De ark van het verbond was een heilige kist die in de oudheid door het volk Israël was gemaakt naar het gebod en ontwerp van God. In de Ark lag ‘de getuigenis’: de tien geboden die op twee stenen platen waren geschreven (Exodus 25:8-10, 16; 31:18).

•   Constructie. De Ark was 2,5 el lang, 1,5 el breed en 1,5 el hoog (111 × 67 × 67 cm). Ze was gemaakt van acaciahout, was vanbinnen en vanbuiten met goud bekleed, en had rondom een gouden rand. Het deksel, dat van massief goud was, had aan elk uiteinde een gouden cherub. De twee cherubs waren naar elkaar toe gekeerd, met het gezicht naar het deksel gericht. Hun vleugels waren naar boven uitgespreid en overschaduwden het deksel. De Ark stond op vier poten en boven elke poot zat een gouden ring. Door die ringen waren draagstokken gestoken van acaciahout dat met goud bekleed was (Exodus 25:10-21; 37:6-9).

•   Locatie. De Ark stond in eerste instantie in een deel van de tabernakel dat het Allerheiligste werd genoemd. De tabernakel was een verplaatsbare tent voor aanbidding die in dezelfde periode als de Ark was gemaakt. Het Allerheiligste was afgeschermd, zodat de priesters en het volk dat gedeelte niet konden zien (Exodus 40:3, 21). Alleen de hogepriester mocht er één dag in het jaar, op de Verzoendag, naar binnen gaan en de Ark zien (Leviticus 16:2; Hebreeën 9:7). Later werd de Ark verplaatst naar het Allerheiligste van de tempel van Salomo (1 Koningen 6:14, 19).

•   Doel. In de Ark werden heilige voorwerpen bewaard die de Israëlieten moesten herinneren aan het verbond of de overeenkomst die God bij de berg Sinaï met hen had gesloten. Ook speelde de Ark een belangrijke rol bij de ceremonie op de Verzoendag (Leviticus 16:3, 13-17).

•   Inhoud. De eerste voorwerpen die in de Ark werden bewaard, waren de stenen platen waarin de tien geboden waren gegrift (Exodus 40:20). Later werden daar een gouden kruik met manna en ‘de staf van Aäron die uitgebot was’ aan toegevoegd (Hebreeën 9:4; Exodus 16:33, 34; Numeri 17:10). Maar toen de Ark naar de tempel werd verplaatst, waren de kruik en de staf er inmiddels uitgehaald (1 Koningen 8:9).

•   Vervoer. De Ark moest gedragen worden door de levieten. Door middel van de acaciahouten draagstokken konden ze de Ark op hun schouders dragen (Numeri 7:9; 1 Kronieken 15:15). De draagstokken werden niet uit de ringen verwijderd, dus de Ark hoefde nooit aangeraakt te worden (Exodus 25:12-16). Het afschermingsgordijn tussen het Heilige en het Allerheiligste werd gebruikt om de Ark te bedekken als die gedragen werd (Numeri 4:5, 6). a

•   Symboliek. De Ark werd met Gods aanwezigheid in verband gebracht. De wolk bijvoorbeeld die boven de Ark in het Allerheiligste verscheen en ook boven het kamp van de Israëlieten, was een teken van Jehovah’s aanwezigheid en zegen (Leviticus 16:2; Numeri 10:33-36). Ook zegt de Bijbel dat Jehovah ‘op de cherubs zit’, een verwijzing naar de twee cherubs op het deksel van de Ark (1 Samuël 4:4; Psalm 80:1). Deze cherubs waren een ‘afbeelding van de wagen’ van Jehovah (1 Kronieken 28:18). Nadat de Ark als symbool van Gods aanwezigheid naar Sion was verplaatst, kon koning David schrijven dat Jehovah ‘te Sion woont’ (Psalm 9:11).

•   Benamingen. De Bijbel gebruikt verschillende termen voor deze heilige kist, waaronder ‘de ark der getuigenis’, ‘de ark van het verbond’, ‘de ark van Jehovah’ en ‘de Ark van uw [Jehovah’s] sterkte’ (Numeri 7:89; Jozua 3:6, 13; 2 Kronieken 6:41).

   Het deksel van de Ark werd ‘het verzoendeksel’ genoemd (1 Kronieken 28:11). Die term verwijst naar de speciale functie van het deksel op de Verzoendag: de hogepriester van Israël moest op die dag het bloed van offerdieren ‘naar het deksel en vóór het deksel spatten’. Met die handelingen werden zonden bedekt; de hogepriester bracht verzoening met God tot stand ‘ten behoeve van zichzelf en ten behoeve van zijn huis en ten behoeve van de gehele gemeente van Israël’ (Leviticus 16:14-17).

Bestaat de ark van het verbond nog steeds?

 Daar zijn geen bewijzen voor. De Bijbel laat zien dat de Ark niet langer nodig is. Het verbond waaraan de Ark moest herinneren, is namelijk vervangen door ‘een nieuw verbond’, dat gebaseerd is op het offer van Jezus (Jeremia 31:31-33; Hebreeën 8:13; 12:24). De Bijbel had dan ook voorspeld dat er een tijd zou komen dat de ark van het verbond er niet meer zou zijn en dat Gods aanbidders die ook niet zouden missen (Jeremia 3:16).

 In een visioen dat de apostel Johannes kreeg nadat het nieuwe verbond was gesloten, zag hij de ark van het verbond in de hemel (Openbaring 11:15, 19). Die symbolische Ark staat voor Gods aanwezigheid en zijn zegen op het nieuwe verbond.

Diende de Ark als een soort talisman?

 Nee. De aanwezigheid van de Ark op zich was geen garantie voor succes. Toen de Israëlieten bijvoorbeeld tegen de stad Ai streden, werden ze verslagen vanwege ‘een daad van ontrouw’ van één Israëliet, en dat terwijl de Ark zich in hun kamp bevond (Jozua 7:1-6). Later verloren ze de strijd tegen de Filistijnen ondanks de aanwezigheid van de ark van het verbond. Die nederlaag was te wijten aan de zonden van de Israëlitische priesters Hofni en Pinehas (1 Samuël 2:12; 4:1-11). De Filistijnen maakten in die strijd de Ark buit, maar God strafte hen met plagen totdat ze de Ark teruggaven aan de Israëlieten (1 Samuël 5:11–6:5).