Zoals eerder gemeld op jw.org en in The New York Times, weigert het Militärhistorische Museum der Bundeswehr in Dresden (Duitsland) afstand te doen van het archief van zuster Annemarie Kusserow, tegen haar testament in. Maar nieuw ontdekt bewijs ondersteunt het standpunt van Jehovah’s Getuigen. Dat heeft onze organisatie aangezet tot een nieuwe rechtszaak tegen het museum.

Meer dan zeven jaar lang hebben Jehovah’s Getuigen geprobeerd een minnelijke schikking te treffen met het museum om het archief te verwerven, maar zonder succes. Onze organisatie diende daarop een vordering in bij de rechtbank. Teleurstellend genoeg werd de vordering in 2021 afgewezen, omdat de rechtbank van mening was dat het museum het archief te goeder trouw had verworven.

Toen Annemarie 26 was, begon ze het archief met materiaal over Jehovah’s Getuigen tijdens de Holocaust nauwgezet samen te stellen. Ze heeft het meer dan 65 jaar bewaard, soms zelfs met gevaar voor eigen leven, tot aan haar dood in 2005. Wat zij heeft bewaard voor toekomstige generaties, en vooral voor haar geloofsgenoten, is internationaal erkend als een historische schat.

Annemarie stelde het archief samen omdat ze oprecht wilde dat zoveel mogelijk mensen (zowel Jehovah’s Getuigen als anderen) zouden blijven leren van de geschiedenis van trouw van haar familie. Om dat te garanderen heeft ze de religieuze gemeenschap van Jehovah’s Getuigen tot enige erfgenaam benoemd. Haar wens is nog steeds niet gerespecteerd.

Annemarie was samen met vier van haar broers en zussen te zien in de Britse documentaire De paarse driehoek uit 1991. De film richtte zich op de ervaringen van de familie Kusserow om uit te leggen hoe het naziregime Jehovah’s Getuigen had vervolgd omdat ze weigerden hun geloof af te zweren en trouw te zweren aan Hitler. Annemarie is in de documentaire te zien met haar kostbare documenten en foto’s.

In een interview dat kort voor haar dood plaatsvond, vertelde Annemarie over de tijd dat de Gestapo haar in haar appartement arresteerde en ze bijna vitale stukken van het archief kwijtraakte. Ze zei: ‘Ik had een aktetas in de hal staan. Er lagen brieven onder en alle andere overgebleven documenten.’ Ze had de grote aktetas gevuld met appels, in de hoop de agenten ervan te weerhouden eronder te kijken. Ze zei tegen zichzelf voor het geval haar plan zou mislukken: ‘Dan heb je tenminste iets te eten in de gevangenis.’ Gelukkig werkte haar plan.

Kort na Annemaries dood verdween het archief uit haar huis. Later werd ontdekt dat een broer van Annemarie, die geen banden meer had met Jehovah’s Getuigen, het archief aan het museum had verkocht. Annemarie had haar broer nooit toestemming gegeven om zoiets te doen. Hij is inmiddels overleden.

De overlevende leden van de familie Kusserow, die goed op de hoogte waren van het testament van Annemarie, waren geschokt toen de rechtbank oordeelde dat het museum het archief mocht behouden. Sinds die tijd hebben familie, vrienden en andere door de nazi’s vervolgde Jehovah’s Getuigen honderden brieven geschreven aan het museum en aan het ministerie van Defensie, dat het museum beheert, om te pleiten voor teruggave van het archief aan Jehovah’s Getuigen, zoals Annemarie wenste.

Een van de opmerkelijke documenten in het archief is een afscheidsbrief van Annemaries broer, Wilhelm, die op 26 april 1940 zijn laatste woorden schreef. Als een van Jehovah’s Getuigen weigerde hij militaire dienst. Vanwege zijn gewetensbezwaren werd hij door de nazi’s ter dood veroordeeld.

Wilhelms brief luidt: ‘Lieve ouders, broers en zussen, jullie weten allemaal hoeveel jullie voor mij betekenen. En ik denk hier steeds aan als ik naar onze familiefoto kijk, hoe harmonieus het thuis altijd was. Maar zoals onze Leider Jezus gebood, moeten we bovenal God liefhebben. Als we het voor hem opnemen, zal hij ons belonen.’ Hij werd op de ochtend van 27 april, op 25-jarige leeftijd, doodgeschoten.

Annemaries ouders, Franz en Hilda Kusserow, hadden 11 kinderen. Net als Wilhelm werden Franz en de oudere zonen gevangengezet omdat ze weigerden deel te nemen aan de oorlog. De jongere kinderen weigerden de Hitlergroet te brengen en werden van hun ouders gescheiden en naar tuchtscholen en later naar pleeggezinnen gestuurd.

Toen Wolfgang, een van de jongere broers, voor een militair tribunaal werd gebracht, verklaarde hij moedig: ‘Ik ben grootgebracht als een van Jehovah’s Getuigen, aan de hand van Gods woord zoals het in de Heilige Schrift staat. De grootste en heiligste wet die God de mensheid heeft gegeven, is: “Heb God lief boven alles en je naaste als jezelf.” Andere geboden luiden: “Je zult niet doden.” Heeft onze Schepper dit alles voor de bomen laten optekenen?’

Op 28 maart 1942 werd de 20-jarige Wolfgang onthoofd met de guillotine.

Annemarie en haar familie betaalden een hoge prijs voor hun geloof en hun vastberaden standpunt tegen de oorlogshandelingen van het naziregime. Sommigen gaven zelfs hun leven omdat ze weigerden te doden. In totaal bracht het gezin 47 jaar in gevangenschap door.

Het archief brengt het uitzonderlijke voorbeeld van geloof van het gezin tot leven. Het materiaal illustreert op levendige wijze hoe het geloof kracht kan geven ondanks zware vervolging en de dreiging van de dood. Dat centrale thema van het archief kan alleen in de musea van Jehovah’s Getuigen volledig tot zijn recht komen.

In oktober 2022 overleed Paul Gerhard Kusserow, de laatste overlevende zoon van het gezin. Hij had gehoopt de dag mee te maken waarop het militaire museum het testament van zijn zus zou respecteren, iets waarvoor hij tot zijn dood publiekelijk campagne heeft gevoerd. Hij zei: ‘Mijn broers werden gedood omdat ze weigerden in het leger te gaan. Ik vind het daarom niet gepast dat hun erfgoed in een militair museum ligt.’

Jehovah’s Getuigen zijn het daarmee eens. Het is een grof moreel onrecht dat het museum Annemaries ondubbelzinnige wensen negeert. De wil van de familie Kusserow werd in het verleden tijdens het nationaalsocialisme geschonden, en dat gebeurt nu weer in het huidige Duitsland.

Helaas wordt het archief zelf ook niet gerespecteerd. De meer dan 1000 stukken van het archief, op 6 na, liggen in de opslag van het museum.

We bidden dat de rechtbank het archief eindelijk aan Jehovah’s Getuigen zal toekennen, die er zowel wettelijk als moreel recht op hebben (Lukas 18:7).