Russische autoriteiten proberen Jehovah’s Getuigen, samen met hun Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift, te verbieden door ze te bestempelen als ‘extremistisch’. De Getuigen en hun lectuur zijn in opdracht van de rechtbank onderworpen aan een onderzoek door het Centrum voor Sociaal-cultureel Deskundigenonderzoek in Moskou.

In afwachting van de hervatting van beide zaken, vonden er interviews plaats met verschillende gerenommeerde geleerden op het gebied van religie, politiek en sociologie, en met Sovjet- en Ruslanddeskundigen.

• ‘De bevindingen van het Centrum voor Sociaal-cultureel Deskundigenonderzoek in Moskou zijn naar mijn mening politiek gemotiveerd, niet wetenschappelijk.’ — Dr. Gerhard Besier, hoogleraar emeritus, Europese wetenschappen, Technische universiteit van Dresden; lector, Stanford-universiteit; bestuurder, Sigmund Neumann Instituut voor Onderzoek naar Vrijheid en Democratie, Duitsland

• ‘Ik ben niet bekend met de namen van de zogenaamde deskundigen die zijn ingeroepen door de staat om hun mening te geven over de organisatie van de Getuigen, maar andere echte experts op het gebied van Jehovah’s Getuigen in Rusland hebben deze “deskundigen” belachelijk gemaakt. Ik heb zelf nog nooit gehoord van het Centrum voor Sociaal-cultureel Deskundigenonderzoek en het feit dat online zoekmachines er geen informatie over kunnen vinden zegt al genoeg. Ik bezoek regelmatig wetenschappelijke conferenties en geef er ook presentaties. Daar worden nieuwe religies besproken, waaronder Jehovah’s Getuigen. Het is gebruikelijk dat de aanwezigen aangeven waar ze werkzaam zijn of wat hun aanstelling is en deze zogenaamde “deskundigen” zijn nooit vertegenwoordigd. Iemands bekwaamheid als deskundige wordt bepaald door academische kwalificaties in het relevante werkgebied, publicaties in wetenschappelijke tijdschriften en de bereidheid om ideeën tot een onderwerp van bespreking te maken in toepasselijke settingen, zoals op academische conferenties. Aangezien de zogenaamde deskundigen die in Rusland geraadpleegd zijn, onschuldige boeken als Mijn boek met bijbelverhalen en De grootste mens die ooit heeft geleefd bestempelen als voorbeelden van subversieve lectuur, moeten hun bekwaamheid en motivatie in twijfel worden getrokken.’ — Dr. George D. Chryssides, voormalig hoofd godsdienstwetenschappen, Universiteit van Wolverhampton; onderzoeker hedendaagse godsdienst aan de St. John-universiteit van York en de Universiteit van Birmingham, Verenigd Koninkrijk

• ‘De volslagen belachelijke deskundigenonderzoeken die het wetshandhavingssysteem van Rusland voortbrengt druisen in tegen het gezonde verstand (en het schijnt dat trouwe aanhangers worden aangemoedigd om deskundigencentra te openen). Van het Centrum voor Sociaal-cultureel Deskundigenonderzoek dat is aangesteld om de Bijbel van de Getuigen te onderzoeken, heeft niet één deskundige een graad in religiewetenschappen, en ze zijn niet eens bekend met de publicaties van Jehovah’s Getuigen. Hun onderzoek bevat citaten uit informatie die is verstrekt door het Irenaeus van Lyon-Centrum, een radicaal orthodoxe, tegen sekten gerichte organisatie die bekendstaat om haar tegenstand tegen Jehovah’s Getuigen en andere religies en denominaties.’ — Dr. Roman Loenkin, hoofd van het Centrum voor Religie en Maatschappij aan het Instituut van Europa, Russische Academie van Wetenschappen in Moskou; voorzitter van de Raad van Deskundigen inzake Religie en Wetgeving, Rusland

• ‘Godsdienstgeleerden zijn zelden betrokken — zelfs in de gevallen die duidelijk verband houden met religie. Het is traditie, en ook schriftelijk als beleid vastgelegd, dat taalkunde of sociale psychologie de voornaamste discipline is die nodig is voor het uitvoeren van deskundigenonderzoek; iets wat absoluut niet waar is.’ — Alexander Verchovsky, bestuurder, SOVA Centrum voor Informatie en Analyse (een non-profit organisatie in Moskou die onderzoek doet naar nationalisme, xenofobie, verhoudingen tussen de kerken en de niet-religieuze samenleving, en politieke radicalisering), Rusland

• ‘Door de staat goedgekeurde “getuigen-deskundigen” op het gebied van religieuze zaken, onder wie de personen die de publicaties van Jehovah’s Getuigen afkeurden, hebben gewoonlijk geen expertise en zijn niet geloofwaardig omdat hun meningen over geloofskwesties slecht onderbouwd zijn.’ — Dr. Mark R. Elliott, oprichter en redacteur, East-West Church and Ministry Report, Asbury-universiteit, Kentucky, Verenigde Staten

• ‘De Russische rechterlijke beslissingen zijn vaak gebaseerd op beoordelingen van teksten of andere materialen door zogenaamde deskundigen die door de staat worden betaald.’ — Catherine Cosman, senior beleidsanalist (Europa en de landen van de voormalige Sovjet-Unie), Amerikaanse Commissie voor Internationale Godsdienstvrijheid (USCIRF), Verenigde Staten

• ‘Rusland heeft lang op zogenaamde deskundigenonderzoeken gesteund om bepaalde religieuze groeperingen te categoriseren en vervolgen. Zo richtte het Russische ministerie van Justitie in februari 2009 bijvoorbeeld een Raad voor Religieus Deskundigenonderzoek op. Dit orgaan had de autoriteit om religieuze organisaties te onderzoeken en om, onder andere, vast te stellen of de organisatie er extremistische zienswijzen op na hield. In die tijd was Aleksandr Dvorkin de voorzitter, iemand die het ontbrak aan de juiste academische achtergrond als religiedeskundige en al bekend stond als “Ruslands meest prominente activist ‘tegen sekten’”. Vaak ontbrak het de personen die werden benoemd in dat soort raden, of zelfs degenen die werden gebruikt als vervolgingsdeskundigen in juridische procedures, aan noodzakelijke, en zelfs aan basiskwalificaties. Deze organen van “deskundigen” dienen simpelweg om de vervolging door de regering te legaliseren, hoewel onlangs bleek dat bepaalde deskundigencolleges af en toe bevindingen doen die ingaan tegen de belangen van de regering. De bevindingen van deze en vergelijkbare organen moeten zorgvuldig worden afgewogen.’ — Professor Robert C. Blitt, hoogleraar rechten, Universiteit van Tennessee; voormalig specialist internationaal recht, Amerikaanse Commissie voor Internationale Godsdienstvrijheid (USCIRF), Verenigde Staten

• ‘Bij de langdurige juridische strijd in de rechtbank van Moskou over stedelijke registratie — als een juridische religieuze organisatie — waren zogenaamde rapporten van deskundigen betrokken die constateerden dat Getuigen landelijke wetten hadden geschonden, schade hadden toegebracht aan families en gezondheid, en vijandigheid tegenover andere geloven hadden gepredikt. Er kan doorgaans altijd wel een “deskundige” worden gevonden die de vermeende gevaren van de Getuigen wil bevestigen, zelfs als dergelijke conclusies ingaan tegen elke redelijke interpretatie van het beschikbare bewijs. — Dr. Emily B. Baran, assistent-hoogleraar Russische en Oost-Europese geschiedenis aan de Staatsuniversiteit van Middle Tennessee, Verenigde Staten

• ‘In de afgelopen 25 jaar zijn er verschillende juridische, politieke en intellectuele omstandigheden geweest in Rusland en Oekraïne. Mij is echter verteld dat onpartijdige theologische expertise nagenoeg niet meer bestaat in Rusland. De experts — in de regel geleerden — hebben niet dezelfde status en worden niet beschermd door bepaalde wetgeving. Het zijn bevooroordeelde mensen, gericht op een bepaalde denominatie — gewoonlijk de orthodoxe religie — die worden benaderd om deskundigenonderzoek te verrichten. Hun orthodoxe achtergrond zorgt ervoor dat ze niet in staat zijn enige andere vorm van aanbidding op een neutrale en onbevooroordeelde manier te analyseren. Omdat ze elke andere religie als onwaar ervaren, bestempelen ze, in hun “gerechtvaardigde verontwaardiging ten aanzien van de zuiverheid van hun geloof”, op emotionele en agressieve wijze alle anderen als extremisten.’ — Dr. Lioedmyla Fylypovytsj, hoogleraar, hoofd, vakgroep Religieuze Geschiedenis en Praktische Wetenschappen, Instituut Filosofie van de Nationale Academie van Wetenschappen; vicepresident, Oekraïense Vereniging van Godsdienstonderzoekers, Oekraïne

• ‘Op dit moment worden religieuze deskundigenonderzoeken in Rusland vaak uitgevoerd door mensen die geen specialisten zijn. De onderzoeken worden als het ware ‘op bestelling gemaakt’ en het staat een deskundige niet vrij om zijn werkelijke bevindingen te vermelden. Ik heb meegewerkt aan twee rechtszaken in Taganrog en was als deskundige aanwezig op de zitting in hoger beroep in Rostov aan de Don. Ik heb het beeldmateriaal op basis waarvan Jehovah’s Getuigen zijn beschuldigd van extremisme met eigen ogen gezien. Ik heb tweemaal een gedetailleerde toelichting gegeven dat dit een typische christelijke religieuze dienst is die niets met extremisme te maken heeft, maar de rechtbank nam de deskundige mening niet mee in haar overweging. Het is onmogelijk om dit niet te zien als een duidelijke en systematische ontwikkeling richting religieuze discriminatie. Zolang deze ontwikkeling voortduurt zijn er uiteraard geen garanties dat er een eind komt aan het aanmerken van gelovigen als “extremisten” vanwege hun geloofsovertuigingen.’ — Dr. Jekaterina Jelbakjan, hoogleraar sociologie en maatschappelijk procesbeheer, Academie van Moskou voor Sociale en Arbeidsverhoudingen; lid van de Europese Vereniging voor Godsdienstwetenschap; hoofdredacteur van de Russische editie van Westminster Dictionary of Theological Terms, Study of Religion, en Encyclopedia of Religions, Rusland

• ‘Ik heb ben niet betrokken geweest bij zaken waarin werd beweerd dat iemand of iets “extremistisch” was. Ik heb echter wel enige werkzaamheden verricht voor zaken met soortgelijke procedures, bijvoorbeeld om vast te stellen of een daad gemotiveerd was door religieuze haat of om te bepalen of een daad bedoeld was om aan te zetten tot raciale haat of vijandigheid. In deze omstandigheden worden de deskundigen uitgekozen met een opvatting die correspondeert met de zienswijze die door de staat wordt gesteund. Wetenschap en bewijs worden niet beschouwd als overtuigend, noch wordt er rekening mee gehouden bij het uitkiezen van deskundigen. Als de deskundige “onderzoeken” heeft uitgevoerd of betrokken is geweest bij onderzoek, zijn de bevindingen van hem of haar meestal in tegenspraak met onderzoek dat feitelijk onderbouwd is en kunnen zelfs volledig berusten op een mening.’ — Melissa Hooper, advocaat, bestuurder, Studiebeursproject Internationaal Recht, Mensenrechten Eerst; voormalig regionaal bestuurder van het Rechtsstatelijk Initiatief Amerikaanse Orde van Advocaten in Moskou, Verenigde Staten

Persvoorlichters:

Internationaal: David A. Semonian, Office of Public Information, tel. +1 718 560 5000

Rusland: Jaroslav Sivoelski, tel. +7 812 702 2691