Wist u dit?

Door welke volkstelling kwam het dat Jezus in Bethlehem werd geboren?

Toen Caesar Augustus een volkstelling in het hele Romeinse Rijk verordende, gingen volgens het evangelie van Lukas „alle mensen (...) op reis om zich te laten inschrijven, een ieder naar zijn eigen stad” (Lukas 2:1-3). De stad van Jozef, Jezus’ adoptievader, was Bethlehem, en de reis die Jozef en Maria ondernamen om aan de verordening te voldoen, had tot gevolg dat Jezus in Bethlehem werd geboren. Dergelijke inschrijvingen dienden om de belastinginning en het oproepen van dienstplichtigen te vergemakkelijken.

Toen de Romeinen in het jaar 30 voor onze jaartelling Egypte veroverden, was de volkstelling al een beproefd onderdeel van de Egyptische bureaucratie. Wetenschappers denken dat de Romeinen het Egyptische volkstellingssysteem overnamen en soortgelijke procedures in de rest van hun rijk invoerden.

Van één zo’n inschrijving getuigt een edict van de Romeinse stadhouder van Egypte uit het jaar 104 G.T. Een exemplaar van dat edict, dat nu in de British Library bewaard wordt, luidt: „Gaius Vibius Maximus, prefect van Egypte (zegt): Aangezien de volkstelling ophanden is, is het nodig al degenen die om welke reden ook buiten hun district verblijven te gebieden naar hun eigen huis terug te keren, opdat ze zowel aan de formaliteiten van de volkstelling kunnen voldoen als zich ijverig van de bewerking van hun grond kunnen kwijten.”

Waarom overwoog Jozef om Maria een echtscheidingscertificaat te geven terwijl ze alleen maar verloofd waren?

Volgens het evangelie van Mattheüs hoorde Jozef dat Maria zwanger was terwijl ze hem „ten huwelijk beloofd was” maar „voordat zij verenigd waren”. Omdat Jozef niet wist dat Maria zwanger was „door heilige geest”, moet hij gedacht hebben dat ze hem ontrouw was geweest, en daarom was hij van plan van haar te scheiden (Mattheüs 1:18-20).

Bij de Joden werden verloofde paren als reeds getrouwd beschouwd. De twee gingen echter pas als man en vrouw samenwonen als de huwelijksformaliteiten vervuld waren. Een verloving was zo bindend dat als het huwelijk niet doorging — omdat de bruidegom van gedachten was veranderd of om een andere dwingende reden — de jonge vrouw pas vrij was om te trouwen als ze een echtscheidingscertificaat had gekregen. Stierf de man van een verloofde vrouw vóór het huwelijk, dan werd ze als een weduwe beschouwd. En pleegde ze in haar verlovingstijd hoererij, dan werd ze als een overspeelster beschouwd en ter dood veroordeeld (Deuteronomium 22:23, 24).

Jozef was zich kennelijk bewust van de gevolgen als Maria in opspraak raakte. Hoewel hij zich verplicht voelde de zaak bij de bevoegde autoriteiten aan te geven, wilde hij haar beschermen en een schandaal voorkomen. Daarom besloot hij om in stilte van haar te scheiden. Als een alleenstaande moeder in het bezit was van een echtscheidingscertificaat, zou dat er immers op duiden dat ze al getrouwd was geweest?

[Illustratie op blz. 16]

Volkstellingsedict van de Romeinse stadhouder van Egypte (104 G.T.)

[Verantwoording]

© The British Library Board, all rights reserved (P.904)