Erilolo ry’Erimbere Ryabyaki?
Erisubirya ry’eBiblia
Adamu na Eva bo babya bandu b’erimbere erikola erilolo. Omughulu baghana eriowa oMungu omw’irya oko bighuma “by’omuti w’eriminya ekibuya n’ekibi,” mubakola ekyo abandu bangyi bakahula mo rilolo ry’erimbere. * (Enzuko 2:16, 17; 3:6; Abanya Roma 5:19) Adamu na Eva babya isibahamulirwe erirya oko muti oyo kundi omuti oyo abya inyakasosekanaya olukengerwa lw’oMungu, kutse ehamuli yiwe y’erikangania abandu ekibuya nga ky’ekyahi n’ekibi nga ky’ekyahi. Omw’irya oko muti, Adamu na Eva mubasombola eriyisogha ibibene-bene ekibuya nga ky’ekyahi n’ekibi nga ky’ekyahi. Erikola batya, mubaghana ehamuli y’oMungu y’eritabala.
“Erilolo ry’erimbere” mulyabya na bighuma byahi oko Adamu na Eva?
Kundi mubakola erilolo, Adamu na Eva mubakekeluha n’oko nduli mubahola. Mubatsandya obwira bwabo haghuma n’oMungu n’eriherya amaha w’eribyaho kera na kera ibanawite obunyaghasa obuhika-hikene.—Enzuko 3:19.
“Erilolo ry’erimbere” liri na bighuma byahi okw’itwe?
Adamu na Eva mubasighalirya abana babo bosi b’erilolo. Ko bine ngoko ababuti bakasighaliraya abana babo b’emitsye y’eributwa nayo. (Abanya Roma 5:12) Neryo, abandu bosi bakabutawa ‘omo rilolo,’ * ni bughambu tukabutawa isituhika-hikene n’amalengekania w’erikola ebibi.—Esyonyimbo 51:5; Abanya Efeso 2:3
Busana n’erilolo eryo twasighaliribawa, kutse eritendihika-hikana, tukalwala, tukakekeluha, n’erihola. (Abanya Roma 6:23) Kandi tukaghalawa busana n’emyatsi mibi eyikasira omo makosa wetu kutse aw’abandi.—Omughambuli 8:9; Yakobo 3:2.
Twanganalamibwa oko bitsibu ebikasira omo “rilolo ry’erimbere”?
Inga. EBiblia yikabugha ngoko Yesu mwahola “eribya mbanulo busana n’ebibi byetu.” (1 Yoane 4:10, ebinywa by’ahikwa) Embanulo ya Yesu yanganatulamya oko bitsibu ebyo twasighaliribawa busana n’erilolo kandi yikatutokesaya eribana ekyo Adamu na Eva baheraya ni bughambu amaha w’eribyaho kera na kera itunawite obunyaghasa obuhika-hikene.—Yoane 3:16. *
Amalengekania w’amabehi oko “rilolo ry’erimbere”
Amalengekania w’amabehi: Busana n’erilolo ry’erimbere, sitwangabya n’ahake n’obwira obuwene haghuma n’oMungu.
Ekwenene: OMungu mwatatutakira busana n’ekyo Adamu na Eva bakola. Anasi ngoko situhika-hikene, kandi syalitusaba erikola bingyi kulenga ebyo twangatoka. (Esyonyimbo 103:14) Nibya n’omo tukanaghalawa busana n’erilolo eryo twasighaliribawa, tuwite akanya n’olusunzo olw’eribya n’obwira obuwene haghuma n’oMungu.—Emisyo 3:32.
Amalengekania w’amabehi: Olubatiso lukalusaya oko mundu kw’erilolo ry’erimbere, neryo litolere omundu inyabatisibwa inyakine mulere.
Ekwenene: N’omo olubatiso ni mwatsi w’omughaso eribana omulamo, erikirya lisa omo mbanulo ya Yesu ryo lyangasangula oko mundu kw’erilolo. (1 Petero 3:21; 1 Yoane 1:7) Kundi obwikirirya buseghemere eriminya ry’ekwenene, si kitokekene oko bana eribya n’obwikirirya. Kandi, eBiblia, siyirikangiriraya olubatiso lw’abana balere. Omwatsi ono abya w’omughaso n’oko Bakristo b’erimbere. Mubabatisya, butsira abana, aliwe abandu abikiriraya—“abalume n’abakali” ababya n’obwikirirya omo Kinywa ky’oMungu.—Emibiri 2:41; 8:12.
Amalengekania w’amabehi: OMungu mwatakira abakali kundi Eva yo watsuka erirya eritunda ry’oko muti.
Ekwenene: Omo mwanya w’eritakira omukali, oMungu mwatakira “ekiyoka kya kera, ekikahulawamo Diabolo n’eSitani,” ekyateba Eva erikola erilolo. (Eribisulirwa 12:9; Enzuko 3:14) Eritomeka okw’ekyo, oMungu mwaghanzira erilolo ry’erimbere eryo oko Adamu, butsira oko mukali iwe.—Abanya Roma 5:12
Busanaki oMungu mwabugha ati Adamu atabale omukali wiwe? (Enzuko 3:16) Omughulu oMungu abugha atya, si bughambu abya akasonda eribugha ati ko ritolere omulume inyakolera omukali y’atya. Abya inyakasonda eribakangania emyatsi mibi eyikasira omo rilolo. OMungu akasaba omulume eryanza n’erisikya omukali wiwe n’erikangania erisikya oko bakali bosi.—Abanya Efeso 5:25; 1 Petero 3:7.
Amalengekania w’amabehi: Ambu erilolo ry’erimbere bwabya busingiri.
Ekwenene: Erilolo ry’erimbere si bwangabya busingiri busana n’emyatsi eyikwamire:
OMungu mwaghanisya Adamu erirya oko bighuma by’omuti w’eriminya ekibuya n’ekibi inyakine iyuwene, isyalyabya n’omukali.—Enzuko 2:17, 18
OMungu mwabwira Adamu na Eva ati “mubute mukanyirire”—ni bughambu, eribya n’abana. (Enzuko 1:28) Kyangabere kitsibu oko Mungu eriswirya omulume n’omukali b’erimbere busana n’erikola omwatsi owanabahamulira.
Adamu na Eva mubatakolera erilolo oko ndambi ngumerera—Eva yo watsuka n’iba wiwe amakwama.—Enzuko 3:6.
EBiblia yilighire erikola emyatsi y’engyingo omo kati-kati k’omulume n’omukali abatahenie.—Emisyo 5:18, 19; 1 Abanya Korinto 7:3.
^ par. 3 Ekinywa “erilolo ry’erimbere” si kiribanika omo Biblia. Oko kwenene, erilolo ry’erimbere erikanibweko omo Biblia by’ebinywa by’obutebya bya Sitani n’amabehi ghere-ghere awabwira Eva.—Enzuko 3:4, 5; Yoane 8:44.
^ par. 11 Omo Biblia, ekinywa “rilolo” sikirikanaya lisa oko mikolere mibi aliwe kandi okw’itendihika-hikana lyetu, kutse amalengekania wetu w’erikola ebibi ebyo twasighaliribawa.
^ par. 14 Erigha bingyi oko mbanulo ya Yesu kandi ngoko twangabana endundi busana nayo, lebaya omwatsi “Yesu akalamaya ati?”