In de tijd van de Holocaust zijn er van de ongeveer 35.000 Getuigen die toen in Duitsland en in bezet gebied woonden, zo’n 1500 gestorven. De doodsoorzaak is niet in alle gevallen bekend. Omdat er nog steeds onderzoek gaande is, kunnen cijfers en andere details in de toekomst bijgesteld worden.

•  Hoe zijn ze gestorven?

•  Waarom werden ze vervolgd?

•  Waar zijn ze gestorven?

•  Enkelen van degenen die geëxecuteerd zijn

•   Executies: In Duitsland en in bezet gebied zijn bijna 400 Getuigen geëxecuteerd. De meeste slachtoffers werden berecht, ter dood veroordeeld en onthoofd. Anderen werden zonder formele hoorzitting doodgeschoten of opgehangen.

•   Opsluiting onder onmenselijke omstandigheden: Ruim 1000 Getuigen zijn in naziconcentratiekampen en gevangenissen omgekomen. Ze bezweken aan het harde werk of ze stierven als gevolg van marteling, honger, onderkoeling, ziekte of slechte medische zorg. Kort na de bevrijding aan het eind van de Tweede Wereldoorlog stierven sommigen alsnog aan de gevolgen van de wrede behandeling.

•   Andere oorzaken: Sommige Getuigen stierven in gaskamers, overleden als gevolg van medische experimenten of kregen een dodelijke injectie.

 Jehovah’s Getuigen werden vervolgd omdat ze vasthielden aan Bijbelse leringen. Toen de nazi’s eisten dat de Getuigen dingen deden die in de Bijbel verboden worden, weigerden de Getuigen dat. Ze kozen ervoor ‘God als regeerder meer te gehoorzamen dan mensen’ (Handelingen 5:29). Bijvoorbeeld op de volgende twee terreinen:

1.   Politiek neutraal blijven. Net als Jehovah’s Getuigen in deze tijd bleven de Getuigen onder het naziregime neutraal in politieke kwesties (Johannes 18:36). Daarom weigerden ze

   •   in het leger te gaan of de oorlog te ondersteunen (Jesaja 2:4; Mattheüs 26:52).

   •   te stemmen bij verkiezingen of zich bij een naziorganisatie aan te sluiten (Johannes 17:16).

   •   het hakenkruis te vereren of de Hitlergroet te brengen (Mattheüs 23:10; 1 Korinthiërs 10:14).

2.   Hun geloof praktiseren. Hoewel het Jehovah’s Getuigen verboden was hun geloof te praktiseren, bleven ze

   •   bijeenkomen voor gebed en aanbidding (Hebreeën 10:24, 25).

   •   de Bijbelse boodschap bekendmaken en Bijbelse publicaties verspreiden (Mattheüs 28:19, 20).

   •   liefde tonen voor hun naasten, onder wie Joden (Markus 12:31).

   •   vasthouden aan hun geloof. Ze weigerden een document te tekenen waarin ze hun geloof afzwoeren (Markus 12:30).

 Volgens historicus Robert Gerwarth waren Jehovah’s Getuigen de enige groep in het Derde Rijk die uitsluitend op grond van hun religieuze overtuiging vervolgd werden. a Andere gevangenen in concentratiekampen hadden bewondering voor Jehovah’s Getuigen vanwege hun vastberadenheid. Een Oostenrijkse gevangene vertelde: ‘Ze gaan niet in de oorlog. Ze laten zich nog liever doden dan dat ze zelf iemand doden.’

•   Concentratiekampen: De meeste Getuigen van Jehovah zijn in concentratiekampen omgekomen. Ze werden gevangengezet in kampen als Auschwitz, Buchenwald, Dachau, Flossenbürg, Mauthausen, Neuengamme, Niederhagen, Ravensbrück en Sachsenhausen. Alleen al van Sachsenhausen is bevestigd dat daar zo’n 200 Getuigen gestorven zijn.

•   Gevangenissen: Sommige Getuigen werden doodgemarteld in gevangenissen. Andere bezweken aan verwondingen toegebracht tijdens hun verhoor.

•   Executieterreinen: De meeste executies van Getuigen vonden plaats in de gevangenissen Berlijn-Plötzensee, Brandenburg en Halle (Saale). Verder is bevestigd dat er nog zo’n 70 andere locaties waren waar Getuigen zijn geëxecuteerd.

•  Naam: Helene Gotthold

   Plaats van executie: Berlijn-Plötzensee

   Helene, gehuwd en moeder van twee kinderen, werd meerdere keren gearresteerd. In 1937 werd ze tijdens een verhoor zo zwaar mishandeld dat ze haar ongeboren kind verloor. Op 8 december 1944 werd ze in de Plötzenseegevangenis onthoofd.

•  Naam: Gerhard Liebold

   Plaats van executie: Brandenburg

   De 20-jarige Gerhard werd op 6 mei 1943 onthoofd, twee jaar nadat zijn vader in dezelfde gevangenis was onthoofd. Hij schreef in zijn afscheidsbrief aan zijn familie en verloofde: ‘Zonder de kracht van de Heer had ook ik deze weg nooit kunnen gaan.’

•  Naam: Rudolf Auschner

   Plaats van executie: Halle (Saale)

   Rudolf was nog maar 17 toen hij op 22 september 1944 werd onthoofd. In zijn afscheidsbrief aan zijn moeder schreef hij: ‘Veel broeders zijn deze weg gegaan, en ook ik ga deze weg.’