vertaling van de Bijbel te gebruiken. De schrijvers van de christelijke Griekse Geschriften, het zogenoemde Nieuwe Testament, maakten in feite vaak gebruik van een Griekse vertaling als ze uit de Hebreeuwse Geschriften citeerden (Psalm 40:6; Hebreeën 10:5, 6). * Hoewel ze Hebreeuws spraken en uit de oorspronkelijke Hebreeuwse Geschriften hadden kunnen citeren,  hadden ze er blijkbaar geen problemen mee een vertaling van die verzen te gebruiken waarover degenen aan wie ze schreven gemakkelijker konden beschikken (Genesis 12:3; Galaten 3:8).

Ten tweede kan iemand zelfs als hij de Bijbelse talen kan begrijpen, de woorden van Jezus alleen in vertaling lezen. Dat komt doordat de evangelieschrijvers in het Grieks optekenden wat Jezus oorspronkelijk in een vorm van de Hebreeuwse taal had gezegd. * Iemand die denkt dat het vermogen om de woorden van Jehovah’s trouwe aanbidders uit de oudheid in hun oorspronkelijke talen te lezen een speciaal soort wijsheid schenkt, moet bedenken wat het feit dat we Jezus’ woorden alleen in vertaling kunnen lezen, impliceert. Het feit dat Jehovah de woorden van zijn grootste Dienstknecht onder inspiratie alleen in vertaling heeft laten vastleggen — in een taal die destijds algemeen begrepen werd — duidt erop dat de taal waarin we de Bijbel lezen niet belangrijk is. Waar het om gaat is dat we de geïnspireerde boodschap lezen in een vorm die we kunnen begrijpen en die ons aanspreekt.

Ten derde moest het ’goede nieuws’ dat in de Bijbel staat, voor nederige mensen uit „elke natie en stam en taal en elk volk” beschikbaar komen (Openbaring 14:6; Lukas 10:21; 1 Korinthiërs 1:27-29). In overeenstemming daarmee kunnen verreweg de meeste mensen tegenwoordig Gods voornemen te weten komen uit een exemplaar van de Bijbel in hun eigen taal zonder dat ze een andere taal hoeven te leren. In veel talen zijn er een aantal verschillende vertalingen beschikbaar, zodat de lezer keus heeft. *

Hoe kunt u er dus voor zorgen dat u de waarheid die in de Bijbel staat begrijpt? Jehovah’s Getuigen hebben gemerkt dat een onderwerpsgewijze studie van de Bijbel, waarbij de context in aanmerking wordt genomen, een nuttige manier is om de boodschap in Gods Woord te begrijpen. Ze nemen een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld ’het huwelijk’, en zoeken de verzen op die daarover gaan. Op die manier laten ze het ene gedeelte van de Bijbel uitleggen wat een ander gedeelte betekent. Zou het geen goed idee zijn gebruik te maken van de gratis privébijbelcursus die Jehovah’s Getuigen iedereen aanbieden? Welke taal u ook spreekt, het is Gods wil „dat alle soorten van mensen worden gered en tot een nauwkeurige kennis van de waarheid komen” (1 Timotheüs 2:4; Openbaring 7:9).

[Voetnoten]

[Kader/Illustratie op blz. 22]

De Septuaginta

Griekssprekende Joden in de tijd van Jezus en zijn apostelen maakten veelvuldig gebruik van de Griekse Septuaginta. Dat is een vertaling van de Hebreeuwse Geschriften in het Grieks. De Septuaginta is niet alleen opmerkelijk omdat ze, naar we weten, de eerste poging was om de heilige geschriften in een andere taal te vertalen, maar ze is ook indrukwekkend wegens de omvang van het vertaalproject. Een groep vertalers begon in de derde eeuw voor onze jaartelling aan de Septuaginta te werken, en ruim honderd jaar later werd het werk door anderen voltooid.

De eerste christenen maakten al snel een vaardig gebruik van de Septuaginta om te bewijzen dat Jezus de Christus was, de beloofde Messias. Ze waren daarin zo doeltreffend dat sommigen de Septuaginta als een ’christelijke’ vertaling gingen bezien. Dat leidde ertoe dat de Septuaginta onder de Joden aan populariteit inboette en er een aantal nieuwe vertalingen in het Grieks werden vervaardigd. Een van die vertalingen werd in de tweede eeuw vervaardigd door een zekere Aquila, een joodse proseliet. In een beschrijving van die vertaling maakt een Bijbelgeleerde melding van een „volkomen onverwacht aspect”. In Oudhebreeuwse lettertekens komt op diverse plaatsen in Aquila’s Griekse vertaling de goddelijke naam, Jehovah, voor.

[Verantwoording]

Israel Antiquities Authority

[Illustraties op blz. 23]

Het is belangrijk dat we de geïnspireerde Bijbelse boodschap lezen in een vorm die we kunnen begrijpen en die ons aanspreekt