ROME — Op vrijdag 24 november 2017 kwamen medische en juridische professionals en bio-ethici naar de Universiteit van Padua, een van de oudste universiteiten van Italië, voor het congres ‘Weigering van bloedtransfusie door volwassen patiënten: Welke alternatieve behandelingen zijn er? — Blood save 2017’. Het congres werd gesponsord door meer dan 25 Italiaanse wetenschappelijke verenigingen en samenwerkingsverbanden en door het Italiaanse ministerie van Gezondheid.

Bloedtransfusies worden doorgaans beschouwd als onschadelijk en als de enige levensreddende medische behandeling voor patiënten die een complexe medische of chirurgische ingreep moeten ondergaan. Die zienswijze werd betwist door veel van de congressprekers. Een van de aanwezige deskundigen, Luca Weltert, cardiothoracaal chirurg in het European Hospital in Rome, legde uit: ‘Vandaag is duidelijk gemaakt dat transfusies schadelijk kunnen zijn en in veel gevallen onnodig zijn.’

Weltert en andere klinisch medici die aan het programma deelnamen, kwamen tot die conclusie op basis van hun praktijkervaring en resultaten van wetenschappelijke onderzoeken die een samenhang aantonen tussen bloedtransfusies en een verhoogd ziekte- en sterftecijfer, een langer ziekenhuisverblijf en andere ernstige gezondheidsrisico’s. a

Zulke wetenschappelijke onderzoeken, en ook de hoge kosten van bloedtransfusies, waren in 2010 voor de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) reden om de noodzaak te benadrukken van bloedmanagement: een multidisciplinaire en multimodale aanpak die zich focust op de gezondheid en veiligheid van de patiënt, medische resultaten verbetert en het gebruik van bloedtransfusies aanzienlijk vermindert. De WHO publiceerde een resolutie die alle 193 lidstaten van de Verenigde Naties aanspoorde tot het implementeren van bloedmanagement-strategieën.

Professor Stefania Vaglio, hoofd Transfusiegeneeskunde in het Sant’Andrea-ziekenhuis in Rome besprak uitvoerig de nieuwe kijk op bloedmanagement. Ze gaf aan dat medische zorg voorheen afhankelijk was van het gebruik en het toedienen van donorbloed, maar dat ‘de focus compleet verschoven is van donorbloed naar het bloed van de patiënt zelf’. Een van de doelstellingen van bloedmanagement is ‘bloedverlies minimaliseren door de patiënt centraal te stellen in het proces (...) en door erop gericht te zijn en er alles aan te doen het bloed van de patiënt niet te verliezen’. Vaglio maakte ook duidelijk dat het toepassen van medische technieken om zuinig om te springen met het bloed van de patiënt zelf ‘eigenlijk neerkomt op een kwalitatief betere behandeling’.

Tommaso Campagnaro, algemeen chirurg in het Academisch Ziekenhuis Verona, bevestigde de voordelen van strategieën om bloedtransfusies te vermijden. Hij had gegevens geanalyseerd die teruggingen tot eind jaren 90 over patiënten die de meest complexe buikoperaties hadden ondergaan. Daarna concludeerde hij: ‘Bij patiënten die geen transfusies toegediend kregen, was het aantal complicaties en het sterftecijfer lager dan bij patiënten die wel transfusies hadden gekregen.’

Campagnaro en verschillende andere congressprekers bedankten Jehovah’s Getuigen publiekelijk voor hun inzet om artsen ertoe aan te zetten transfusiealternatieven te ontwikkelen. Anna Aprile, universitair hoofddocent gezondheidsrecht aan de Universiteit van Padua zei: ‘We zijn Jehovah’s Getuigen dankbaar, omdat ze het recht om transfusies te weigeren aan de orde hebben gesteld. Daardoor hebben ze iedereen geholpen deze kwestie te overdenken en een verminderd gebruik van bloed te realiseren.’

De congressprekers vertegenwoordigden diverse medische specialismen, zoals anesthesiologie, cardiologie, gynaecologie, hematologie, oncologie en orthopedie. Toch was de boodschap steeds weer hetzelfde: in het licht van de toenemende hoeveelheid gepubliceerde gegevens en ervaringen van deskundigen in het veld moeten de medische wereld, wetgevers en het algemene publiek openstaan voor bloedmanagement-strategieën.

Weltert voegt eraan toe: ‘De meest complexe chirurgische ingreep bij een menselijk lichaam is een behandeling van een aortadissectie. (...) Als [dat] al zonder bloed uitgevoerd kan worden, is echt alles mogelijk.’