Op 22 januari 2014 hebben drie rechters van het gerechtshof van Tver het vonnis van een lagere rechter waardoor jw.org, de officiële website van Jehovah’s Getuigen, verboden zou worden, vernietigd. * Hoewel diverse uitspraken van Russische rechtbanken de laatste jaren negatief zijn uitgevallen, heeft het gerechtshof van Tver verklaard dat de pogingen van de aanklager om de website te verbieden niet rechtmatig zijn.

De door de overheid gesteunde pesterijen en vervolging van Jehovah’s Getuigen in Rusland bereikten op 7 augustus 2013 een hoogtepunt. De rechtbank in Tver (zo’n 160 kilometer ten noordwesten van Moskou) besliste in een rechtszaak die maar 25 minuten duurde, dat jw.org verboden zou moeten worden. Vertegenwoordigers van Jehovah’s Getuigen waren niet van de zaak op de hoogte gebracht en kregen niet de gelegenheid de aantijgingen van de aanklager te weerleggen of hun verdediging te voeren in deze rechtszaak. Een paar uur voordat de deadline om een beroep in te dienen op 12 september 2013 afliep, kregen Jehovah’s Getuigen via de media lucht van de zaak. Ze gingen onmiddellijk in beroep.

Tijdens de zitting op 22 januari 2014 erkende het gerechtshof dat de rechten van de eigenaar van de website, de Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., geschonden waren. Het hof besliste dat de zaak opnieuw in behandeling moest worden genomen om beide partijen gelegenheid te geven voor een pleidooi. De aanklager, gesteund door vertegenwoordigers van de ministeries van Justitie en van Binnenlandse Zaken, verzocht het hof om de website ’extremistisch’ te verklaren en in heel Rusland te verbieden. Het hof heeft die eisen van de hand gewezen.

Landelijke lastercampagne begint — wet tegen extremisme wordt misbruikt om de activiteiten van Jehovah’s Getuigen aan banden te leggen. Vanaf 2009 hebben Russische autoriteiten gebruikgemaakt van de vage bewoordingen van de federale wet tegen extremistische activiteiten om hun acties tegen Jehovah’s Getuigen te intensiveren. Daardoor namen die toe van enkele incidenten tot een centraal geleide campagne tegen de Getuigen. De autoriteiten hebben hun toepassing van de wet tegen extremisme gebruikt om:

• meer dan 1600 Getuigen van Jehovah aan te houden;

• 70 van hun publicaties te verbieden;

• 171 huizen en plaatsen van aanbidding te doorzoeken;

• tot dusver 69 religieuze diensten te verstoren.

In de zaak in Tver wilde de aanklager jw.org verbieden omdat er zes zogenaamd extremistische publicaties op de website staan. De rechtbank van het district Tsentralny besloot op basis van de wet tegen extremisme jw.org te verbieden en op de Federale Lijst van Extremistisch Materiaal te plaatsen.

De uitspraak schoot zijn doel duidelijk voorbij. Zo werd er geen gelegenheid geboden om bijvoorbeeld de zogenoemde ’extremistische’ publicaties van de website te verwijderen. Toen het gerechtshof vernam dat de eigenaars van de website alle publicaties die op de lijst stonden al hadden verwijderd van de pagina’s van jw.org die bedoeld waren voor het Russische publiek, concludeerde het dat er geen rechtsgeldige reden was om de website te verbieden. Deze uitspraak is definitief maar de aanklager kan wel binnen zes maanden in hoger beroep gaan. Het gerechtshof is echter niet verplicht om het verzoek in behandeling te nemen.

Nog een lange weg te gaan. De onbevooroordeelde houding en de uitspraak van het gerechtshof van Tver staan in schril contrast met de belastende uitspraken tegen Jehovah’s Getuigen van andere Russische rechtbanken. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft Ruslands schending van het recht op godsdienstvrijheid van Jehovah’s Getuigen meerdere keren veroordeeld. In plaats van de uitspraken van het EHRM te respecteren, is Rusland doorgegaan met de schending van mensenrechten. In het kader van de godsdienstvrijheid lopen er momenteel bij het EHRM 23 verzoeken van Jehovah’s Getuigen tegen Rusland.

Betekent de uitspraak van het gerechtshof in Tver dat er verbetering in de situatie van Jehovah’s Getuigen in Rusland komt? Er wordt met belangstelling uitgekeken naar Ruslands reactie op deze beslissing en op toekomstige uitspraken van het EHRM.